باروک

 

baroque

250x250px</img> 408x408px</img> 250x250px</img> پورته: وینس او اډونیز د پیټر پاول روبینز لخوا (1635-40)؛ مرکز: د جان لورینزو برنیني لخوا د سینټ ټیریسا خوشحالي (۱۶۵۱)؛ لاندې: په باویریا کې ویسکیرچ (1754)
بوم کلونه	17-18 پیړۍ

د پیټر پاول روبینز لخوا "ستاینه" نقاشي

باروک د معمارۍ ، نقاشۍ ، موسیقۍ او مجسمې په هنرونو کې یوه طریقه ده چې د 16 پیړۍ په وروستیو کې په ایټالیا کې پیل شوه او د 18 پیړۍ تر پایه (ع) په اروپا کې مشهوره شوه او بیا په مرکزي او سویلي امریکا کې یادونه وشوه. په ډیزاین کې آزادي، د شکلونو لوی شمیر او د دوی یوځای کول د دې سټایل ځانګړتیاوې دي. د دې کلمې ریښه د پرتګالي کلمې "باروکو" څخه ده چې معنی یې بې رنګه موتی ده . یوه ډله په دې نظر ده چې د دې کلمې معنا بې ځایه، بده، مسخره او عجیبه ده. په پیل کې، دا کلمه د دې طریقې د مسخره کولو لپاره کارول کیده. ځکه چې منتقدین په دې باور وو چې هیڅکله باید داسې ودانۍ جوړه نه شي چې د یوناني او رومي ودانیو اصول او عناصر تعقیب نه کړي. کلاسیکي ودانۍ باید په دې اصولو جوړ شي، او له هغې څخه انحراف د "ناوړه فضیلت" په توګه وګڼل شو. وروسته له دې چې دا تګلاره په پام کې ونيول شي، دا د عالي او عيش او ارام په مانا کارول کېده. تاریخ په اروپا کې د باروک سټايل ظهور درې عوامل لري: لومړی ، د تبلیغ کولو غورځنګ د کاتولیک کلیسا مشران دې ته اړ کړل چې د مذهب د ودې لپاره هنري غوښتنې وکاروي او پدې توګه د دوی ناڅرګند دریځ ښه کړي. د دې دلیل لپاره، دوی هنرمندانو غوښتل چې کلیساونه آرایشي او عالي کړي. دوهم، اروپايي پاچاهان د خپلواکۍ په لټه کې و، غوښتل يې چې د خپلو عالي ماڼۍ په جوړولو سره هر چا ته خپل ځواک وښيي. د 17 پیړۍ د ساینسي موندنو په پام کې نیولو سره د باروک سټایل معاینه کول هم ګټور دي. د ګالیلیو او نیوټن لاسته راوړنې د ساینس په لور د نوي رجحان استازیتوب کوي. د ریاضیاتو او تجربو د یووالي پر بنسټ تمایل. دغو دوو د ریاضیاتو قوانین کشف کړل چې د حرکت کولو څیزونو اداره کوي. دې کشفونو نوي اختراعاتو ته لاره هواره کړه او د باروک دورې کې د درملو ، کان کیندنې ، سمندري او صنعت تدريجي پرمختګ لار هواره کړي. د باروک سټایل د عقلیت او انازم ترکیب دی ، د ماديزم او روحانیت ترکیب. د باروک سټایل ځانګړتیاوې که څه هم د باروک کلمې په شاوخوا کې بیلابیل صفتونه شتون لري لکه غیر معمولي، خوندور، او آرایشي، د نن ورځې تاریخ پوهان دا یوازې په هنر کې یو ځانګړي سټایل ته راجع کولو لپاره کاروي. د باروک سټایل یو ساده مګر ګټور توضیحات دا دي چې د باروک هنر د کار چوکاټ (کینوس ، ډبره یا غږ) د عمل او حرکت څخه راټولوي. د باروکي هنرمندانو هڅه کوله چې په خپل جوړښت او ساختمان کې بشپړه جوړه شوې نړۍ رامنځته کړي. دا لاره د هغو اشرافو لپاره په بشپړه توګه طبيعي وه چې د بشپړ او بشپړ جوړښتونو فکر یې کاوه. باروک سټايل د کليسا د اړتياوو سره سم جوړ شوی و، کوم چې د هنر ډراماتيک او ډراماتيک ځانګړتیاوې کارولې ترڅو د مذهبي مراسم ډېر زړه راښکونکي