فردریش انګلس
انګلس له کارل مارکس سره په ګډه هغه څه رامنځته کړل، چې اوس مهال ورته مارکسيزم وايي. نوموړي په ۱۹۴۵ ز کال په انګليسي ښارونو کې د خپلو شخصي کتنو او څېړنې پر بنسټ د «انګليستان کې د کارګر پوړ حالت : The Condition of the Working Class in England» نومې کتاب خپور کړ. په ۱۸۴۸ ز کال يې له مارکس سره په ګډه «د کمونيست څرګندونې يا اعلاميه:Communist Manifesto» او ځانته او يا په اصل کې له مارکس سره په ګډه نور زيات کتابونه وليکل. انګلس وروسته د مارکس مالي ملاتړ وکړ او هغه ته يې د څېړنې کولو او “Das Kapital” نومي کتبا د ليکلو اجازه لاره هواره کړه. انګلس د دې تر څنګ «د ډېرښت يا پاتې شوني ارزښت نظرياتو» په اړه د مارکس يادښتونه ترتيب کړل، چې وروسته د “Das Kapita” د څلورم ټوک په توګه چاب شول. نوموړي په ۱۸۸۴ ز کال کې د مارکس د نژادي څېړنې پر بنسټ د «د کورنۍ، شخصي شتمنۍ او دولت اصل: The Origin of the Family, Private Property and the State» تر سرليک لاندې کتاب چاپ کړ. [۲۷][۲۸] انګلس د ۱۸۹۵ ز کال د اګسټ پر ۵ مه نېټه د ۷۴ کلونو په عمر لندن کې د سرطان (laryngeal cancer) له امله مړ شو. د جسد له سوځولو څخه وروسته يې ايرې ايسټبورني “Eastbourne” ته نږدې “Beachy Head” سيند کې واچول شوې. ژوند ليک[سمول]د ژوند لومړي وختونه[سمول]فردريش انګلس د پروس د جوليش – کليوس- بيرګ په بارمين “Barmen” کې (چې اوس د المان د وپپرټال “Wuppertal” سيمه ده) د ۱۸۲۰ ز کال د نومبر پر ۲۸ مه نېټه وزېږېد. پلار يې مشر فردريش انګلس “Friedrich Engels Sr.” (۱۷۹۶ – ۱۸۶۰) او مور يې اليزابيت يا ايلايس فرانزيسکا ماوريشيا اون هار “Elisabeth "Elise" Franziska Mauritia von Haar” (۱۷۹۷ – ۱۸۷۳) نومېده او انګلس يې تر ټولو مشر زوی و. د انګلس شتمنې کورنۍ په بارمين او سالفورډ کې د پنبې اوبدلو سترې کارخانې درلودې، چې دواړو يې د سيمې لوی صنعتي ښارونه پراخول. د فردريش مور او پلار پاک پارسا پروتستانت وو او خپل ماشومان يې هم د همدې باور له مخې را لوی کړل. [۲۹] انګلس د ۱۳ کلنۍ په عمر د ايلبرفيلډ “Elberfeld” په نږدې ښار کې د ژبې د اصولو يا ګرامر ښوونځي (جمنازيوم) کې ګډون وکړ، مګر د پلار د فشار له امله يې بايد په ۱۷ کلنۍ کې پريښی وی. د نوموړي پلار له هغه څخه غوښتل چې بايد يو سوداګر شي او د کورنۍ په شرکت کې د سوداګريز زده کوونکي په توګه کار پيل کړي. په بارمېن کې له يو کال څخه وروسته ځوان انګلس په ۱۸۳۸ ز کال کې د خپل پلار له لورې د بارمين په يو سوداګريز شرکت کې زده کړو تر لاسه کولو په موخه هلته واستول شو. مور او پلار يې تمه درلوده، چې نوموړی به د کورنۍ په سوداګرۍ کې د خپل پلار مسلک ته دوام ورکړي، مګر د زوی اوښتونيزو فعاليتونو يې ناهيلي کړل. دا ښايي د کورنۍ له شرکت سره د نوموړي له يو ځای کېدلو څخه څو کالونه پخوا وختونه وو. [۳۰][۳۱][۳۲] په بارمين کې د اوسېدلو پر مهال انګلس د هيګل “Georg Wilhelm Friedrich Hegel” د فلسفې لوستل پيل کړل، چې لارښوونو يې په هغه وخت کې الماني فلسفه باندې واکمني وکړه. انګلس د ۱۸۳۸ ز کال په سپټمبر کې د “Bremisches Conversationsblatt” په ۴۰ ګڼه کې خپل لومړنی کار خپور کړ، چې په اصل کې د بيډويون “Bedouin” تر سرليک لاندې شعر و. نوموړی په نورو ادبي کارونو کې هم بوخت شو او ورځپاڼو لپاره مقاله ليکنې يې پيل کړې، چې د صنعتي کوونې پر ټولنيزو بدګڼو باندې يې په کې نيوکې کولې. نوموړي د دې لپاره چې له پاروونکو ليکنو سره يې د کورنۍ د اړيکې مخنيوی کړی وي، د “Friedrich Oswald” په پټ يا مستعار نوم سره يې ليکل وکړل. [۳۳][۳۴] هغه په ۱۸۴۱ ز کال کې د کورنۍ توپخانې د غړي په توګه (چې جرمني کې ورته “Garde-Artillerie-Brigade” وايي) د پروس په فوځ کې فوځي خدمت تر سره کړ. برلين ته ګومارل شوي انګلس په برلين پوهنتون “University of Berlin” کې د پوهنتون درسونه ولوستل او د ځوان هيګليانو (Young Hegelians) له ډلو سره اړيکې پيل کړې. نوموړي په بې نومه ډول په “Rheinische Zeitung” ورځپانه کې مقالې خپرې کړې، چې د کارخانې د کارکوونکو له لورې ګالل کېدونکي کمزورې ګومارنه او د ژوند حالتونه يې په کې رابرسېره کول. د يادې ورځپاڼې مدير کارل مارکس و، مګر انګلس د ۱۸۴۲ ز کال د نومبر تر وروستيو پورې ورسره نه وو ليدلي. انګلس په خپل ټول مسلک کې پر خپلې معنوي يا فکري وده باندې د الماني فلسفې اغېز ومنه. نوموړي په ۱۸۴۰ زکال کې دا هم وليکل: «له ژوند څخه د ډېر څه تر لاسه کولو لپاره بايد فعال اوسئ، تاسې بايد ژوند وکړئ او د ځوانۍ له څپې څخه د خوند اخېستلو په موخه زړه ورتوب ولرئ». [۳۵][۳۶][۳۷][۳۸] انګلس د بې دينۍ عقيدو ته وده ورکړه او د هغه او مور او پلار تر منځ يې اړيکه وپاشل شوه. [۳۹]
|
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پیوستون : 118530380 — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119017679 — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Friedrich-Engels — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Encyclopædia Britannica
