منځپانگې ته ورتلل

پلوتارک

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
پلوتارک
پلوتارک
پلوتارک
د شخص معلومات
پيدايښت تړون 40[۱]
مړینه کال 120 (79–80 کاله)[۲][۳][۴][۵][۶][۷]  ويکيډاټا کې (P570) ځانګړنې بدلې کړئ
تابعیت P27
عملي ژوند
کار/مسلک پادري ،  تاریخ پوه [۸]،  ليکوال [۸][۹]،  فیلسوف [۸]  ويکيډاټا کې (P106) ځانګړنې بدلې کړئ
کاروونکې ژبه(ي) لاتيني ژبه ،  زړه يوناني [۱۰][۱۱]  ويکيډاټا کې (P1412) ځانګړنې بدلې کړئ
د کړنې څانګه فلسفه [۱۲]،  سیاسي علوم [۱۲]،  پېښليک [۱۲]  ويکيډاټا کې (P101) ځانګړنې بدلې کړئ
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

پلوتارک یا پلوتارخوس ( په یوناني : Πλούταρχος) (د 46-127 زېږدیز کال په شاوخوا کې) یو له پخوانیو یوناني تاریخ لیکونکو، ژوند لیکونکو او مقالو څخه و. د هغه د پلار نوم معلوم نه دی، مګر د کیسې او روایتونو له مخې چې تیر شوي، د هغه نوم شاید نیکاراکوس ( انګلیسي : Nίκαρχος) و. د هغه د نیکه نوم لامپریاس ( لرغونی یونان : Λαμπρίας ) و، لکه څنګه چې په مورالیا کې ثبت شوی ( لرغونی یونان : Ἠθικά ).

هغه د یونان په مرکز خرون ښار کې په یوې مهمې کورنۍ کې زیږیدلی و. هغه په 66 میلادي کال کې په دې ښار کې د اتن څخه د روم د قیصر نیرو سره لیدنه وکړه. وروسته یې یونان او مصر ته سفرونه وکړل او یو څه موده یې په روم کې ژوند وکړ او د روم د امپراتور تراجان له خوا یې خوښه شوه او د هغه له خوا د یوه ښار په امارت کې وګمارل شو. پلوتارک د خپل ژوند وروستي کلونه په خپل کلي کې تېر کړل، هلته یې له دودونو، دودونو او خلکو سره ډېره مینه درلوده او هلته یې یو ښوونځی پرانیست او د مطالعې یوه حلقه یې جوړه کړه.

لومړی مورخ چې د پلوتارچ یادونه کوي سویداس دی چې په خپل قاموس کې یې هم لیکلي دي: "پلوټارک د ټریجان د واکمنۍ پرمهال یا د هغه دمخه د چیروني په ښار کې د بیوټي په ځمکه کې ژوند کاوه. تراجان هغه د قونسلګرۍ مقام ته وټاکه او د هغه پراخې پوهې ته په درناوي، هغه واليانو ته چې د هغه په استازیتوب یې د "ایلیرین" دولت واکمني کوله، په ټولو چارو کې د واک په توګه د پلوتارچ نظر په پام کې نیولو سره څرګند حکم ورکړ.

د پلوټارک کارونه

[سمول]

په هغه لیست کې چې د لامپیریا په نوم پیژندل کیږي، د پلوتارک د لیکنو او مقالو شمیر 277 ښودل شوی، او داسې ښکاري چې دا لیست نیمګړی او په ځینو مواردو کې د اعتبار وړ نه دی. د هغه په مشهورو کتابونو کې، موږ کولی شو د اخلاقو په اړه Treatise، Hampersies، Treatise on Music، Fraslexandria، Natural Matters، او د Isis and Osiris ( Isis and Osiris ) کتاب ذکر کړو. [سرچينه پکارده]

د پلوتارک خورا مهم کتاب چې په ټوله نړۍ کې مشهور او مشهور دی، هغه کیسې دي چې د حیات مردان نومي تر سرلیک لاندې فارسي ته ژباړل شوې دي. دا کتاب د هغو جنرالانو، واليانو، واکمنانو، پاچاهانو، امپراتوريانو، ازادو او باچاهانو ژوند ليکونه دي چې په لرغونې زمانه کې د خپلو اعمالو او تقوا او فضيلت له امله مشهور او مشهور وو. پلوتارک د اوږدې مودې لپاره د خپل ځانګړي طرز لیکنې له امله په خلکو کې مشهور دی چې اکثرا یې د تفسیر لپاره افلاطون میتود کاروي او همدارنګه د هغه ځانګړي فلسفي، اخلاقي او سیاسي چلند او تفاهم له امله چې د هغه په لیکنو کې منعکس کیږي. درلود [۱۳]

د دې شهرت لامل دا دی چې یاد تاریخ لیکونکی په تاریخ کې د یو ځانګړي طرز او طریقې پلوی دی چې د مشهورو خلکو ژوند بیانوي او د دوی د ژوند مهم او په زړه پوري ټکي یو له بل سره پرتله کوي. د دې لیکنې د غوره کولو موخه د لیکوال موخه دا وه چې د هغه څخه مخکې یو تاریخ درلود، د هغه د ډیرو معاصر تاریخ لیکونکو په څیر، هغه د کیسې، فتحو او تاریخي پیښو په ذکر کولو پورې محدود نه و، بلکې د انسان اخلاقي ځانګړنې یې په ګوته کړې. په لرغونې نړۍ کې د سترو بدلونونو سرچينه وه، بايد د دغو پياوړو شخصيتونو او پياوړي ارادې خاوندان و ازمويي، نيوکې او ارزونه وکړي، چې ځينې يې د ارزښتناکو فضيلتونو خاوندان او ځينې يې نيمګړتياوې او انحرافات هم لري، ترڅو د تقوا او عزم کامل نمونې ترلاسه کړي. دا مثالونه به د راتلونکو نسلونو لارښود وي.

