منځپانگې ته ورتلل

د ښځو مطالعه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
د ليکنو ټولګه
فیمینزم
د ښځو مطالعه هغه اکاډمیک ډګر دی، چې د فیمینسټې او بین الانضباطي میتودونو په کارولو سره د ښځینه وو ژوند او تجربې د مطالعې په محراق کې راولي، په داسې حال کې چې د جنډر ټولنیز او کلتوري جوړښتونه هم څېړي. چې په دغو جوړښتونو کې د هغوی اړوند امتیازات او پرې کېدونکي ظلمونه او د ځواک او جنډر تر منځ اړیکې هم شاملیږي کوم چې دوی له نورو هویتونو او ټولنیزو موقعیتونو سره نښلوي لکه نژاد، جنسي تمایل، ټولنیز-اقتصادي کلاس او معیوبیت. [۱]

هغه نامتو مفکورې چې د ښځو د څېړنو له برخې سره تړلي دي دا دي: فیمینسټ تیوري، د دریځ تیوري، تقاطع، ګڼ کلتوریزوالی، بین الملتي فیمینیزم، ټولنیز عدالت، اغیزناکې مطالعې، اداره، بیولوژيکي سیاستونه، ماتریالیزم او تجسم. د ښځو له مطالعاتو سره اړوند د څېړنې تمرینونو او میتودونو کې ایتنوګرافي، اتومات ایتنوګرافي، تمرکزي ګروپونه، سروې، د ټولنې څېړنه، د خبرواترو شننه او د مطالعې تمرینونه چې له انتقادي تیوري، له جوړښت ګرايي څخه وروسته او د کوییر تیوري شاملي دي. دغه برخه جنډر، نژاد، طبقه، جنسي تمایلات او نورې ټولنیزې نابرابرۍ د بېلابېلو ټولنیزو نورمونو له مخې څېړي او تر انتقاد لاندې یې نیسي.[۲][۳]

د ښځو مطالعې د جنډر مطالعاتو، فیمینیسټ مطالعاتو او جنسیت مطالعاتو په برخو پورې اړه لري. همدارنګه په پراخه توګه په کلتوري مطالعاتو، توکمیزو مطالعاتو، او افریقايي امریکایي مطالعاتو په برخو پورې اړه لري.[۴]

په ۱۹۷۷ ز کې په ټول هېواد کې د ښځو د مطالعې ۲۷۶ پروګرامونه جوړ شوي وو. په راتلونکو لسیزو کې د پروګرامونو شمېر زیات شو، تر دې چې په ۱۹۸۹  ز کال کې يې شمېر تر ۵۳۰ پروګرامونو پورې ورسېده. د ښځو د زده کړې کورسونه اوس په متحده ایالاتو کې له ۷۰۰ په زیاتو ادارو کې او د نړۍ په کچه له څلوېښتو زیاتو هېوادونو کې وړاندې کېږي.[۵][۶]

تاريخچه

[سمول]