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w63j3h12 — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ NE.se ID: https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/friedrich-engels — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Nationalencyklopedin
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/2240 — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Babelio author ID: https://www.babelio.com/auteur/wd/14559 — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ subject named as: Friedrich Engels — Filmportal ID: https://www.filmportal.de/9ffd26a0b576452584c277f462ed92fa — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/engels-friedrich — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سمونګر: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus او Wissen Media Verlag
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Gran Enciclopèdia Catalana ID: https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0024032.xml — subject named as: Friedrich Engels — سرليک: Gran Enciclopèdia Catalana — خپرونکی: Grup Enciclopèdia
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ InPhO ID: https://www.inphoproject.org/thinker/2967 — subject named as: Friedrich Engels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Internet Philosophy Ontology project
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Proleksis enciklopedija ID: https://proleksis.lzmk.hr/19716 — subject named as: Friedrich Engels — سرليک: Proleksis enciklopedija او Opća i nacionalna enciklopedija
- ↑ Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=17956 — subject named as: Friedrich Engels — دوتنه: Dalibor Brozović او Tomislav Ladan — سرليک: Hrvatska enciklopedija — خپرونکی: Miroslav Krleža Lexicographical Institute — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ BeWeb person ID: https://www.beweb.chiesacattolica.it/persone/persona/1371/ — د نشر نېټه: ۱۲ فبروري ۲۰۲۱
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ https://cs.isabart.org/person/25886 — د نشر نېټه: ۱ اپرېل ۲۰۲۱
- ↑ Store norske leksikon ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Friedrich_Engels — subject named as: Friedrich Engels — سرليک: Store norske leksikon
- ↑ GND ID: https://d-nb.info/gnd/118530380 — د نشر نېټه: ۱۲ اگسټ ۲۰۱۵ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ GND ID: https://d-nb.info/gnd/118530380 — د نشر نېټه: ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۵ — سمونګر: Alexander Prokhorov — سرليک: Большая советская энциклопедия — نسخهدريم — موضوع: Энгельс Фридрих — خپرونکی: The Great Russian Encyclopedia
- ↑ https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Friedrich_Engels#Later_years
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119017679 — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ Wells, John (3 April 2008). Longman Pronunciation Dictionary (الطبعة 3rd). Pearson Longman. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-4058-8118-0. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Engels". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
- ↑ Merriam-Webster, Engels. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Hunt, Tristram (2009), The Frock-Coated Communist: The Revolutionary Life of Friedrich Engels, Metropolitan/Henry Holt & Co, OCLC 263983621, د کتاب نړيواله کره شمېره 9780805080254. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Liedman. "Engelsismen". Fronesis. https://fronesis.nu/wp-content/uploads/2020/12/FR02808.pdf.
- ↑ "Deutsch-Franzosische Jahrbucher". www.marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۷ سپټمبر ۲۰۲۱. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Theories of Surplus Value, in Collected Works of Marx and Englels: Volumes 30, 31 and 32 (International Publishers: New York, 1988).
- ↑ Isaiah Berlin, Karl Marx, fifth ed, page 262. Princeton University Press, 2013.
- ↑ A copy of Friedrich Engels's birth certificate appears on page 577 of the Collected Works of Karl Marx and Friedrich Engels: Volume 2 (New York: International Publishers, 1975).
