منځنۍ اپلاتوني فلسفه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

 

منځنۍ اپلاتوني فلسفه يا منځنی اپلاتونيزم د اپلاتوني فلسفې هغه عصري نوم دی چې د اپلاتون د فلسفې د پرمختګ یوې مرحلې ته ورکړل شوی، چې د 90 مخزېږديز څخه چې اسکالون انټیوکس د اپلاتوني ښوونځي د شکيانو د ښوونځي شک رد کړ پيل- تر هغه وخته پورې چې په درېمه پېړۍ کې د پلوتين له خوا د نوې اپلاتوني فلسفې بنسټ کېښودل شو، دوام لري. منځنی اپلاتونیزم د سیال پیریپاتیټیک او سټویک ښوونځیو څخه ډېری عقیدې جذب کړې. په دې دوره کې مخکښ فیلسوف، پلوتارک (مخزېږديز. 45-120) د ارادې د آزادۍ او د روح د تل پاتې کېدو دفاع وکړه. هغه د دې په لټه کې و چې وښیې چې خدای، د نړۍ په جوړولو کې، د بدۍ د منلو په توګه، د نړۍ الهي روح ته بدلون ورکړی، چېرته چې دا د ټولو بدیو سرچینې په توګه کار کوي. خدای یو ماوراء ذات دی، څوک چې د الهی منځګړیو له لارې کار کوي، کوم چې د مشهور مذهب خدایان او شیطانان دي. د اپامیا نومیوس (c. 160) د نیوپیتاګورینیزم او نورو ختیځو فلسفو سره افلاطونزم یوځای کړ، په داسې یو حرکت کې چې د نیوپلاتونیزم پراختیا ته لومړیتوب ورکوي.

تاریخ[سمول]

د اسکالون انټیوکس (c. 125-68 BC)، د لاریسا د فیلو شاګرد او د سیسیرو ښوونکی و. د هغه د نفوذ له لارې، افلاطون د اکادمیک شک څخه Eclecticism ته بدلون ورکړ. [1] پداسې حال کې چې فیلو لا تر اوسه په دې نظریې باندې عمل کړی و چې هیڅ شی په بشپړ ډول ډاډمن نه دی، انټیوکس بیرته یو څرګند عقیده ته راستون شو. د اکاډمیک شک په اړه د نورو اعتراضونو په مینځ کې دا نظر و چې د قوي باور پرته د ژوند هیڅ منطقي مینځپانګه ممکنه نه ده. [1] هغه په ډاګه کړه چې دا یو تناقض دی چې د هیڅ شی ادعا نشي کولی یا ثابت کړي چې هیڅ شی نشي ثابت کیدی. دا چې موږ نشو کولی د غلطو نظریاتو خبرې وکړو او په ورته وخت کې د غلط او ریښتیني توپیر څخه انکار وکړو. [2] د اکاډمیک، پیریپیټیک او سټویک سیسټمونه په داسې ډول تشریح کړل چې دا وښيي چې دا درې ښوونځي یوازې په کوچنیو ټکو کې له یو بل څخه انحراف کوي. هغه پخپله د اخلاقو سره [2] علاقه درلوده، په کوم کې چې هغه هڅه کوله چې د زینو ، ارسطو او افلاطون تر منځ یوه منځنۍ لاره ومومي. د بېلګې په توګه، هغه وويل چې د خوشحالۍ لپاره فضيلت کافي دی، مګر د خوشحالۍ د لوړې درجې لپاره جسمي او خارجي سامانونه هم ضروري دي. [2]

دا انتخابي تمایل د اپلاتون لخوا د کفري کارونو د نشتوالي له امله خوښ شو. د اپلاتون[۱] وروسته د فلسفې د اصلي تیوریو لکه د ارستو منطق او د سټویک ارواپوهنې او اخلاقو (د توکو او احساساتو تیوري) په پام کې نیولو سره د منځني افلاطونیزم وده وه. [4] له یوې خوا منځني افلاطون د وروستنیو پیریپیټیسټانو په څیر په علمي فعالیتونو لکه د افلاطون د نظریاتو په بیانولو او د هغه د ډیالوګونو په تشریح کې بوخت وو. له بلې خوا دوی هڅه وکړه چې په سیستماتیک ډول د افلاطون نظریو ته وده ورکړي. تر هغه وخته چې دا په دې کې د neopythagoreanism د نفوذ تابع و، دا د نیوپلاټونیزم لپاره د لارې په چمتو کولو کې د پام وړ اهمیت درلود. [4]

