د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
ادراکي ارواپوهنه هغه ځانګړتیا ده چې د فکر، ادراک او حافظې پروسې او په چلند باندې د دوی اغېزې مطالعه کوي، په همدې ډول دا ځانګړتیا یو عملي رواني ساینس ګڼل کیږي او د انسان د هڅونې، احساساتو او تعاملاتو په پوهېدو تمرکز کوي [۱]
ادراکي ارواپوهنه د ارواپوهنې فرعي څانګه ده چې داخلي ذهني پروسې لټوي. دا پوه دا مطالعه کوي چې خلک څنګه، فکر، درک او خبرې کوي او څنګه يو څه په ياد لري او څنګه خپلې ستونزې حلوي.[۲]
ادراکي ارواپوهنه د ارواپوهنې له نورو برخو څخه په دوو مهمو لارو توپیر لري:
ساینسي میتودونه په ادراکي ارواپوهنه کې کارول کیدی شي. دا په ارواپوهنه کې د ځینو نورو رجحاناتو سره مخالف دی، لکه د فرویډین ارواپوهنه (د ارواپوهنې ښوونځی).
ادراکي ارواپوهنه په ښکاره ډول د داخلي ذهني حالتونو شتون (لکه باور، هیله، نظر، پوهه، او هڅونه) مني.
د ساینس په لومړیو کلونو کې، نیوکه دا وه چې د ادراکي ارواپوهنې تجربه د داخلي ذهني حالتونو د شتون له منلو سره مطابقت نلري. په هرصورت، ادراکي عصبي ساینس شواهد وړاندې کړي چې د دماغ فزیولوژیکي حالتونه په مستقیم ډول د ذهني حالتونو سره تړاو لري، د ادراکي ارواپوهنې بنسټیز انګیرنې ملاتړ کوي. [۳]
هغه ښوونځی چې دا طریقه غوره کوي د پوهاوي په نوم پیژندل کیږي. ادراکي ارواپوهنه هم د ادراکي چلند په درملنه اغیزه لري چیرې چې د ادراکي او چلند ارواپوهنې ترکیب د ناروغ درملنې لپاره کارول کیږي.
په وروستیو کلونو کې، ادراکي عصبي ساینس په ارواپوهنه کې راڅرګند شوی، د دې لپاره چې د ادراکي ارواپوهنې لخوا مطالعه شوي پروسو څخه د مطالعې لپاره او د دماغ ساحې چې په دې پروسو کې فعالې دي د عصبي ساینس څخه پوهه کیږي. د دې اتحادیې اهمیت د عصبي سیسټم (SN) بیولوژیکي پوهه او د هغه جوړښتونو پراساس کیدی شي چې دا یې ترکیب کوي، په کوم کې چې دوی یو بشپړ جوړوي چې کولی شي د ځینې ادراکي بدلونونو ایټیولوژي یا لامل ورکړي. ځینو لیکوالانو دا اتحاد ورکړی دی، د دماغ ساینس او د دماغ ساینس یا encephalon ترمنځ مینځل. دا اتحادیه د مختلف رواني پیښو لپاره د ساینسي پلوه معتبر توضیحاتو رامینځته کولو هدف لري چې اوس مهال د نفوس لویه برخه اغیزه کوي او د دوی لپاره د ممکنه درملنې یا حل موندلو لپاره احتمالي لامل ته اړتیا ده.
ډیری لیکوالانو ادراکي عصبي ساینس د ډسپلین په توګه تعریف کړی چې د دماغ د فعالیتونو یا عصبي فعالیتونو له لارې د ادراکي فعالیتونو تشریح کولو لپاره هڅه کوي لکه: ادراک ، ژبه ، انګیزه ، احساسات ، ادراک ، شعور او د نورو په مینځ کې.
د عصبي علومو او ادراکي اروا پوهنې سربیره ، دا نوی ډسپلین د نورو په مینځ کې نیورواناتومي ، نیوروفیسولوژي ، پرمختیایی او د حجرو بیولوژي مدغم کوي. پراخه طیف چې عصبي ساینس پکې شامل دی کولی شي د ادراکي ارواپوهنې سره مرسته وکړي چې د عصبي ساینس لخوا ترسره شوي بیولوژیکي څیړنې لخوا موندل شوي معلوماتو پراساس د ادراکي پیښې رامینځته کړي او د هر ادراکي پیښې سره د NS پیچلتیا پورې تړاو ولري او له مایکرو څخه میکرو کچې ته ورسیږي.
اوس مهال، د نیورویمینګ تخنیکونو (EEG، CT، PET، MRI، او نور) کارول د چلند لاندې چلندونو تشریح کولو لپاره په مکرر ډول کارول کیږي، ځکه چې په تیرو 50 کلونو کې او د کارولو وروسته، دا ممکنه ده. نور ادراکي پروسو لکه احساسات، هڅونه، پاملرنه، ژبه، زده کړه، شعور او حافظه؛ په دې کې، د عصبي سیسټمونو یا شبکو لاندې بیولوژیکي ایټیولوژي موندل شوي چې دا ادراکي پروسې رامینځته کوي یا د دوی سم فعالیت مخه نیسي. د دې خورا قناعت وړ پایلو څخه عصبي ساینس مشهور شو.
د دې اتحاد اهمیت د رواني موندنو په بنسټ کې لیدل کیږي، د دې لپاره چې دا د اعتبار وړ وي، دا اړینه ده چې د عصبي ساینس لخوا چمتو شوي نظریاتي-تجرباتي اساس شتون ولري. دا به په ساینسي ډګر کې ارواپوهنې ته وده ورکړي او کولی شي هغه شکونه له منځه یوسي چې د نورو څانګو غړي د اروا پوهنې د پراختیا په اړه لري. له دې امله، د دې نظم سره، تاسو کولی شئ د پوښتنو ځوابونه ومومئ: چیرته؟ څه؟ څنګه؟ او کله؟.
که څه هم د ادراکي عصبي علومو پرمختګ نه دی بند شوی او نن ورځ دوام لري، په ډیرو مواردو کې دا ممکنه نه ده چې د ادراکي ارواپوهنې تیورۍ د ادراکي عصبي علومو سره یوځای کړي، ځکه چې په لومړي ځای کې د دې څانګو د ځینو غړو مقاومت په ګوته کولو سره. د دوی د ډسپلین رول او یو بل په ورته کچه پریښودل، د هر یو د موندنو کمول او دا رد کول چې دا دواړه علوم د ارواپوهنې په ډګر کې یو ته راټیټ کیدی شي. له ستونزو سره سره د ادراکي عصبي علومو لاره هوډمنه ده او اړينه ده چې د عصبي علومو او ادراکي ارواپوهنې په منځ کې په دې مسله کې عملي شي او د دغو دوو څانګو تر منځ مساوي توافق وشي.[۴]
|