- ↑ "Friedrich Engels Facts in Encyclopedia of World Biography". The Gale Group, Inc. د لاسرسينېټه ۰۸ جنوري ۲۰۱۹. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Lenin: Friedrich Engels". Marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Tucker, Robert C. The Marx-Engels Reader, p. xv
- ↑ Progress Publishers. "Preface by Progress Publishers". Marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Footnotes to Volume 1 of Marx Engels Collected Works". Marxists.org. 15 November 1941. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Heinrich Gemkow et al., Friedrich Engels: A Biography (Verlag Zeit im Bild: Dresden, Germany, 1972) p. 53.
- ↑ Friedrich Engels, W.O. Henderson, p. 9
- ↑ Tucker, Robert C. The Marx-Engels Reader, p. xv
- ↑ "Lenin: Friedrich Engels". Marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Friedrich Engels. "Letters of Marx and Engels, 1845". Marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Biography on Engels". Marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Legacies – Engels in Manchester". BBC. د کتاب پاڼې 1. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ "Mary Burns Superstar – Salford Star – with attitude & love xxx". www.salfordstar.com. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ (په 11 March 2014 باندې). Ten things Manchester gets the credit for when really it should be Salford.
- ↑ Heinrich Gemkow et al., Friedrich Engels: A Biography (Verlag Zeit im Bild: Dresden, Germany, 1972) pp. 53–54.
- ↑ Wheen, Francis Karl Marx: A Life, p. 75.
- ↑ Edmund Wilson, To the Finland Station: A Study in the Writing and Acting of History (1940)
- ↑ Harry Schmidtgall: Friedrich Engels´ Manchester-Aufenthalt 1842–1844. Soziale Bewegungen und politische Diskussionen. Mit Auszügen aus Jakob Venedeys England-Buch (1845) und unbekannten Engels-Dokumenten. Trier 1981, S. 61. (=Schriften aus dem Karl-Marx-Haus Nr. 25).
- ↑ "Legacies – Engels in Manchester". BBC. د کتاب پاڼې 2. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Whitfield, Roy (1988) Friedrich Engels in Manchester, Working Class Movement Library, کينډۍ:ISBN
- ↑ Carver, Terrell (2003). Engels: A Very Short Introduction. Oxford University Press. د کتاب پاڼي 71–72. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-19-280466-2. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Draper, Hal (July 1970). "Marx and Engels on Women's Liberation". International Socialism. http://www.marxists.org/archive/draper/1970/07/women.htm. Retrieved 29 November 2011.
- ↑ "Outline of a Critique of Political Economy," Collected Works of Karl Marx and Friedrich Engels: Volume 3 (International Publishers: New York, 1975), pp. 418–445.
- ↑ "Biography on Engels". Marxists.org. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ (په 18 August 2009 باندې). Fox Hunter, Party Animal, Leftist Warrior.
- ↑ "Friedrich Engels in Salford". Salford Star. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ The Condition of the Working Class in England, in the Collected Works of Marx and Engels: Volume 4 (International Publishers: New York, 1975) pp. 295–596.
- ↑ "Legacies – Engels in Manchester". BBC. د کتاب پاڼې 2. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Karl Marx (1880). "Introduction to the French Edition of Engels". Marxists.org. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۴ مارچ ۲۰۰۴ باندې. د لاسرسينېټه ۱۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط
|CitationClass=
تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Whitfield, Roy (1988) "The Double Life of Friedrich Engels." In: Manchester Region History Review, vol. 2, no. 1, 1988
- ليکنې په کومو کې چي د الماني ژبې توري موجود دي
- د خاصيت کارولو پاڼې P1559
- د ويکيډاټا توکو کارونکي مخونه
- مخونه د ويکيډاټا د سرچينو سره
- 1895م وفاتونه
- 5 اگسټ وفاتونه
- د خاصيت کارولو پاڼې P570
- د خاصيت کارولو پاڼې P20
- د وفات کيدو سببونه د ويکيډاټا څخه
- د خاصيت کارولو پاڼې P106
- د خاصيت کارولو پاڼې P103
- ويونکي ژبې د ويکيډاټا څخه
- د خاصيت کارولو پاڼې P101
- د خاصيت کارولو پاڼې P737
- د خاصيت کارولو پاڼې P345
- د خاصيت کارولو پاڼې P935
- د خاصيت کارولو پاڼې P227
- په ويکيډاټا کې غير پښتو نښانونه
- ليکنې په کومو کې چي د لاطینی ژبې توري موجود دي
- ليکنې په کومو کې چي د سونسکا ژبې توري موجود دي
- ليکنې په کومو کې چي د كتالونیه ژبې توري موجود دي
- ليکنې په کومو کې چي د انګلیسي ژبې توري موجود دي
- ليکنې په کومو کې چي د کروشیائی ژبې توري موجود دي
- ليکنې په کومو کې چي د ناروېجي بوکمول ژبې توري موجود دي
- ليکنې په کومو کې چي د روسي ژبې توري موجود دي
- Pages containing cite templates with deprecated parameters
- مخونه د اي اس بي ان جادوګر لينکونو سره