د شتون کټګوري
کټګورۍ د فکر لومړنی مفهوم او اساس دی. د لسمې برخې کټګورۍ[سمول]یوناني عالم، لومړی استاد، ارستو د مختلفو طبیعتونو عالي توکي لس کټګورۍ ګڼلي دي. او د ارغون لومړنی کتاب قاتیګوریاس د دې کټګوریو په اړه بحث کوي او په مېټافزیک کې د دې کټګوریو تفصیلي توضیحات شته. [۱] د اشعارو یا سترو مالونو کټګورۍ یا د ټولو عام ډولونو د شتون کټګوري چې ټول مثالونه پکې شامل دي؛ او هغه په دوه ډوله دي: جوهر او پېښه
د لامبو څراغ د قسم دی : د دې زمانې ضعیف حالت د غیر فعال فعل مخفف دی چې په دې آیت کې ذکر شوی دی [۳] پخوانیو فیلسوفانو د نهو جوهرونو او نښو مجموعه بللې، کوم چې د ټولو موجوداتو تر ټولو لوی نسل دی ، د لسو کټګوریو په توګه [۴] د کټګوریو شمېر[سمول]د مادې د ډولونو د شمېر او عرض په اړه د پخوانیو او وروستیو فیلسوفانو ترمنځ اختلاف موجود دی. مخکيني[سمول]پخوانیو فیلسوفانو د مادې ډولونه پنځه ډوله عقل ، روح ، ماده، شیطان او مخ او د نښو په صورت کې ورته نهه ډوله ګڼلي دي. ارسطو دغه شیان په خپل کتاب کې د اورګانون په نامه یاد کړي دي. سپېڅلتيا وروستني[سمول]وروستنۍ په دې باور دي چې دانو او مخ له ترکیب پرته په بهر کې شتون نلري، نو دوی د مادې له ډولونو څخه بهر دي، او هغه ماده چې د دواړو ترکیب دی اصلي ماده ګڼي. له بلې خوا، دوی هم د سلطنت په نړۍ باور لري، او له همدې امله دوی د دې نړۍ جوهر د جوهر په توګه پیژني، نو د نړۍ د موجوداتو له مخې، دوی هر ډول جوهر عقل ، روح او ماده ګڼي. [۵] د علایمو په اړه دوی په دې باور دي چې لومړی دا د عرض مقدار نه دی، بلکې دا د بدن اړخ دی او بدن له کمیت پرته هیڅ مفهوم نه لري. او دوهم، د کڅوړې پرته، کوم چې ریښتینې پلنوالی دی، نور توکي موضوعي مفکورې دي او په بهرنۍ نړۍ کې شتون نلري، او دا ټول د دوو شیانو ترمنځ ( تعلقات ) دي. له همدې امله، یوازینی ریښتینی پلنوالی کڅوړه ده، او په پایله کې، د اسلامي فیلسوفانو په وینا د لسمې کټګورۍ په لاندې توکو پورې محدود دي. [۶] [۷]
د ارستو له مخې د کټګوریو ډولونه[سمول]ارستو په لس ډوله وېشلی دی: د کانټ په وینا لسمه کټګورۍ[سمول]کانټ په خپل کتاب Critique of Pure Reason کې د منطقي منطق په برخه کې د کټګوریو او فکر ترمنځ اړیکه څیړلې ده. [۱۰] د کانټ دولس کټګورۍ په څلورو کټګوریو ویشل شوي دي:
اړوندې پوښتنې[سمول]سرليکونه[سمول]
حوالې[سمول]
|
