د غربي هنر شاليد

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
پییر میګنارد ، کلیو ، د ایپیکونو او تاریخ میوزیم ، 17مه پېړۍ
Lua error in Module:Navbar at line 58: ناسم سرليک د هنر تاريخ.

لوېدیځ هنر يا غربي هنر چې په (انګلیسي: art of Europe) يا (انګلیسي: Western art) ورته وايي هغه هنري کارونو ته وايي چې په اروپا او شمالي امریکا هېوادونو کې رامینځته شوي او د دې هېوادونو لخوا منل شوي.

د دې هنر د مطالعې پیل د لرغوني منځني ختیځ، لرغوني مصر او د ایجین سمندر په شاوخوا کې د یونان د برونزو د دور د هنرونو په څیړلو سره رامینځته کیږي، چې د مخزېږديز تر دریمې زریزې پورې رسیږي. په هرصورت، د دې هنرونو موازي ډولونه په اروپا کې هم لیدل کیدی شي. په اروپا کې د هنري پرمختګ باثباته نمونې هغه وخت روښانه کیږي کله چې د لرغوني یونان هنر د روم لخوا تصویب شو کله چې دا د اروپا او شمالي افریقا ډیری برخه کنټرول کړه او په ټوله اروپا کې لیږدول شوې.
د کلاسیک هنر اغېزه (انګلیسي: Classical antiquity) په راتلونکو دوو زرو کلونو کې بدلون موندلی. د غربي هنر یو بل لوی نفوذ عیسویت دی.

د 1800 مېلادي څخه دمخه، عیسوی کلیساونو په اروپایی هنر کې لوی نفوذ درلود، د کلیسایستیکي ماموریتونو حق ، معمارۍ، نقاشۍ او مجسمه د هنرمندانو لپاره د کار اصلي سرچینه چمتو کول. په دې دوره کې، د کلیسا تاریخ د هنر په تاریخ کې منعکس شوی دی. په همدې موده کې د نارینه او ښځینه اتلانو، د افسانوي خدايانو او دېوانو کيسې، لويې جګړې او د مذهب سره تړلي عجيب مخلوقاتو سره نوې علاقه پیدا شوه. [۱] په تېرو ۲۰۰ کلونو کې ډېری هنرونه پرته له مذهبه او ډېری وخت له کومې ځانګړې ایډیالوژۍ پرته تولید شوي، خو هنر که د پېرېدونکو یا هنرمندانو اندېښنو ته انعکاس وي، ډېری وخت د سیاسي مسایلو تر اغېز لاندې راغلی دی.

اروپایی هنر د دوی اړوند سټایلونو سره په مختلفو دورو کې طبقه بندي شوی ، کوم چې په تاریخي ډول په بیلابیلو سیمو کې د ډیری سټایلونو له مخې شریک شوي. دورې په پراخه توګه کلاسیک ، بازنطینی ، منځنی پیړۍ ، ګوتیک ، رینیسانس ، باروک ، روکوکو ، نیوکلاسیکل ، عصري ، پوسټ ماډرن ، او نوي اروپایی نقاشۍ شاملې دي. [۱]

د تاریخ مخکې هنر[سمول]

د اروپا مخکې تاریخي هنر د اروپا د کلتوري میراث یوه مهمه برخه ده. [۲] د مخکیني تاریخي هنر تاریخ معمولا په څلورو اصلي دورو ویشل شوی دی: د ډبرې دوره ، د نیالیتیک دوره ، د برونزو دوره ، او د اوسپنې دوره . د دې دورې ډیری پاتې کارونه کوچنۍ مجسمې او د غار نقاشي دي.

د ویلنډرف وینس

د مخکیني تاریخي هنر چې ځینې یې لا هم ژوندي پاتې دي کوچني پورټ ایبل مجسمې دي، لکه د وینس د مجسمو یوه کوچنۍ ډله لکه د وینس د ویلنډرف (24,000-22,000 مخزېږديز) په ټوله مرکزي اروپا کې موندل شوي؛ [۳] د زمري مجسمه چې 30 سانتي متره لوړوالی لري شاوخوا 30,000 کاله قبل مسیح دی.

په اروپا کې د غار ترټولو زوړ هنر 40,800 کلن دی او په هسپانیه کې د ایل کاستیلو غار کې موندل کیدی شي. [۴] په تيږو باندې د تيږو نقاشي هم شوې وه، خو د تخريب له امله يې لږ پاتې دي. د دې روښانه بیلګه د فنلینډ په سیما جهيل کې د استوانسالمي ډبرې نقاشي دي.

د مخکې تاریخي کلتیک هنر ډیری د اوسپنې دورې څخه اخیستل شوی او په عمده توګه د لوړ رتبه فلزاتو په بڼه پاتې کیږي، په مهارت سره د پیچلو، نازکو او ډیری لنډیز ډیزاینونو سره سینګار شوي، ډیری وختونه د منحني او سرپل شکلونو څخه کار اخلي. دلته د انسانانو سرونه او ځینې حیوانات ښه نمایندګي کوي، مګر د هر ډول اندازې بشپړ انسانان دومره نادر دي چې د دوی نشتوالی ممکن د مذهبي بندیز له امله وي. د کلتیک ځمکو د رومن فتح سره، دوی تقریبا په بشپړه توګه مړه شول، مګر دا سټایل په برتانوي ټاپوګانو کې په محدوده توګه کارونې ته دوام ورکړ او د مینځنۍ پیړۍ په لومړیو کې د عیسویت په معرفي کولو سره په انسولر سټایل کې بیا ژوندی شو.

لرغونی هنر[سمول]

مصر، یونان، روم او د عیسویت په لومړیو کلونو کې.

مصر یو تمدن دی چې د معمارۍ او مجسمې خورا قوي دود لري (دواړه په روښانه رنګونو کې رنګ شوي). همدارنګه، دوی ډیری دیوال انځورونه لري (انګلیسي: mural paintings) په خپلو معبدونو او کورونو کې.
لرغونی یونان لوی انځورګران، مجسمه سازان او معماران درلودل. پارتینون د دوی د معمارۍ یوه بیلګه ده. یوناني موزیکونه اکثرا د کلاسیک هنر ترټولو لوړ شکل په توګه بیان شوي.

رومي هنر د یوناني هنر تر اغېز لاندې و.

سرچينې[سمول]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ "Art of Europe". Saint Louis Art Museum. Slam. د لاسرسي‌نېټه ۰۴ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  2. Oosterbeek, Luíz. "European Prehistoric Art". Europeart. د لاسرسي‌نېټه ۰۴ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. Sandars, 8-16, 29-31
  4. . Oldest cave-man art in Europe dates back 40,800 years. CBC News