په بل عبارت، د لیکوال موخه دا وه چې د تیر تاریخ څخه د راتلونکي لارښود لپاره یو درس او مثال وړاندې کړي.

لکه څنګه چې د پیریکلز د ژوندلیک په پیل کې د لیکوال کلمې کارول شوي، د لیکوال نظر خورا اخلاقي نظر دی، هغه حتی غواړي د ریښتینې او ژوندیو مثالونو په تعقیب لوستونکی احساس کړي چې پاکې ارادې، اخلاقي فضایل او پیروي وکړي. تقوی، عدالت او زړورتیا او د ایمان ځواک هڅوي او هغه آزادي او غرور راژوندی کوي چې د لرغوني تاریخ په کرکټرونو کې شتون درلود او د مسیحي دورې په پیل کې د ظلم او فساد د واکمنۍ لاندې ضعیف او تر پښو لاندې شوی و.

په لنډه توګه، د هغه موخه د افلاطون په شان د جمهوریت په کتاب کې د یوې مثالي ټولنې د جوړولو او د عدالت او د سمو سیاسي سازمانونو د پراختیا له لارې د خلکو رهبري او لارښوونه نه وه، بلکې د هغه نظر د خلکو په اصلاح او اصلاح باندې ډیر متمرکز و. اخلاقي تصفیه او د ژوندیو او پخوانیو مثالونو تعقیب دا تاریخ دی. [۱۴]

د ایرانیانو د مذهب په اړه د پلوتارک راپور

[سمول]

د ايراني مذهب په اړه د هغه راپور دقيقو او محدودو ټکو شاملولو او او په لویدیځ ایران کې د زرواني مذهب د شالید په اړه د ځانګړي پوهې له امله ځانګړی اهمیت لري. پلوټارک د خپل کتاب Isis and Osiris په یوه فصل کې د مذهب په اصولو، رسومونو او مراسمو او همدارنګه په ایراني مذهب کې د قیامت پورې اړوند دودونو باندې بحث وکړ. [۱۵]

فوټ نوټ

[سمول]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ subject named as: Plutarch — World History Encyclopedia ID: https://www.ancient.eu/plutarch/ — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱ — منښتلیک: Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France ID: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119200813 — subject named as: Plutarque (0046?-0120?) — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱ — ليکوال: Bibliothèque nationale de France — سرليک: Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، [ашық деректер платформасы] تېروتنه: [ناپېژانده] تېروتنه: {{Lang}}: ناسم ليک (لارښود): سکريپټ: cyrl ژبکوډ ملاتړ نه کوونکی: kk (لارښود)، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، платформа отвореног података، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، açıq malümat platforması، ачык малюмат платформасы، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).، Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value). او Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value). — منښتلیک: Open License
  3. ↑ دوتنې ټوليزه پېژندنه: https://d-nb.info/gnd/118595237 — subject named as: Plutarchus — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱
  4. ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/plutarch — subject named as: Plutarch — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱
  5. ↑ انسايکلوپېډيا نړيوال پېژند: https://www.universalis.fr/encyclopedie/plutarque/ — subject named as: PLUTARQUE (46 env.-env. 120) — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱ — خپروونکی: Encyclopædia Britannica Inc.
  6. ↑ Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0051566.xml — subject named as: Plutarc — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱ — سرليک: Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value). — خپروونکی: Grup Enciclopèdia
  7. ↑ NE.se ID: https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/plutarchos — subject named as: Plutarchos — خپرېدونېټه: ۲۰ جنوري ۲۰۲۱ — سرليک: Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).
  8. ↑ abART person ID: https://cs.isabart.org/person/161687 — خپرېدونېټه: ۱ اپريل ۲۰۲۱
  9. ↑ د ټولټال کار کتنه په: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — سمونګر: Charles Dudley Warner — سرليک: Lua error in Module:Unicode_data at line 297: attempt to index local 'data_module' (a boolean value).
  10. ↑ NL CR AUT پېژند: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19981002002 — خپرېدونېټه: ۱ مارچ ۲۰۲۲
  11. ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/11237731
  12. ↑ NL CR AUT پېژند: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19981002002 — خپرېدونېټه: ۷ نومبر ۲۰۲۲
  13. ↑ دین ایرانی، ص ۱۱۶ تا ۱۱۸
  14. ↑ مقالهٔ تحقیقی از ژرار والتر
  15. ↑ دین ایرانی، ص ۶۲

سرچينې

[سمول]
  • بنونیسټ، ایمل. د ایران مذهب تهران: فرهنګ ایران بنسټ خپرونه، ۱۳۵۴ ل
  • او تاسو. م. دیاکونوف. د پاد شابک تاریخ
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=پلوتارک&oldid=318884" نه اخيستل شوی