کړي ول. منځنۍ طبقه هم د باروک سټایل په وده او پراختیا اغیزه وکړه. د مثال په توګه، په هالنډ کې شتمن سوداګرو او همدارنګه ډاکټرانو انځورګرانو ته دنده وسپارله چې د منظرو او ورځنیو صحنو ریښتینې صحنې انځور کړي. د باروک معمارۍ په روم کې د سینټ پیټر مربع مستعمره پورچونه د باروک معمار ګیان لورینزو برنیني لخوا ډیزاین شوي. د لوئس لوو لخوا د ورسیلز ماڼۍ د باروک معمارۍ تر ټولو مهمه ځانګړنه د منځني ځايونو جوړول اود معماري سينګارونو پراختيا وه . د دې کار په کولو سره، هنرمندانو ودانۍ ته یو ځانګړی عظمت ورکړ. دا طریقه د لویو محلونو په ډیزاین کې هم کارول کیده. د ویرسیل ماڼۍ باغ، چې د پاریس سره نږدې د ښکار په ساحه کې او د ورسیلس په کلي کې جوړ شوی و، د دې میتود د پلي کولو یوه بیلګه ده، کوم چې ودانۍ ته د ګلانو د ونو او چشمو د منظم استعمال له لارې د نه منلو وړ عظمت او ښکلا ورکوي. د ګټورو او داسې ځايونو رامنځته کول چې خلکو ته د فکر کولو امکان ورکوي دوه موخې لرلې چې په 17 پیړۍ کې معماري پراساس وه. د باروک کلیساګانو دواړه اهدافو ته خدمت وکړ. په دې توګه، دوی یو ځای شوي داخلي ځایونه چمتو کړل چې د لویو غونډو لپاره مناسب وي او د ډله ایزو مذهبي مراسمو یا انفرادي عبادت لپاره یو ښه ځای چمتو کړي، او یو مستطیل کلیسا چې یو واحد دهلیز او پراخه مرکزي ساحه لري ترټولو غوره ممکنه حل وګڼل شو. د دې ډول یو ښه او مناسب مثال د Il Jesu کلیسا ده. په پیل کې، د کلیسا مخ د رینیسانس دورې وروسته ډیزاین شوې، چې د دوه پوړیز جوړښت څخه جوړه شوې وه چې یو مهم او جلا مرکزي برخه یې د سینټور لخوا پورته شوې. د وخت په تیریدو سره، په 17 پیړۍ کې مهم بدلونونه رامنځته شول. د ودانۍ مخ په سطحه د جوړېدو سره تغير موندل و. مرکزي برخه يې د ودانۍ د نورو برخو په پرتله کوڅې ته نږدې وه ترڅو وښيي چې د ودانۍ مخ د ښاري ژوندځای و اړخ ته اړول شوی و په فضا کې د بشپړ یووالي رامینځته کول د باروک معمارۍ وروستی هدف دی. لیدونکی اوس یوازې لیدونکی نه دی او پخپله د فضا برخه ګرځیدلی. د سان کارلو الی کواټرو فونټین کلیسا د دې تجربې یوه ښه بیلګه ده چې د برومیني په لاس د دې ویښتو دیوالونو سره رامینځته شوې. د ځای د ادغام بله پایله د داخلي ځای د یوې برخې په توګه د گنبد پیژندل دي. په روم کې د سینټ ایو ډیلا ساپینزا د گنبد په څیر، کوم چې سرپل شکل لري او سترګې پورته پورته کوي. . باروک نقاشي پیټر پاول روبینز روبنز ارستو د هومر د جسد تر څنګ، ریمبراند انځورګر په خپل ورکشاپ کې، Rembrandt مل، ریمبراندټ د باروک نقاشي د 17 پیړۍ ترټولو بډایه او خورا بشپړه پدیده ده. په باروک نقاشۍ کې د شيانو شاوخوا لينونه لېري شوي او پر ځای یې تیاره کرښې کارول کیږي. د دې دورې د نقاشیو د داخلي عناصرو ترتیب او جوړښت توپیر لري. لوړ باروک نقاشي د جزياتو پرځای کلياتو ته ډېر ارزښت ورکوي. په ټولو باروک نقاشیو کې یو له بنسټیزو عناصرو څخه رڼا ده. د باروک انځورګرانو د پښو نښې په ایټالیا ، هسپانیه ، هالنډ او فرانسه کې لیدل کیدی شي. په ایټالیا کې نقاشي