په ۱۹۵۶ ز کال کې د اسټرالیا ښځینه فیمینسټ میج ډاوسن (Madge Dawson) د سیډني پوهنتون (Sydney University) د بالغو کسانو د تعلیم په څانګه کې لیکچر واخیست او د ښځو د حالت په اړه یې څېړنه او تدریس پیل کړ. د ډاوسن (Dawson) کورس "په بدلېدونکې نړۍ کې ښځې" چې په لویدیځه اروپا کې د ښځو په ټولنیز، اقتصادي او سیاسي وضعیت تمرکز کوي، د ښځو د زده کړې یو له لومړنیو کورسونو څخه دی. په متحده ایالاتو کې د ښځو د زده کړو لومړنی منل شوی کورس په ۱۹۶۹ ز کال کې په کورنیل پوهنتون (Cornell University) کې ترسره کړ. د اوو کمېټو او مجلسونو پر وړاندې د ښځو د شعور لوړولو ګروپونو، لاریونونو، د غوښتنلیکونو خپرولو او د غیر رسمي یا تجربوي ټولګیو او پریزنټشنونو چلولو یو کال وروسته په متحده ایالاتو کې د ښځو د زده کړې لومړی پروګرام په ۱۹۷۰ ز کال کې د سانتیاګو ایالت کالج (San Diego State College) کې جوړ شو چې اوس د سانتیاګو ایالت پوهنتون (San Diego State University) دی. د ښځو د ازادۍ د ملي غورځنګ سره په ګډه زده کوونکو او د ټولنې غړو د ښځو د مطالعاتو لپاره لنډمهاله کمېټه جوړه کړه. په متحده ایالاتو کې د ښځو د مطالعاتو دويم پروګرام په ۱۹۷۱ ز کال کې د ویچیتا (Wichita) په کنساس (Kansas) کې د ویچیتا (Wichita State University) په دولتي پوهنتون کې جوړ شو. دا تر ډېره د انګریزي څانګې، ادارې او په ټولنه کې د ښځو له خوا د ډېرو هڅو له لارې رامنځته شوی دی. په ۱۹۷۴ ز کال کې د سانتیاګو دولتي پوهنتون د پوهنځي غړو د ډیپارټمنټ د ادغام لپاره په ټول هېواد کې کمپاېن پیل کړ. په هغه وخت کې دغه کړنې او ډګر خورا سیاسي و. له رسمي څانګو او پروګرامونو مخکې د ښځو د زده کړې ډېری کورسونه په غیر رسمي ډول د پوهتونونو په انګړ يا (Campus) په شاو خوا کې اعلان شوي او د دوی د جوړو شویو تدریسي او اداري مسؤلیتونو سربیره، د ښځینه پوهنځي د غړو له خوا له تنخوا پرته تدریس کېدل. له هغې وروسته څرنګه چې نن په ډېرو مواردو کې هغه پوهنځي چې د ښځو په مطالعاتو کې تدریس کوي، ډېر کله د کیمپس په نورو څانګو کې د پوهنځي ګمارنې ترسره کوي.[۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

د ښځو د مطالعاتو په برخه کې لومړنۍ علمي مجله د فیمینیسټ مطالعاتو په ۱۹۷۲ کال کې په خپرولو پیل وکړ. د متحده ايالاتو د ښځو د مطالعاتو ملي ټولنه په ۱۹۷۷ ز کال کې تاسیس شوه.[۱۶][۱۷]

د ۱۹۸۰ لسیزې په شاوخوا کې په متحده ایالاتو کې پوهنتونونو او کورسونو ته وده او پراختیا ورکړل شوه. په داسې حال کې چې دغه کار د دواړو محافظه کارو ډلو له غبرګون سره مخ شو او په اکاډمۍ کې د سپین پوستو، شته والی او متضادو امتیازاتو په اړه د ښځو په خوځښت کې د هغو اندېښنو سره مخامخ شو. د فیمینیسټ غورځنګ سیاسي موخو چې د ښځو مطالعاتو رامنځته کولو ته یې اړ کړل، د ۱۹۹۰ لسیزې د بنسټیز شوي علمي فیمینیزم سره په تضاد کې یې ځان وموند. څرنګه چې "ښځه" د یوې مفکورې په توګه پراختیا ته دوام ورکوي، د جنسیت د ټولنیزو جوړښتونو سپړنې د جنسیت مطالعاتو او جنسي تمايلاتو مطالعې ته د ساحې پراختیا لامل شوه.[۱۸][۱۹]

د ښځو د مطالعاتو ساحه د ۱۹۹۰ او ۲۰۰۰ لسیزې په اوږدو کې د پوهنتونونو په پراختیا سره د ښځو د مطالعاتو، جنډر مطالعاتو او ښځینه مطالعاتو کې د لویانو، کوچنیانو، او سندونو وړاندیز کولو سره یې وده وکړه. د دکتورا لومړنی رسمي پروګرام؛ د ښځو د مطالعاتو په برخه کې، په ایموري پوهنتون (Emory University) کې په ۱۹۹۰ کال جوړ شو. د امريکا په متحده ايالاتو کې تر ۲۰۱۲ ز کال پورې ۱۶ ادارې وې چې د ښځو د مطالعاتو په برخه کې يې د دوکتورا تر کچې خدمات وړاندې کول. له هغه وخت راهیسې يو سي سانتا کروز (UC Santa Cruz) په ۲۰۱۳، د کینټکي-لیکسینګټن Kentucky-Lexington پوهنتون (University of Kentucky-Lexington) هم په ۲۰۱۳ سټوني بروک پوهنتون (Stony Brook University) په ۲۰۱۴ او د اوریګون ایالت پوهنتون (Oregon State University) په ۲۰۱۶  ز کال  کې د ښځو د مطالعاتو په برخه کې د دوکتورا پروګرامونه معرفي کړل. په ۲۰۱۵ ز کال کې د افغانستان په کابل پوهنتون کې د جندر او ښځو د مطالعاتو په برخه کې د ماسټرۍ لومړنی کورس پیل شو. په انګلستان کې د ښځو د مطالعاتو کورسونه د پوهنتونونو او کالجونو د داخلي خدماتو (Universities and Colleges Admissions Service) له لارې موندل کېدای شي.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

