په اپلاتون تبصرې
| د اپلاتون ليکنې لړۍ يوه برخه: |
| اپلاتونيزم |
|---|
 اپلاتوني ښوونځی (1509–1511) |
| جمهوريت |
| کارونه |
|
| اړوند ليکنې |
| اړوند وېشنيزې |
|
د اپلاتون په اړه تبصرې د ادبیاتو لویې ډلې ته اشاره کوي چې تولید شوي، په ځانګړې توګه په لرغونې او منځنۍ نړۍ کې، د اپلاتون د کارونو تشریح او روښانه کول. د اپلاتون څخه وروسته په پیړیو کې ډیری اپلاتون فیلسوفانو د اپلاتون د افکارو د روښانه کولو او لنډیز کولو هڅه وکړه، مګر دا د روم په دوره کې و، چې نیوپلاټونیسټانو ، په ځانګړې توګه، د اپلاتون د انفرادي ډیالوګونو په اړه ډیری تبصرې لیکلي، چې ډیری یې تر نن ورځې پورې ژوندي پاتې دي.
یوناني مبصرین
[سمول]د اپلاتون په اکاډمۍ کې ډیری پوهانو د اپلاتون د نظریاتو د روښانه کولو او تشریح کولو هڅه کوله. مخکې له مخکې په دریمه پېړۍ کې، موږ د اپلاتون تیمیوس ته د یوې تبصرې په اړه اوریدلي چې د سولی کرینټر لخوا لیکل شوي؛ [۱] او په لومړۍ پېړۍ کې د اپلاتون د جمهوریت په اړه یوه تبصره د اوناساندر لخوا لیکل شوې وه. [۲] په دوهمه پېړۍ کې منځني اپلاتون پوهانو د اپلاتون د فکر لنډیزونه او لنډیزونه تولیدول. په دې توګه موږ البینوس لرو، چا چې د اپلاتون د اثارو پیژندنه لیکلې، او الکینوس او اپولیوس چې دواړه د اپلاتونزم لارښودونه لیکلي. [۳] د ډاکټر ګیلن څخه موږ د تیمیوس په اړه د تبصرې ټوټې لرو. [۴] که څه هم د ارستوو نفوذ د نن ورځې په مشهور اپلاتون باندې احساس کیده، او موږ د اټیکوس (c. 175) شخصیت لرو چې د ایلیکټیکزم سره یې مخالفت کړی و چې په ښوونځي یې یرغل کړی و او د ارستوو د نظریاتو سره یې د اپلاتون څخه د تخریب په توګه مخالفت کړی و. [۳]
نوپلاټونیسټانو هڅه کوله چې د اپلاتون او ارستوو فلسفي نظریات د یووالي په توګه نندارې ته وړاندې کړي. پورفیري (دریمه پېړۍ) په یو ځانګړي کار کې هڅه وکړه چې د ارستوو او اپلاتون فلسفې موافقت وښيي او د اپلاتون، ارستوو او تیوفراستس په اړه یې یو شمیر تبصرې لیکلي. [۵] د اپلاتون په اړه نورې تبصرې د ډیکسیپوس ، د اتن د پلوتارک ، او سیرینوس لخوا لیکل شوي. د کلسیدیوس لخوا د اپلاتون تیمیوس په لاتین کې یوه برخه ژباړه او تبصره د اپلاتون یوازینۍ د پام وړ کار و چې د نږدې 800 کلونو لپاره په لاتیني لویدیځ کې پوهانو ته پیژندل شوی و. [۶] د دې دورې غوره تفسیرونه؛ د پروکلوس ډیری اثار د اپلاتون او ورته موضوعاتو په واحد ډیالوګونو تبصرې دي. [۷] د اپلاتون نظرونه یا په لیکچرونو کې ورکړل شوي یا لیکل شوي؛ او ډیری موږ ته راغلي دي. د اپلاتون په اړه وروسته نیوپلاټونیسټ تبصره کونکي چې په جزوي ډول ژوندي پاتې دي د دمشقیس او اولمپیوډورس شامل دي.