کاراوګیو د هغه مهال له مشهورو هنرمندانو يو دی، چې په خپلو کارونو کې یو ډول انتها او نوی ریالیزم لري. د کاراوګیو انځورونه یو ډول غير روحاني عيسايت لري. هغه له ژونديو ماډلونو کار اخیستی او هغه نړۍ یې انځور کړې چې هغه پیژني، له همدې امله موږ د هغه په انځورونو کې د عادي خلکو شخصیتونه ګورو. Giuseppe de Ribera، د مکسیکو - هسپانوي انځورګر، د کاراوګیو له سټایل سره د اشنا کیدو وروسته په نیپلس کې میشت شو. د هغه په کارونو کې، موږ ډیری وختونه زاړه سړي ګورو چې داخلي ځواک او شدت لري. په هسپانیه کې نقاشي فرانسیسکو دی تورباران د خانقاه لپاره خپل خورا مهم کارونه ترسره کړي، کوم چې د هسپانوي لپاره یو ډول توجیه عقیده لري. ډیاګو ویلزکوز يو تکړه تجربه لرونکی درباري و، چې په لنډه موده کې يې د پاچا خوښي راجلب کړه،او د روبین د مرستیال په توګه وټاکل شو. د نوکانو په پرده کې موږ د هغه د تکامل اسلوب په خورا ښه ډول وینو، ویلاسکوز په خپلو انځورونو کې په پوره مهارت سره رڼا کارولې ده. په هالنډ کې نقاشي د دې دورې په پروټسټنټ ټولنه کې، ترټولو مهم ډګر چې کولی شي خپل ژوند ته دوام ورکړي د انځور انځور کول وو. فرانسه هالس لومړنی مشهور هالنډی انځورګر و. د هغه انځورونه ښیي چې انځورګر خپل ماډل په یوه ځانګړې شیبه کې نیولی او د هغه انځور یې تلپاتې کړی دی. Rembrandt van Rijn د هالنډ ترټولو لوی انځورګر او د هر عمر تر ټولو لوی انځورګر دی، چا چې مونږ ته د انځورونو په بڼه د خپل ژوند د یو حیرانتیا ریکارډ پرېښود. ريمبرانټ د یوې صحنې ژور معنی څرګندولو لپاره ډیر حرکت ته اړتیا نلري. هغه د خپلو کرکټرونو د ډراماتیک او مصنوعي حالت ورکولو څخه انکار کوي. د ریمبراند کرکټر د هالنډي نقاشۍ په ډګرونو کې دومره ارزښتمن او مهم دی چې هيڅوک د هغه معاصر نشي کولای يو بل لوی هالنډي انځورګر جان ویرمیر وان ډیلفټ و. هغه د خپل ژوند په اوږدو کې یو څو نقاشي شاته پریښوده او د ډېری موضوع يې د مېرمنو صحنې دي چې ورځني کارونه کوي، په حقیقت کې، هغه د خپلو انځورونو په ژوند کې ژوندي خلک انځوروي. . په فرانسه کې نقاشي په فرانسه کې د باروک لومړني انځورګرانو ډیری د کاراوګیو سټایل تعقیب کړ، مګر یوازې یو څو یې وکولی شول خپل تخلیقي سټایل رامینځته کړي. د دوی په منځ کې جورجس ډیلټر تر ټولو تکړه انځورګر و، چې د پاچا د ځانګړي انځورګر په توګه وټاکل شو. هغه په عادي او ورځنیو صحنو کې د عجیب شخصیتونو په انځورولو سره نقاشي پیل کړه. د يوسف نجار په پرده کې موږ د هنرمند د بصيرت ژورتيا وينو، چې د دې په زړه پورې ترکيب په چوکاټ کې تر ټولو ډېر مفهوم او مفهوم څرګندېږي. پوسین د پخوانیو وختونو او رافیل سره مینه درلوده. د سبین د قبیلې د ښځو د تښتولو په صحنه کې، د سم کلاسیک طرز سره د هغه وفاداري ډیره څرګنده ده. په دې سکرین کې د عکس وروسته صحنه داستاني او ډراماتيک حالت لري. کلاډ لورین یو لوی فرانسوی منظره لرونکی هنرمند و چې ډیری لیکې نقاشۍ یې پریښودې. دا لومړی نقاشي وه چې بهر د تیلو رنګ سره ترسره شوې . د ورځې د وروستي ساعتونو په ښودلو سره ، د شپون منظره پردې د طبیعت آرامۍ اړخ ته تمرکز کړی. سایمن وو په لومړي سر کې د کاراوګیو پیروان و، مګر ډیر ژر یې د کارواګیو څخه خپلې ټولې زده کړې او تاثیرات واخیستل او خپل رنګ سټایل یې جوړ کړ. هغه ډیر ژر مشهور شو او د پاچا د لومړي انځورګر په توګه وټاکل شو. د باروک مجسمه "د سینټ تیریسا الهام" د برنیني لخوا د سان پیترو کلیسا، روم. د کارلو مادرنو لخوا ناوې او مخونه، د ګیانلورینزو برنیني لخوا کالوناډ اپولو او ډیفن د ګیانلورینزو برنیني لخوا سینټ لودوویکا البرټوني. د سان فرانسیسکو اریپا کلیسا، روم، د برنیني لخوا د baroque مجسمې د راڅرګندېدو يو لامل د baroque او classicism تر منځ مخالف رول و. شخصیت د مسیحیت د معجزو په ښودلو کې هم بشپړ دی او د حیرانتیا لپاره د یو ډول جذب انعکاس دی. د آرائشی عناصرو کارول او د امکان تر حده ډیری چشمې او چشمې ښودل په باروک معمارۍ کې خورا عام دي. وروسته، د اوبو سره دا ډول معامله او د ښاري پلان جوړونې او باروکو چوکونو کې د مجسمې سمبولیک استعمال هم رواج شو. د باروکو دورې انځورګرانو په خپلو کارونو کې د حرکت رامینځته کولو لپاره خپلې ټولې هڅې ترسره کړې. لکه څنګه چې د باروک معمارۍ په ایټالیا کې پیل شوه، د دې دورې مجسمه هم په ایټالیا کې زیږیدلې وه. د دې دورې ترټولو نامتو مجسمه جوړونکی برنیني و، چې د هغه کارونه د فورمې او منځپانګې، سټایل او مفکورې د مناسب ترکیب یوه بشپړه او د پام وړ بیلګه ده، کوم چې ټول باروک هنرمندان یې په لټه کې وو. په روم کې د برنيني ورکشاپ د هغه د نظرونو او تجربو د خپرولو مرکز شو، چې په ټوله اروپا کې روان و. د مجسمو او شاوخوا معمارۍ ځای تر منځ د یووالي رامنځته کول د برنيني د اثارو له ځانګړنو څخه دی، چې اکثراً د هغه په ډیزاین شوي قبرونو کې لیدل کیږي. ګډوډي او نارامه حالتونه او د برنيني د آثارو د مجسمو په زړه پورې حرکت او جوش اورېدونکي هڅوي چې د بېلابېلو زاويو څخه د څېرو د کتلو او په ذهني او جسمي توګه ګډون وکړي. مجسمه سازانو د هغه ځای پر بنسټ مختلف توکي کارولي چیرې چې دوی خپل اثار رامینځته کړي. په ایټالیا کې، د کلیسا دننه ډیری مجسمې د مرمر ، مرمر او برونزو څخه جوړې شوې وې. د دې موادو په کارولو سره، دوی وکولی شول خپل ځانګړي تخنیکي وړتیاوې انځور کړي، په ځانګړې توګه کله چې د تیږو ټوټې نرمې او نازکې وې. د هغه په لومړیو کارونو کې، برنیني د ډبرې په کار کولو کې غیر معمولي مهارت ترلاسه کړ. وروسته هغه د موادو خورا نوي ترکیبونه وکارول. د مثال په توګه، د اربانوس VIII په مقبره کې، چیرې چې جوړښت د رنګ سره بشپړ شوی، د پوپ او د مرګ د فرښتې د مجسمې لپاره برونز کارول کیږي، د ډبرو تابوت لپاره د سرو زرو او تور مرمر څخه کار اخیستل کیږي، او سپینه مرمر د خیر او عدالت د مجسمو لپاره کارول کیږي. په ټوله اروپا کې، ډبره اکثرا د بیروني مجسمو جوړولو لپاره کارول کیده، لکه په روم کې د برنیني چشمې، او همدارنګه د ودانۍ مخونه، مجسمې د ودانیو په خارجي څنډو کې ایښودل شوي، عامه یادګارونه، او مجسمې چې د پلونو د سینګار کولو لپاره