د افغان-انگرېز لومړۍ جگړه
| د افغان او انگریز لومړی جگړه | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| برخه د لويې لوبې | |||||||
 A British-Indian force attacks Ghazni fort during the First Afghan War, c.1839. | |||||||
| |||||||
| جنګیالي | |||||||
 د افغانستان امارت | |||||||
| قومندانان او مشران | |||||||
|
امير دوست محمد خان (اسیر) سردار محمد اکبر خان |
 وېليم حې مېکناټن † John Keane Sir Willoughby Cotton George Pollockکينډۍ:Country data British Empire William Elphinstone (اسیر) شاه شجاع † | ||||||
| تلفات او زیانونه | |||||||
|
~500 سرتېري[سرچينه پکارده] | 4,700 سرتېري + 12,000 camp followers[۳] | ||||||
د افغان ـ انگرېز لومړنۍ جگړه په کال ۱۸۴۲ زېږيز کې د برتانوي ـ هند لخوا په افغانستان باندې د يرغل په ترڅ کې پيل شوه . دا د نړۍ په تاریخونو کې د لويې لوبې په نوم ياده شوې او دا ځکه چې د ۱۹ مې پېړۍ د ځواک پر سر د ښکرورو دوو ځان منليو روسيې او امريکي ـ انگرېز لخوا په منځني اسيا باندې د خپل نفوض اچولو د سيالي په ترڅ کې توده شوه، خو په منځ کې ېې ډېر بې گنا ولسونه ښکېل شول. او دا د ختيځې هندي کمپنۍ چې انگرېزانو ېې په پلمه هند او شاوخوا سيمې ونيولې اود خپل د لالچ له کبله د نفوض زياتولو پلانونه جوړول وغځوله . دانگرېزانو په تاريخ کې د افغان ـ انگرېز جگړو ته د انگرېز راج يا انگرېز قوت لپاره د يو ډېر لوی گوزار په سترگه کتل شوی . کله چې امير دوست محمد خان په افغانستان کې پاچا شو ، شاه شجاع هند ته ولاړ او دا وخت انگرېزانو ته په افغانستان کې د مداخلې لاره برابره شوه. انگرېزانو د افغانستان اصلي وارث شاه شجاع گاڼه ، او دا چې په هغه کې ېې خپلې گټې ليدلې وې نوځکه ېې د مرستې ژمنې ورسره وکړې او راپه مخه ېې کړ . د ۱۸۳۹ زېږدي کال په اپرېل کې ېې په کندهار او د همدې کال د اگست په مياشت کې ېې په کابل کې د پاچا په توگه اعلان کړ . خو په زرگونو انگرېزان ورسره وه . شاه شجاع په نامه پاچا و ، ټولې چارې او واک و اختيار د انگرېزانو په لاس کې وه . دا وخت امير دوست محمد خان له څو تنو زامنو سره مزار شريف او بيا بخارا ته ولاړ .
   | ||
|---|---|---|
| نامتو څېرې | سلطان ابراهيم لودي · شېرشاه سوري · بايزيد پير روښان · پير بابا · خوشحال خان خټک · ميرويس هوتک · احمد شاه بابا · وزير محمد اکبر خان · امير دوست محمد خان · ملالۍ · امير عبدالرحمن خان · ملا پاينده · مرزا علي خان · امير امان الله خان · خان عبد الغفار خان · سردار محمد داود خان · خان عبدالولي خان · ډاکتر کبير ستوری · |    |
| هڅوب | پښتونولي · پښتانه ټبرې · لويه جرگه · د خټکو نڅا · اتڼ · د مسودو نڅا · آدم خان او درخانی · يوسف خان او شېرينو | |
| شاعران | عبدالرحمان مومند · خوشحال خان خټک · امير حمزه شينواری · اجمل خټک · کبير ستوری · غني خان | |
| متنونه او جگړی | د ډيورنډ کرښه · خدايي خدمتگار · پښتونستان · د کالا باغ بند · طالبان · د خيبر پښتونخوا نومونه | |
| جگړې او نښتې | د پاني پت لومړۍ جگړه · د پاني پت دريمه جگړه · د افغان-انگرېز لومړۍ جگړه · د نوښار جگړه · د جمرود جگړه · د ملاکنډ محاصره · د افغان-انگرېز دويمه جگړه · د ميوند جگړه · تيره کمپاين · د افغان-انگرېز درېمه جگړه · د افغانستان جگړه (۱۹۷۹-۱۹۸۹) · د افغانستان جگړه (۲۰۰۱) · د پاکستان په شمال لوېديځ کې جکړه | |
- ↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Afghanistan. §5.3 De tijd van de Britse invloed". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ Kohn, George Childs (2013). Dictionary of Wars. Revised Edition. London/New York: Routledge. p. 5. ISBN 9781135954949. https://books.google.com/books?id=qTDfAQAAQBAJ&pg=PA5.
- ↑ Baxter, Craig "The First Anglo–Afghan War". Afghanistan: A Country Study. Ed. Federal Research Division, Library of Congress. Baton Rouge, LA: Claitor's Pub. Division. ISBN 1-57980-744-5. Retrieved on 23 September 2011.