نظریاتي دودونه او د څیړنې میتودونه

[سمول]

د ښځو د لومړنیو زده کړو کورسونه او نصاب ډېری وخت د دې پوښتنې له مخې پر مخ وړل کېدل چې "ولې ښځې په کې شاملې نه دي؟ ښځې چېرته دي؟" يانې لکه څرنګه چې ډېرې ښځې په لوړو زده کړو کې د زده کوونکو او پوهنځي  په دواړو کې زياتې شوې نو په زياترو کورسونو او نصاب کې د نارينه متمرکز طبيعت په اړه پوښتنې راپورته شوې. په دودیزو څانګو کې د ښځو پوهنځي لکه تاریخ، انګلیسي او فلسفې په ښځو د تمرکز کولو کورسونه پیل کړل. د ښځو د غورځنګ له مفکورې چې "شخصي سیاسي دي"، کورسونو هم د جنسي سیاست، په ټولنه کې د ښځو رول او هغو طریقو پراختيا پيل کړه چې د ښځو شخصي ژوند د لوی ځواک جوړښتونه منعکس کوي.[۲۹][۳۰]

له ۱۹۷۰ لسیزې راهیسې د ښځو د مطالعاتو پوهانو د جنسیت او د هغې د تقاطع په اړه د نسل، طبقې، توکم، جنسیتې تمايلاتو، مذهب، عمر او په ټولنه کې د ځواک جوړښتونو د تولید او ساتلو وړتیا سره د پوهېدو لپاره وروستۍ عصري (post-modern) طریقې غوره کړې. له دې بدلون سره په ژبه، فرديت يا تابعيت، ټولنیز تسلط او د موضوعاتو ژوند باندې تمرکز شوی دی؛ که څه هم دوی یې پېژني چې څنګه تشکيل شوی دی. د دې نظریو په اصل کې دغه مفکوره ده، چې که چېرته یو څوک جنس، جنسیت او جنسیتي تمايلات وپېژني کوم چې ذاتي نه دي؛ بلکې په ټولنیز ډول جوړ شوي دي.[۳۱]

د ښځو د مطالعاتو په کورسونو کې په کار ګمارل شوې مهمې تیورۍ کې د فیمینیسټ تیوري، د متقابل نظر، د دریځ تیوري، نړیوال فیمینیزم، او ټولنیز عدالت شامل دي. د څېړنې کړنې چې د ښځو مطالعاتو سره تړاو لري د کمیتي، کیفیتي او مخلوط میتودونو په کارولو سره ښځې او د ښځو تجربې د پوښتنو په محراق کې راولي. ښځینه څېړونکې د پوهې په تولید کې د دوی رول مني او د څېړونکي او د څېړنې موضوع ترمنځ اړیکه روښانه کوي.[۳۲]

