فعال عقل

په منځنیو پېړیو فلسفه کې، فعال عقل ( په لاتین کې : intellectus agens ؛ د ایجنټ عقل ، فعال عقل ، فعال دلیل ، یا تولیدي عقل په توګه هم ژباړل شوی) د ارستو د هیلومورفیزم د نظریې له مخې د عقل ( نوس ) رسمي ( مورفي ) اړخ دی. . د فعال عقل طبیعت د وروستیو کلاسیکي او منځنیو پیړیو فلسفې یوه لویه موضوع وه. مختلفو مفکرینو هڅه کوله چې د ارستو د بدن او روح په اړه د دوی ژمنې د خپلو دیني ژمنو سره پخلا کړي. په ځانګړې توګه دا په خطر کې وه چې د ارستو حساب د یو نامناسب روح په اړه د خدای او تخلیق په پوهیدو کې مرسته کولی شي.

د ارستو تصور

دا مفکوره لومړی د ارستو په دوو کارونو کې لیدل کیږي.

په <i id="mwGQ">دی انیما</i> کې یوه برخه، دریم کتاب تشریح کوي چې "څنګه د انسان عقل له خپل اصلي حالت څخه تیریږي، په کوم کې چې فکر نه کوي، راتلونکي حالت ته، په کوم کې چې دا کوي." هغه په ډاګه کړه چې د انرژي / ډینامیس توپیر باید پخپله په روح کې هم شتون ولري. ^[۱] ارستو د عقل یا نوس دوه جلا کیدونکي ډولونه په ګوته کړل چې د هغه په دې باور وو چې د انسان فکر تشریح کولو لپاره دواړه اړین دي. هغه څه چې عصري پوهان یې " غیر فعال عقل " بولي هغه مادي او ویجاړونکی دی او د شیانو د پوهیدو وړ شکلونه ترلاسه کوي. عمل پرې کیږي. برعکس، فعال عقل هغه څه دي چې په غیر فعال عقل باندې عمل کوي. دا اړینه ده چې احتمالي پوهه په حقیقي پوهه بدله کړي، په ورته ډول چې رڼا احتمالي رنګونه په حقیقي رنګونو بدلوي. ارستو دا فعال عقل د یو څه جلا، تلپاتې، نه بدلیدونکي او غیر مادي په توګه تشریح کوي. دا غیر فعال یا مادي عقل دی چیرې چې د انسان فکر کول او یادول پیښیږي ، ځکه چې دا بدلون پکې شامل دی.

یوه بله برخه چې په دودیز ډول د De Anima له لارې سره یوځای لوستل کیږي په میټافزیک ، XII کتاب ، ch.7-10 کې ده. ^[۲] ارستو بیا د فعال او غیر فعال عقل ترمنځ توپیر کوي، مګر دا ځل هغه فعال عقل د " بې حرکته حرکت " او خدای سره مساوي کوي. هغه تشریح کوي چې کله خلک ریښتینې پوهه ولري، د دوی فکر د یو وخت لپاره د نوس (فعال عقل) انرژي ترلاسه کول یا برخه اخیستل دي. ^[۳]

تشریحات

ساکس تبصره کوي چې د فعال عقل طبیعت "د ډیری تبصرو او سخت اختلاف سرچینه" وه؛ په بل ځای کې، د انیما 5 څپرکی د "د فلسفې په تاریخ کې ترټولو ژور مطالعه شوي جملې" په توګه راجع شوي. ^[۲] لکه څنګه چې ډیویډسن یادونه کوي:

یوازې هغه څه چې ارستو د احتمالي عقل او فعال عقل څخه مانا درلوده - اصطلاحات حتی په ډی انیما کې هم څرګند ندي او په غوره توګه مانا لري - او دا چې هغه څنګه د دوی ترمینځ متقابل عمل پوهیده لاهم ناڅرګنده ده. د فلسفې د تاریخ زده کوونکي د ارستو د ارادې په اړه بحث ته دوام ورکوي، په ځانګړې توګه دا پوښتنه چې ایا هغه فعال عقل د انسان د روح یو اړخ ګڼلی یا د انسان څخه په خپلواکه توګه شتون لري.

د افروډیسیس الکساندر فعال عقل د انسان د ذهن څخه بهر د ځواک په توګه وګڼل، تر هغه چې د خدای سره پیژندل کیږي. ^[۴] د یو واحد خارجي اجنټ عقل د ځای په ځای کولو دلیل دا دی چې ټول (عقلي) انسانان د ارستو لخوا په پام کې نیول شوي دي چې د یو ثابت او مستحکم مفکورو لرونکی وي یا ورته لاسرسی ولري، د کایناتو یو متحد درست پوهه. یوازینۍ لار چې ټول انساني ذهنونه ورته سمه پوهه لري هغه دا ده چې دوی ټول د مرکزي پوهې پلورنځي ته لاسرسی ولري ، ځکه چې ترمینل ممکن مین فریم کمپیوټر ته لاسرسی ولري. ( دا اصلي چوکاټ د ایجنټ عقل دی، د کائنات "ذهن"، کوم چې نور ټول ادراک ممکن کوي. الفارابي او ابن سینا بلخي او ابن ميمون د فعال عقل د "بهرني" تفسیر سره موافق وو، او دا یې وګڼله چې فعال عقل د آسماني برخو له لارې د راښکته کېدو په لسو کې ترټولو ټیټ دی. ابن ميمون دا په خپل تعریف کې د نبوت په توګه يادوي.

