منگنيز

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
Manganese,  25Mn
A rough fragment of lustrous silvery metal
A rough fragment of lustrous silvery metal
عمومي خواص
Pronunciation /ˈmæŋɡənz/
MANG-gə-neez
Appearancesilvery metallic
Manganese په دوراني جدول کې
Hydrogen (diatomic nonmetal)
Helium (noble gas)
Lithium (alkali metal)
Beryllium (alkaline earth metal)
Boron (metalloid)
Carbon (polyatomic nonmetal)
Nitrogen (diatomic nonmetal)
Oxygen (diatomic nonmetal)
Fluorine (diatomic nonmetal)
Neon (noble gas)
Sodium (alkali metal)
Magnesium (alkaline earth metal)
Aluminium (post-transition metal)
Silicon (metalloid)
Phosphorus (polyatomic nonmetal)
Sulfur (polyatomic nonmetal)
Chlorine (diatomic nonmetal)
Argon (noble gas)
Potassium (alkali metal)
Calcium (alkaline earth metal)
Scandium (transition metal)
Titanium (transition metal)
Vanadium (transition metal)
Chromium (transition metal)
Manganese (transition metal)
Iron (transition metal)
Cobalt (transition metal)
Nickel (transition metal)
Copper (transition metal)
Zinc (transition metal)
Gallium (post-transition metal)
Germanium (metalloid)
Arsenic (metalloid)
Selenium (polyatomic nonmetal)
Bromine (diatomic nonmetal)
Krypton (noble gas)
Rubidium (alkali metal)
Strontium (alkaline earth metal)
Yttrium (transition metal)
Zirconium (transition metal)
Niobium (transition metal)
Molybdenum (transition metal)
Technetium (transition metal)
Ruthenium (transition metal)
Rhodium (transition metal)
Palladium (transition metal)
Silver (transition metal)
Cadmium (transition metal)
Indium (post-transition metal)
Tin (post-transition metal)
Antimony (metalloid)
Tellurium (metalloid)
Iodine (diatomic nonmetal)
Xenon (noble gas)
Caesium (alkali metal)
Barium (alkaline earth metal)
Lanthanum (lanthanide)
Cerium (lanthanide)
Praseodymium (lanthanide)
Neodymium (lanthanide)
Promethium (lanthanide)
Samarium (lanthanide)
Europium (lanthanide)
Gadolinium (lanthanide)
Terbium (lanthanide)
Dysprosium (lanthanide)
Holmium (lanthanide)
Erbium (lanthanide)
Thulium (lanthanide)
Ytterbium (lanthanide)
Lutetium (lanthanide)
Hafnium (transition metal)
Tantalum (transition metal)
Tungsten (transition metal)
Rhenium (transition metal)
Osmium (transition metal)
Iridium (transition metal)
Platinum (transition metal)
Gold (transition metal)
Mercury (transition metal)
Thallium (post-transition metal)
Lead (post-transition metal)
Bismuth (post-transition metal)
Polonium (post-transition metal)
Astatine (metalloid)
Radon (noble gas)
Francium (alkali metal)
Radium (alkaline earth metal)
Actinium (actinide)
Thorium (actinide)
Protactinium (actinide)
Uranium (actinide)
Neptunium (actinide)
Plutonium (actinide)
Americium (actinide)
Curium (actinide)
Berkelium (actinide)
Californium (actinide)
Einsteinium (actinide)
Fermium (actinide)
Mendelevium (actinide)
Nobelium (actinide)
Lawrencium (actinide)
Rutherfordium (transition metal)
Dubnium (transition metal)
Seaborgium (transition metal)
Bohrium (transition metal)
Hassium (transition metal)
Meitnerium (unknown chemical properties)
Darmstadtium (unknown chemical properties)
Roentgenium (unknown chemical properties)
Copernicium (transition metal)
Nihonium (unknown chemical properties)
Flerovium (unknown chemical properties)
Moscovium (unknown chemical properties)
Livermorium (unknown chemical properties)
Tennessine (unknown chemical properties)
Oganesson (unknown chemical properties)


Mn

Tc
chromiummanganeseiron
اټومي شمیره (Z)25
گروپ, پیریودgroup 7, period 4
بلاکd-block
Element category  transition metal
معياري اټومي وزن (Ar)کينډۍ:Val[۱]
Electron configuration[Ar] 3d5 4s2
Electrons per shell
2, 8, 13, 2
فزیکي خواص
حالت (at STP)جامد
دويلې کيدو ټکى1519 K ​(1246 °C, ​2275 °F)
يشنا ټکی2334 K ​(2061 °C, ​3742 °F)
Density near r.t.7.21 g/cm3
when liquid, at m.p.5.95 g/cm3
Heat of fusion12.91 kJ/mol
Heat of vaporization221 kJ/mol
Molar heat capacity26.32 J/(mol·K)
Vapor pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1228 1347 1493 1691 1955 2333
اټومي خواص
Oxidation states7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, −1, −2, −3 ​acidic, basic or amphoteric; depending on the oxidation state
ElectronegativityPauling scale: 1.55
Ionization energies
  • 1st: 717.3 kJ/mol
  • 2nd: 1509.0 kJ/mol
  • 3rd: 3248 kJ/mol
  • (more)
Atomic radiusempirical: 127 pm
Covalent radiusLow spin: 139±5 pm
High spin: 161±8 pm
Miscellanea
Crystal structurebody-centered cubic (bcc)
Body-centered cubic crystal structure for manganese
Body-centered cubic crystal structure for manganese
Speed of sound thin rod5150 m/s (at 20 °C)
Thermal expansion21.7 µm/(m·K) (at 25 °C)
د تودوخې تېرېدنه7.81 W/(m·K)
Electrical resistivity1.44 µΩ·m (at 20 °C)
Magnetic orderingparamagnetic
Magnetic susceptibility (χmol)(α) +529.0·10−6 cm3/mol (293 K)[۲]
Young's modulus198 GPa
Bulk modulus120 GPa
Mohs hardness6.0
Brinell hardness196 MPa
CAS Number7439-96-5
History
DiscoveryCarl Wilhelm Scheele (1774)
First isolationJohann Gottlieb Gahn (1774)
Main isotopes of manganese
آيسو­ټوپ Abun­dance نیم ژوند (t1/2) Decay mode Pro­duct

