تېتانيوم
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| عمومي خواص | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pronunciation |
/tɪˈteɪniəm/[۱] or /taɪˈteɪniəm/ tih-TAY-nee-əm or ty-TAY-nee-əm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Appearance | silvery grey-white metallic | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Titanium په دوراني جدول کې | |||||||||||||||||||||||||||||||
| اټومي شمیره (Z) | 22 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| گروپ, پیریود | group 4, period 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| بلاک | d-block | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Element category | transition metal | ||||||||||||||||||||||||||||||
| معياري اټومي وزن (Ar) | کينډۍ:Val[۲] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Electron configuration | [Ar] 3d2 4s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Electrons per shell | 2, 8, 10, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| فزیکي خواص | |||||||||||||||||||||||||||||||
| حالت (at STP) | جامد | ||||||||||||||||||||||||||||||
| دويلې کيدو ټکى | 1941 K (1668 °C, 3034 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| يشنا ټکی | 3560 K (3287 °C, 5949 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Density near r.t. | 4.506 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| when liquid, at m.p. | 4.11 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Heat of fusion | 14.15 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Heat of vaporization | 425 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Molar heat capacity | 25.060 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
Vapor pressure
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| اټومي خواص | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Oxidation states | 4, 3, 2, 1, −1, −2[۳] (an amphoteric oxide) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Electronegativity | Pauling scale: 1.54 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ionization energies |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomic radius | empirical: 147 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Covalent radius | 160±8 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Miscellanea | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Crystal structure |
hexagonal close-packed (hcp) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Speed of sound thin rod | 5090 m/s (at r.t.) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Thermal expansion | 8.6 µm/(m·K) (at 25 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| د تودوخې تېرېدنه | 21.9 W/(m·K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Electrical resistivity | 420 nΩ·m (at 20 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetic ordering | paramagnetic | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetic susceptibility (χmol) | +153.0·10−6 cm3/mol (293 K)[۴] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Young's modulus | 116 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Shear modulus | 44 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Bulk modulus | 110 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Poisson ratio | 0.32 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Mohs hardness | 6.0 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Vickers hardness | 830–3420 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Brinell hardness | 716–2770 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS Number | 7440-32-6 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| History | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Discovery | William Gregor (1791) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| First isolation | Jöns Jakob Berzelius (1825) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Named by | Martin Heinrich Klaproth (1795) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Main isotopes of titanium | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
تېتانيوم (په انگرېزي: Titanium) له کیمیاوي عناصرو څخه یو دی چې په تناوبي جدول کې د Ti سمبول او ۲۲ اتمي شمېرې په وسیله ښودل شوی دی.
== مشخصات ==د ټایټانیوم فلز د انجینرۍ غوښتنلیکونو لپاره خورا پایښت لرونکی فلز دی ځکه چې دا فلز د ولاړې مقاومت لري او همدارنګه دا فلز خورا قوي او خورا سپک دی دا د فولادو په پرتله %40 سپک دی مګر د لوړ ځواک فولادو په څیر قوي دی.ټایټانیوم پدې ورځو کې د ډیری اورتوډونټیک جراحي لپاره په غاښونو کې کارول کیږي.
== تاریخچه ==ټایټانیوم لومړی ځل په 1791 کې د ولیم ګریګور کارنیش پادری او شوقیه منرالوژیست لخوا کشف شو پداسې حال کې چې په ماناکن دره کې د شګو زیرمو مطالعه کوي
د هغه په نمونه کې هغه د اوسپنې آکسایډ او یو نامعلوم فلزي پیژندلي هغه دې ته "میناکانایت" وویل.
== مرکبات ==په خپلو مرکباتو کې ، ټایټانیوم د +2 ، +3 او +4 آکسیډیشن حالتونه ښیې ، لکه د اکسیجن مرکباتو کې چې ټایټانیوم مونو اکساید لري ډیټانیوم ټری اکسایډ ، Ti2O3 ، او ټایټانیوم ډای اکسایډ ، TiO2 ، په ترتیب سره. د +4 اکسیډریشن حالت خورا باثباته دی. په +2 حالت کې د ټایټانیوم کیمیا خورا محدود ده.
== د استعمال ځایونه ==د ټایټانیوم ترټولو لوی کارول د ټایټانیوم (IV) آکسایډ په دي پراخه کچه د کور رنګ ، د رسم رنګ ، پلاستیک ، انامیل او کاغذ کې د رنګ په توګه کارول کیږي.
دا یو قوي ، خوندور ، د ولاړې مقاومت لرونکي انتقالي فلز دی چې د سپینو رنګ سره دی.
== سرچينې ==<!doctype html><html itemscope="" itemtype="http://schema.org/SearchResultsPage" lang="en"><head><meta charset="UTF-8"><meta content="origin" name="referrer"><meta content="Anb2GUnhMjfTIX0D2a4a6NPAqPI5GaxxRAiF81XTjHJ2qK4E3Hw3VFM4eaJBgRzz45CNPt624audv+wHOJwfAAEAAABieyJvcmlnaW4iOiJodHRwczovL2dvb2dsZS5jb206NDQzIiwiZmVhdHVyZSI6IlRydXN0VG9rZW5zIiwiZXhwaXJ5IjoxNjI2MjIwNzk5LCJpc1N1YmRvbWFpbiI6dHJ1ZX0=" http-equiv="origin-trial"><title>titanium uses - Google Search</title><script nonce="+3t5xn7xqIYp45w4KnfnuA==">(function(){window.google={kEI:'qWYoYYn9B5q_0PEPstCN-Ag',kEXPI:'31',u:'b81a95e8',kBL:'2n4T'};google.sn='web';google.kHL='en';})();(function(){
- ↑ "titanium - definition of titanium in English | Oxford Dictionaries". Oxford University Press. 2017. د لاسرسينېټه ۲۸ مارچ ۲۰۱۷. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Meija, J.; Coplen, T. B. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". Pure Appl. Chem. 88 (3): 265-91. doi:10.1515/pac-2015-0305. https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/pac.2016.88.issue-3/pac-2015-0305/pac-2015-0305.xml.
- ↑ Andersson, N. (2003). "Emission spectra of TiH and TiD near 938 nm". J. Chem. Phys. 118: 10543. doi:10.1063/1.1539848. Bibcode: 2003JChPh.118.3543A. http://bernath.uwaterloo.ca/media/257.pdf.
- ↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. د کتاب پاڼي E110. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8493-0464-4. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة)
| تناوبي جدول | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| H | He | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | FL | Mc | Lv | Ts | Og | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دا ليکنه نابشپړه ده، تاسې ددې ليکنې په بشپړولو کې د ويکيپېډيا سره مرسته کولای شئ.