نبوت په حقیقت او رېښتينوالۍ کې د الهي وجود له خوا د فعال عقل په وسیله رالېږل شوی دی، په لومړي سر کې د انسان عقلي پوهنځی (دليل) ته، او بیا د هغه تخیل پوهنځی ته. ^[۵]

ډیر سخت ارستو، ابن ماجه او ابن رشيد ، په دې اړه لیکلي چې څنګه یو څوک کولی شي د فعال عقل سره یوځای شي، په دې توګه یو ډول فلسفي نروان ترلاسه کړي. په منځنیو پیړیو او رینسانس اروپا کې ځینې مفکرین، لکه سیګر آف برابانټ ، په هره نقطه کې د ایورروس تفسیر غوره کړ، لکه څنګه چې د "پادوان ایوررویسټس" وروستي مکتب.

توماس اکیناس د روح په اړه په خپل اختلافي پوښتنو کې د ارستو د فعال عقل او غیر فعال عقل ترمنځ توپیر تشریح کړی او د ارستو د ډی انیما په اړه د هغه تبصره د ایورروس په وړاندې استدلال کوي چې فعال عقل د انفرادي انسان شخصیت برخه ده. په خپل سما دیولوجیکا کې، اکیناس وايي چې "زموږ د عقیدې د تعلیم له مخې، دا جلا شوی عقل پخپله خدای دی، چې د روح خالق دی او یوازې په هغه کې روح مات شوی دی." ^[۶] د نیسا د ګریګوري په حواله، هغه وویل چې "انسان د فرښتو سره عقلي پوهه لري" کوم چې 'ذهن' او 'عقل' ورته ویل کیږي ځکه چې دوی د عقلي ځواک او ارادې پرته بل ځواک نلري (پوښتنه 79، ماده 1). د "الکسانډریسټس" دریم مکتب هغه دلیل رد کړ چې فعال عقل د روح له ابدیت سره تړاو لري، په داسې حال کې چې په چټکۍ سره یې اضافه کړه چې دوی لاهم د دیني عقیدې په توګه په ابدیت باور لري. (وګورئ پیټرو پومپونازی ؛ سیزار کریمونی . )

هم وګوره

ارستويي فلسفه
نوټکس
جان فیلوپونس

سرچينې

↑ Alfarabi, Avicenna, and Averroes, on Intellect, 1992, page 3
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ Aristotle's On the Soul and On Memory and Recollection, 2001 Invalid <ref> tag; name "Sachs" defined multiple times with different content
↑ See Metaphysics 1072b.
↑ Alfarabi, Avicenna, and Averroes, on Intellect, 1992
↑ Maimonides, Guide for the Perplexed (translator: Michael Friedländer), Dover: New York, 1904, p. 225
↑ Summa Theologiae, part I, question 79, article 4 - Is the active intellect something that belongs to our soul? (PDF). University of Notre Dame. p. 600.

سرچینې

Commentarium magnum in Aristotelis De anima libros, ed. Crawford, Cambridge (Mass.) 1953: Latin translation of Averroes' long commentary on the De Anima
Walter Burley, Commentarium in Aristotelis De Anima L.III Critical Edition and Palaeography transcription by Mario Tonelotto
Averroes (tr. Alain de Libera), L'intelligence et la pensée, Paris 1998: French translation of Averroes' long commentary on book 3 of the De Anima
Essays on Aristotle's De Anima, ed. Nussbaum and Rorty: Oxford 1992
Juan Fernando Sellés (2012), El intelecto agente y los filósofos. Venturas y desventuras del supremo hallazgo aristotélico sobre el hombre, Tomo I (Siglos IV a.C. - XV), EUNSA, Pamplona, p. 650.

بهرنۍ اړیکې

کاتولیک انسایکلوپیډیا مقاله

[Davidson-1] Alfarabi, Avicenna, and Averroes, on Intellect, 1992, page 3

[Sachs-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ Aristotle's On the Soul and On Memory and Recollection, 2001 Invalid <ref> tag; name "Sachs" defined multiple times with different content

[3] See Metaphysics 1072b.

[4] Alfarabi, Avicenna, and Averroes, on Intellect, 1992

[5] Maimonides, Guide for the Perplexed (translator: Michael Friedländer), Dover: New York, 1904, p. 225

[6] Summa Theologiae, part I, question 79, article 4 - Is the active intellect something that belongs to our soul? (PDF). University of Notre Dame. p. 600.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]