کينډۍ:Infobox element/isotopes decay3

53Mn trace 3.74×106 y ε 53Cr

کينډۍ:Infobox element/isotopes decay2

55Mn 100% stable
| references | in Wikidata

منگنيز (په انگرېزي: Manganese) له کیمیاوي عناصرو څخه یو دی چې په تناوبي جدول کې د Mn سمبول او ۲۵ اتمي شمېرې په وسیله ښودل شوی دی.

مشخصات[سمول]

منګنیز یو ټریس منرال دی چې په بدن کې په کوچني مقدار کې شتون لري. دا ډیری په هډوکو ، ځیګر ، پښتورګو او پانقراص کې موندل کیږي. منګنیز د بدن سره د ارتباطي نسج ، هډوکو ، د وینې بندیدو عوامل ، او جنسي هورمونونو جوړولو کې مرسته کوي دا یو سخت ماتیدونکی سپین زر دی ، ډیری وختونه د اوسپنې سره ترکیب کې په منرالونو کې موندل کیږي. منګنیز د انتقالي فلز دی چې د صنعتي الیاژ کارولو څو اړخیز لړۍ لري ، په ځانګړي توګه په سټینلیس سټیلونو کې د منګنیز نوډولونه د سمندرونو په فرش کې موندل شوي.



تاریخچه[سمول]

په 1774 کې د کارل ویلهم شیل لخوا د عنصر په توګه وړاندیز شوی ، منګنیز د جوهان ګوټلیب ګان لخوا کشف شوی هر کال د ټولو منګنیز شاوخوا %90 د فولادو په تولید کې کارول کیږي.د منګنیز اصلي کان کیندنې سیمې په چین ، افریقا ، آسټرالیا او ګابون کې دي.



مرکبات[سمول]

ترټولو مهم منګنیز مرکب منګنیز ډای اکسایډ دی په کوم کې چې مینګنیز د +4 اکسیډریشن حالت کې دی ، او تور معدني پیروولوسایټ د منګنیز او د هغې ټولو مرکباتو اصلي سرچینه ده. دا په پراخه کچه د عضوي ترکیب کې د کیمیاوي آکسیډینټ په توګه هم کارول کیږي.


د استعمال ځایونه[سمول]

منګنیز (IV) آکسایډ د کتلستیک په توګه کارول کیږي ، د ربړ اضافه کونکی او د شیشې رنګولو لپاره چې د اوسپنې ناپاکیو له مخې شنه رنګ کیږي. منګنیز سلفیټ د فنګسایډ جوړولو لپاره کارول کیږي.منګنیز (II) آکسایډ یو پیاوړی اکسیډینګ اجنټ دی او په کمیتي تحلیل کې کارول کیږي. دا د سرې او سیرامیک (art)جوړولو لپاره هم کارول کیږي.


سرچينې[سمول]

<!doctype html><html itemscope="" itemtype="http://schema.org/SearchResultsPage" lang="en"><head><meta charset="UTF-8"><meta content="origin" name="referrer"><meta content="Anb2GUnhMjfTIX0D2a4a6NPAqPI5GaxxRAiF81XTjHJ2qK4E3Hw3VFM4eaJBgRzz45CNPt624audv+wHOJwfAAEAAABieyJvcmlnaW4iOiJodHRwczovL2dvb2dsZS5jb206NDQzIiwiZmVhdHVyZSI6IlRydXN0VG9rZW5zIiwiZXhwaXJ5IjoxNjI2MjIwNzk5LCJpc1N1YmRvbWFpbiI6dHJ1ZX0=" http-equiv="origin-trial"><title>manganese uses - Google Search</title><script nonce="YR0pijbI1LNVZ2F/8fZy6w==">(function(){window.google={kEI:'Ry8pYcbPMc389AP3t7QY',kEXPI:'31',u:'b81a95e8',kBL:'2n4T'};google.sn='web';google.kHL='en';})();(function(){


  1. Meija, J.; Coplen, T. B. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". Pure Appl. Chem. 88 (3): 265-91. doi:10.1515/pac-2015-0305. https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/pac.2016.88.issue-3/pac-2015-0305/pac-2015-0305.xml. 
  2. Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. د کتاب پاڼي E110. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8493-0464-4. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

دا ليکنه نابشپړه ده، تاسې ددې ليکنې په بشپړولو کې د ويکيپېډيا سره مرسته کولای شئ.