کارول کیږي ټول د تیږو څخه جوړ شوي. په هسپانیه او د هغې تر نفوذ لاندې سیمو کې، د لرګیو د مجسمو دود د 16 پیړۍ څخه مشهور شو او تر 17 پیړۍ پورې دوام وکړ. مجسمې اکثرا یوازې د لرګیو څخه جوړې شوې وې. د مجسمې دوه ډوله ډولونه شتون لري: د ریلیف مجسمه په کوم کې چې مشهور شخصیتونه په فلیټ سطح کې ایښودل شوي. خپلواکه مجسمه په کوم کې چې ارقام په بشپړ ډول درې اړخیز او پرته له ملاتړ څخه دي. مجسمه د باروکو په دوره کې د افکارو او افکارو د څرګندولو ځای و او په عمده توګه د هنري فعالیتونو لویه برخه یې جوړه کړه، ځکه چې دا د موضوع او جوړښت له پلوه د ټولو هنرونو، په ځانګړې توګه د معمارۍ سره خورا نږدې اړیکه درلوده، نو دا ستونزمنه ده چې جلا جلا مطالعه شي. باروک موسيقي د باروک موسیقۍ ، چې زیاتره یې د کلیسا او محکمې لپاره جوړه شوې وه، په زړه پورې او زړه راښکونکې وه، او په دې دوره کې د ښایسته صحنو سره اوپیرا هم وده وکړه. د دې دورې میوزیک د ټوټو جوړښت او د تکامل پروسې پراساس په دریو برخو ویشل کیدی شي: ابتدايي، منځنۍ او ناوخته باروک. کلودیو مونټیوردي ، ژان بپتیسټ لولي، ژان فیلیپ رامیو، هینریچ شوټز ، باخ ، کلاودیو مونټیوردي او ویوالدي د مشهور باروک موسیقارانو په مینځ کې یادونه کیدی شي. باروکی ادب د رینیسانس او باروک تر مینځ اصلي توپیر دا دی چې رینسانس انسان ته د ابدي او بشپړ وجود په توګه ګوري چې د وخت لخوا اغیزه نلري. پداسې حال کې چې منتقدین په باروک کې د حرکت او بې ثباتۍ عنصر باندې ډیر تکیه کوي. دوی باور درلود چې ادبي باروک د حرکت هنر دی. نه یوازې د حرکت ښکلی بیان، بلکې د حرکت درک د وجود لومړنی او تر ټولو مهم حقیقت دی. باروکي ادب له ادبي تخنيکونو ډک دی لکه تشبيه، استعاره، استعاره او استعاره. د باروکو ادبیاتو نورې ځانګړنې شاملې دي ابهام، ویاړ او ویاړ، بيا زېږون او د مخ بدلون، ميټامورفوزيس او د ټولو شیانو فزیکي کول، حتی مرګ (د مرګ او ژوند ترکیب). په باروکو ډرامو کې، ابهام، ابهام او پیچلتیا په بشپړه توګه لیدل کیږي. د بل رول لوبولو سره، لوبغاړی په حقیقت کې خپل ځان ته ځي. د باروک لوبغاړی يا اتل يوازې بيا زېږون پېژني. د دې دورې ډرامې او ادبیات د بدلیدونکو جادوګانو او خدایانو څخه ډک دي. افسانوي مخلوقات د دې دورې په ادب کې خورا مهم رول لوبولی دی. انځورونه د شپې څارګر (د کپتان فرانسس بنینګ کوک ډله)، په کینوس کې تیل، د رجکس میوزیم، امستردام یعقوب د یوسف زامنو ته برکت ورکړ جورجس دي لاتور، یوسف نجار، په کینوس کې رنګ او تیل، لوور میوزیم، پاریس بې ګناه وژل پايليک حوالې د هنر تاریخ ، ارنسټ هانس ګمبریچ ، علي رامین، نی پبلشنګ هاوس، 2007 د ماشومانو او تنکیو قاموس ، شپږم ټوک، ۱۳۷۹ ل ل د موسیقۍ احساس او استقبال ، راجر کیمی-ین ، حسین یاسیني، چشمه خپرونه ، 2002 فرهنگ کاسموس ، په اروپایی شعری ادب کې باروکی طرز، محمدرضا امینی، ۱۲۲ ګڼه، ۱۳۷۴ ابرار ورځپاڼه ، د باروتو ادبي او هنري جریان ته یوه کتنه، ۵۳۸۷ ګڼه، ۲۲ مارچ ۲۰۱۶ گامبریج، ارنست ترجمه علی رامین (۱۳۹۰ ). د هنر تاریخ ن خپرونه.