پلوتارک

د منځنيو اپلاتونپلوو تر ټولو مهم پلوتارک (45-120) و، چې د تاریخ لیکونکي په توګه یې هم شهرت ترلاسه کړ. که څه هم هغه یو افلاطون و، خو د پیریپاټیکس نفوذ ته خلاص و، او حتی په ځینو جزیاتو کې، سټوکس ته، سره له دې چې د دوی د اصولو خلاف د هغه د سیاستونو سره سره؛ هغه په بشپړه توګه یوازې د ایپیکورینیزم رد کړ. [۲] د سټویک مادیالیزم او ایپیکورین "الحاد" سره په مخالفت کې ، هغه د خدای پاک نظر خوښ کړ چې د افلاطون سره سم ډیر و. [۲] په هرصورت، هغه د فزیکي نړۍ اساسي قانون تشریح کولو لپاره دویم اصول غوره کړل. [۲] دا اصول هغه په هیڅ نامعلومه موضوع کې نه غوښتل، مګر په بده نړۍ کې - روح چې له پیل څخه د مادې سره تړلی و، مګر په تخلیق کې له عقل څخه ډک و او د هغې لخوا ترتیب شوی و. [۲] په دې توګه دا د نړۍ په الهی روح بدل شو، مګر د ټولو بدیو سرچینې په توګه کار کولو ته دوام ورکړ. [۲] هغه خدای د محدودې نړۍ څخه پورته پورته کړ، مګر هغه باور درلود چې خدای د مستقیم وحې په واسطه زموږ مرستې ته راځي؛ دې کار پلوتارک ته توان ورکړ چې په نبوت کې د خلکو باور توجیه کړي. [۳] د مشهور مذهب خدایان یوازې د یو او ورته الهی وجود او هغه ځواک لپاره مختلف نومونه دي چې دوی ته خدمت کوي. [۳] ډیمونز د هغه لپاره په نړۍ کې د خدای د نفوذ اجنټان وو. [۲] پلوتارک د ارادې د آزادۍ او د روح د بقا دفاع وکړه. [۲] د افلاطون-Peripatetic اخلاق د پلوتارک لخوا د سټوکس او ایپیکوریانو د مخالفو تیوریو په وړاندې ساتل شوي. [۲]

د منځنیو اپلاتونپالو په منځ کې د سمیرنا تیون هم وو، چا چې د اپلاتون ریاضي پېژندنه لیکلې وه، او ګایوس (دوهمه پېړۍ) چې د اپلاتون د فلسفې ښوونکی و. [۳] د هغه شاګرد، البینس ، د هغه لیکچرونو حساب لیکلی، چې موږ یې پیژندنه لرو. [۳] په ورته وخت کې، الکینوس د افلاطون په اړه یوه اوږده مقاله لیکلې، په کوم کې چې هغه درې اصول وړاندې کړي: لومړی خدای، نظرونه ، چې د دې "لومړي خدای" فکرونه ګڼل کیږي، او مسله. [۴] اپولیوس (c. 125)، یو مشهور لیکوال، په خپلو کتابونو کې د سقراط په خدای او افلاطون او د هغه نظریه کې ، چې په لاتین کې لیکل شوي، د افلاطون افلاطون تشریح کړی. [۴] د ټایر میکسمس (c. 180)، د پلوتارک په څیر، هڅه وکړه چې د منځګړیتوب په توګه د ډیری ډیمونونو په انګیرنې سره د مایع خدای او مادې ترمنځ خلیج پل کړي. [۴] Atticus (c. 175) د هغه Eclecticism سره مخالفت وکړ چې په ښوونځي یې یرغل کړی و او د ارسطو د نظریاتو سره یې د افلاطون د تخریب په توګه مخالفت وکړ. هغه د افلاطون یو نه جوړونکی ملاتړی و او د خپل ټول نظام اساس یې د ابدیت نظریه ګڼله. سره له دې، په دې الهیات کې هغه د ثبات د سټویک مفکورې ته ډیر نږدې و. [۴]