سرچينې او ياداښتونه

[سمول]
  1. ↑ Shaw, Susan M.; Lee, Janet (2014-04-23). Women's voices, feminist visions: classic and contemporary readings (Sixth ed.). New York, NY: McGraw-Hill. ISBN 978-0078027000. OCLC 862041473.
  2. ↑ Oxford Handbook of Feminist Theory. Oxford University Press. 2018. ISBN 978-0190872823. OCLC 1002116432.
  3. ↑ Hesse-Biber, Sharlene Nagy (2013-07-18). Feminist research practice: a primer (Second ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications. ISBN 9781412994972. OCLC 838201827.
  4. ↑ Wiegman, Robyn (2002). Women's studies on its own: a next wave reader in institutional change. Durham: Duke University Press. ISBN 9780822329862. OCLC 49421587.
  5. ↑ "A National Census of Women's Studies Programs" (PDF). NORC Project: 25. December 2007.
  6. ↑ Berger, Michele Tracy; Radeloff, Cheryl (2015). Transforming Scholarship: Why Women's and Gender Studies Students Are Changing Themselves and the World. New York: Routledge. p. 7. ISBN 978-0-415-83653-1.
  7. ↑ "Ardent warrior for women's rights". 2003-07-31.
  8. ↑ Kahn, Ada P. (2006). The Encyclopedia of Stress and Stress-related Diseases (2nd ed.). Facts on File. p. 388. ISBN 978-0816059379. بياځلي په 29 September 2012.
  9. ↑ * Salper, Roberta (November 2011). "San Diego State 1970: The Initial Year of the Nation's First Women's Studies Program". Feminist Studies. 37 (3): 658–682.
  10. ↑ "SDSU Women's Studies Department". خوندي شوی له the original on 18 September 2014. بياځلي په 6 October 2014.
  11. ↑ "History :: Department of Women's Studies at San Diego State University". womensstudies.sdsu.edu. بياځلي په 9 December 2015.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  12. ↑ Chinyere Okafor citing from The Center for Women's Studies' papers at WSU
  13. ↑ Boxer, Marilyn J. (Fall 2002). "Women's studies as women's history". Women's Studies Quarterly. 30 (3–4): 42–51. JSTOR 40003241.
  14. ↑ Ginsberg, Alice E. (2008). "Triumphs, Controversies, and Change: 1970s to the Twenty-First Century". The Evolution of American Women's Studies: Reflections on Triumphs, Controversies, and Change. New York: Palgrave Macmillan. p. 11. ISBN 978-0-230-60579-4.
  15. ↑ Berger, Michele Tracy; Radeloff, Cheryl (2015). Transforming Scholarship: Why Women's and Gender Studies Students Are Changing Themselves and the World. New York: Routledge. p. 49. ISBN 978-0-415-83653-1.
  16. ↑ "History". Feminist Studies. بياځلي په 30 May 2014.
  17. ↑ "NWSA". nwsa.org. بياځلي په 26 July 2015.
  18. ↑ Ginsberg, Alice E., ed. (2008). The evolution of American women's studies: reflections on triumphs, controversies, and change (1st ed.). New York: Palgrave Macmillan. p. 16. ISBN 9780230605794. OCLC 224444238.
  19. ↑ Wiegman, Robyn (2008). "Feminism, Institutionalism, and the Idiom of Failure". In Scott, Joan Wallach (ed.). Women's Studies on the Edge. Durham: Duke University Press. p. 41. ISBN 978-0-8223-4274-8.
  20. ↑ "Women's, Gender, and Sexuality Studies". بياځلي په 6 October 2014.
  21. ↑ "NWSA". nwsa.org. بياځلي په 26 July 2015.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  22. ↑ "Artemis Guide to Women's Studies in the U.S". بياځلي په 6 October 2014.
  23. ↑ "UC Santa Cruz – Feminist Studies". feministstudies.ucsc.edu. بياځلي په 2016-08-22.
  24. ↑ "PHD Program | Gender & Women's Studies". gws.as.uky.edu. بياځلي په 2016-08-22.
  25. ↑ "Women's, Gender, and Sexuality Studies". www.stonybrook.edu. بياځلي په 2016-08-22.
  26. ↑ "PhD in Women, Gender, and Sexuality Studies! | College of Liberal Arts | Oregon State University". liberalarts.oregonstate.edu. 2015-09-21. بياځلي په 2016-08-22.
  27. ↑ FaithWorld (2015-10-26). "Kabul University unlikely host for first Afghan women's studies programme". Blogs.reuters.com. خوندي شوی له the original on 2015-10-27. بياځلي په 2015-11-02.
  28. ↑ "Universities and Colleges Admissions Service, United Kingdom". UCAS. بياځلي په 6 October 2014.
  29. ↑ Rothenberg, Paula (2008). "Women's Studies – The Early Years: When Sisterhood Was Powerful". In Ginsberg, Alice E. (ed.). The Evolution of American Women's Studies. New York: Palgrave MacMillan. p. 68. ISBN 978-0-230-60579-4.
  30. ↑ Ginsberg, Alice E., ed. (2008). The evolution of American women's studies: reflections on triumphs, controversies, and change (1st ed.). New York: Palgrave Macmillan. p. 69. ISBN 9780230605794. OCLC 224444238.
  31. ↑ Levin, Amy K. (2007). "Questions for A New Century: Women's Studies and Integrative Learning" (PDF). www.nwsa.org. بياځلي په November 18, 2017.
  32. ↑ Hesse-Biber, Sharlene Nagy (2013-07-18). Feminist research practice: a primer (Second ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications. ISBN 9781412994972. OCLC 838201827.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_ښځو_مطالعه&oldid=335733" نه اخيستل شوی