د بازنتین تبصرې
[سمول]د بازنطین په دوره کې، ارستوو د اپلاتون په پرتله ډیر ځله لوستل کیده، ځکه چې د ارستوو منطقي آثارو ته اهمیت ورکړل شوی و. [۸] یو مهم شخصیت اریتاس و، د قیصریا د لسمې پېړۍ آرک بشپ ، چې ځان یې د اپلاتون او نورو پخوانیو لیکوالانو د نسخو د ساتنې په اړه فکر کاوه، او په خپل لاس کې یې د اپلاتون متنونو ته سکولیا لیکلې. [۹] په 11 پېړۍ کې د اپلاتون لیوالتیا مینه وال د مایکل پیسیلوس او جان ایټالوس په څیر شخصیتونو کې موندل کیدی شي. [۱۰] د وروستي امپراتورۍ څخه یوازینۍ ژوندي پاتې شوې تبصره د جورج پیچیمیریس لخوا د پارمینایډس په اړه تبصره ده. [۱۰]
اسلامي تفسیرونه
[سمول]د ارستوو په پرتله، اپلاتون په اسلامي فلسفه کې خورا لږ پیژندل شوی. هغه د عملي فلسفې د سرچینې پر ځای د سمبول او الهام په توګه لیدل کیده. [۱۱] اسلامي اپلاتون، کله چې راغی، د ارستوو په فلسفه کې پرمختګ و. [۱۲] د ارستوو په پرتله د هغه ډیر کم اثار اسلامي نړۍ ته پیژندل شوي. داسې ښکاري چې یوازې قوانین ، صوفیسټ ، تیمیوس او جمهوریت په عربي ژباړه کې شتون لري. [۱۱] ایورروس ، چې د ارستوو په اړه ډیری تبصرې لیکلي، شاید هڅول شوی و چې خپل یو اپلاتون تبصره د جمهوریت په اړه ولیکي، یوازې د دې لپاره چې هغه د ارستوو د سیاست یوه کاپي ونه موندله. [۱۳]
دا هم وګوره
[سمول]- د ارستوو تبصرې
- اپلاتون
- سکولیا
حوالې
[سمول]- ↑ Zeller (1895), page 172
- ↑ Dihle & Malzahn 1994, page 153
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Zeller (1895), page 309
- ↑ Dickey 2007, page 49
- ↑ Zeller (1895), page 323
- ↑ Grant 2004, pages 93-4
- ↑ Hegel (1896), page 403
- ↑ Kennedy (1999), page 190
- ↑ Dickey 2007, page 46
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Angelov (2007), pages 344-5
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Platonism in Islamic Philosophy (Routledge Encyclopedia of Philosophy, 1998)
- ↑ Benson (2006), page 445
- ↑ Black, page 119
سرچینې
[سمول]- جورج ویلهیم فریدریش هیګل (۱۸۹۶)، د فلسفې د تاریخ په اړه لیکچرونه، لومړۍ برخه. یوناني فلسفه
- اډوارډ زیلر (۱۸۹۵)، د یوناني فلسفې د تاریخ بڼې .
- ډیمیټر انجیلوف (2007)، امپراطوري ایډیالوژي او سیاسي فکر په بایزنټیم کې، 1204-1330 . د کیمبرج پوهنتون پریس
- هیو ایچ بینسن (2006)، د اپلاتون یو ملګری . بلیک ویل
- انتوني بلیک (2001)، د اسلامي سیاسي فکر تاریخ . روټلج
- الینور ډیکي (2007)، د لرغوني یونان سکالرشپ . د اکسفورډ پوهنتون پریس
- Albrecht Dihle، Manfred Malzahn (1994)، د روم امپراتورۍ یوناني او لاتیني ادب: له اګستس څخه جسټینین ته . روټلج
- اډوارډ ګرانټ (2004)، ساینس او مذهب، 400 BC څخه تر 1550 میلادي کال پورې ، مخونه 93-4. د ګرین ووډ خپرندویه ډله
- جورج الکساندر کینیډي (1999)، کلاسیک بیانات او د هغه عیسوي او سیکولر دود له لرغوني وخت څخه تر عصري وختونو پورې . د UNC مطبوعاتي
مخ پر وړاندی لوستل
[سمول]- Roy K. Gibson، Christina Shuttleworth Kraus، ایډیټرز (2002)، کلاسیک تبصره: تاریخونه، عملونه، تیوري . برل
- ریچارډ سورابجي (2005)، د مفسرینو فلسفه 200-600 AD. یوه سرچینه کتاب د کارنیل پوهنتون پریس
- Miira Tuominen (2009)، د اپلاتون او ارستوو په اړه لرغوني مفسرین . د کالیفورنیا پوهنتون پریس
Lua error in Module:Navbox at line 885: table index is nil.کينډۍ:Plato navboxLua error in Module:Navbox at line 885: table index is nil. |