د اپامیا نومیوس (c. 160) دواړه نیوپایټاګورینیزم او پلوتونیزم سره یوځای کړل. [۴] هغه یو لیرې پرتو همغږي ښکاره کړه. د پلوتارک په څیر هغه فکر کاوه چې یو بد روح د مادې سره یوځای شوی. [8] له دې څخه د انسان د روح مړینه برخه اخیستل کیږي، کوم چې هغه د دویم غیر منطقي روح په توګه بیان کړی. [8] د دې ګناه له امله روح باید له خپل بې بدنه ژوند څخه بدن ته راښکته شي، او د بدن څخه د وتلو وروسته، که دا نور اوتار ته اړتیا ونلري، نو دا د خدای سره بې توپیره متحد کیږي. [8] د خدای ډالۍ هغه حکمت دی چې ترټولو غوره ښه دی، او دا ډالۍ یوازې هغه چا ته ورکول کیږي چې د نورو ټولو افکارو څخه د وتلو لپاره خپل ځان حتمي خیر ته وقف کړي. [8]

هم وګوره[سمول]

  • د اپلاتون منطقي تعبیرونه

سرچينې[سمول]

  1. Zeller 1931، ص. 305.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ Eduard Zeller, Outlines of the History of Greek Philosophy, 13th Edition, page 307
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Eduard Zeller, Outlines of the History of Greek Philosophy, 13th Edition, page 308
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ Eduard Zeller, Outlines of the History of Greek Philosophy, 13th Edition, page 309

کتابتون[سمول]

  • Outlines of the History of Greek Philosophy, 1931 الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة).

مخ پر وړاندی لوستل[سمول]

  • برتانیا، چارلس. ۲۰۰۱. د لاریسا فیلو: د اکادمیک شکمنانو وروستی. اکسفورډ: اکسفورډ پوهنتون مطبوعاتي.
  • بونازي، مورو. ۲۰۱۲. انټیوکس او افلاطونزم. د انټیوکس په فلسفه کې. د ډیویډ این سیډلي لخوا ایډیټ شوی، 307-333. کیمبرج نیویارک: د کیمبرج پوهنتون پریس.
  • کتانا، لیو. ۲۰۱۳. "د منځني افلاطونیزم او نیوپلاټونیزم ترمنځ د ویش اصل." Apeiron: A Journal for Ancient Philosophy and Science 46.2: 166-200.
  • سینټرون، برونو. 2000. "په لومړیو امپراتورۍ کې پلوتونزم او پیتاګوریزم." د یونان او روم سیاسي فکر د کیمبرج تاریخ کې. د کریسټوفر رو او مالکم شوفیلډ لخوا ایډیټ شوی، 559-584. کیمبرج، انګلستان: کیمبرج پوهنتون. مطبوعاتي.
  • چیاراډونا، ریکارډو. ۲۰۰۹. "ګالین او منځنۍ افلاطونزم." په ګالین او د پوهې نړۍ کې. د کریسټوفر ګیل، ټیم ویټمارش، او جان ویلکنز لخوا ایډیټ شوی، 243-260. کیمبرج، انګلستان: کیمبرج پوهنتون. مطبوعاتي.
  • ډیلن، جان. ۱۹۹۶. منځني افلاطون: له 80 ق م څخه تر 220 میلادي کال پورې. Rev. ed. لندن: Duckworth.
  • جونز، راجر ایم. ۱۹۸۰. د پلوتارک او غوره شویو کاغذونو افلاطونزم. 2d ed. نیویارک: ګارلینډ.
  • کالیګاس، پاول. ۲۰۰۴. "په اتن کې د لومړي دوه پیړیو په جریان کې پلوتونزم: یوه کتنه." رضايي 2:37-56.
  • مینسفیلډ، جاپ. ۱۹۸۸. "مطابق بدیلونه: د منځني افلاطون الهیات او د زینوفانس استقبال." په ګریکو - رومن نړۍ کې د خدای په پوهه کې. د رابرټ وان ډین بروک، تیتز باردا، او جاپ مانسفیلډ لخوا ایډیټ شوی، 92-117. لیډن، هالنډ: بریل.
  • Opsomer، جنوري 1998. د حقیقت په لټه کې: په منځني افلاطون کې اکادمیک تمایلات. برسلز: Koninklijke Acadmie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten.
  • زامبون، مارکو. ۲۰۰۶. "منځنی افلاطونزم." په لرغوني فلسفه کې یو ملګری. د مریم لوئیس ګیل او پیری پیلګرین لخوا ایډیټ شوی، 561-576. اکسفورډ: بلیک ویل.

بهرنۍ اړیکې[سمول]

 

کينډۍ:Plato navbox