د افغانستان اسلامي امارت

د افغانستان اسلامي امارت
	د افغانستان اسلامي امارتبیرغ
	د افغانستان اسلامي امارت
	شعار;
ځمکه او استوګنه
کوارډينېټ	۳۴°۳۱′۵۸″شمال ۶۹°۰۹′۵۷″ختیځ / 34.532777777778°شمال 69.165833333333°ختيځ
پراخوالی	587578 کیلومتره مربع (۲۰۰۰)
پلازمېنه	کابل کندهار
رسمي ژبې	پښتو ، دري
مشرتابه
حکومت ډول	اسلامي نظام ، امارت ، تیوکراسي
قانون جوړونه	جرگه
بنسټ اېښودنه او واکمنۍ
خپلواکۍ نېټه	۲۷ سېپتمبر ۱۹۹۶
د عمر محدودیتونه
نور مالومات
پیسې	افغانۍ
رسمي وېبپاڼه	د تاييدولو سرچينه

د افغانستان اسلامي امارت ( د ۱۹۹۶ کال څخه تر ۲۰۰۱ کال پوري) د یو اسلامي نظام بنسټ و چې په ۱۹۹۶ کال کې د طالبانو لخوا سختو کورنيو جګړو چې د بهرنیو هيوادونو بلخصوص پاکستان او ايران په ملاتړ د مجاهدينو د اووه او اتو يا هم نهو ډلو او ډلگيو لخوا لومړی د صبغت الله مجددي او بيا وروسته د برهان الدين رباني او مسعود لخوا تودې روانې وې په مقابل د امیر المؤمنین ملا محمد عمر اخوند په مشرۍ د طالبانو غورځنگ راپاڅېده او د همدې څخه د خلاصون په موخه ېې په افغانستان کې د امارت پخوانی بنسټ په نوې ډول خو په سختو حالاتو سره کېښود. په دی وخت کې د افغانستان اسلامی امارت د کندهار څخه تر بدخشان ولایته پورې پروت وو او پلازمېنه یی کندهار وو. ددې حکومت مشر ملا محمد عمر مجاهد ته یو شمېر علماوو د أمير المؤمنين لقب ورکړ.

د طالبانو غورځنگ

د طالبانو اسلامي غورځنگ په ۹۴مو کلونو کې د اسلامي مدرسو او ښوونځيو د زده کوونکو او عامو طالبانو لخوا جوړ سو. د طالبانو لومړي غړي د کندهار او هلمند ولایتونو لوستي مذهبي مشران او غړي و، کوم چې د ملا محمد عمر مجاهد په مشرۍ رامخته سول، خو وروسته بياد نورو هېوادونو نورو مذهبی زده کوونکي لکه د پاکستان، سوماليا، اوزبکستان، تاجکستان، چيچنيا، مصر، سعودي عرب او تورکمنستان ، او پخپله د افغانستان دننه نورو لږه کيو قومونو لکه هزاره گان، تاجکان، اوزبک، پشه یی، بلوڅ او نورو څخه د طالبانو حرکت ته ور زیات سول. د طالبانو حرکت د عامو مسلمانانو په مرسته نور هم پرمخ ولاړ او په ۱۹۹۴ زکال کې د طالبانو ځواکونه چی تقریبًا ۱۰۰،۰۰۰ تنو ته ورسېده او په ۱۹۹۶ کال کې د طالبانو وسله وال پوځ کابل ته ورسېدلي.

کله چې طالبانو کابل ونیو نو وروستی کمونستی ولسمشر ډاکټر نجيب یې هم وواژه. په دی کال کې د طالبانو مشر ملا محمد عمر په افغانستان کې د افغانستان اسلامي امارت اعلان کړ، مګر د افغانستان اسلامي امارت تر تاسیسولو وروسته یوازې د پاکستان، سعودی عربستان او د عربی متحده امارات لخوا په افغانستان کې سفارت خانې پرانستل سوې.

په ۱۹۹۸ کال کې طالبانو مزار شريف ونیو او ۱۰ ایراني دیپلوماتان یی ووژل.

کورنۍ جگړې او د طالبانو اړتيا

د اسلامي امارت په راتګ سره د افغانستان کورنۍ جګړې، پاټک سالارۍ، د پخوانیو توپکیانو، د مسعود، روستم، اسمعیل خان، سیاف، حکمتیار، مزاري، عطا نور او ورته نورو ظالمو قومندانانو ملیشې له منځه یووړل شوې او د افغانستان مظلوم ملت یې له شره خلاص سو. د کابل، کندهار او بلخ خلک چي د یادو غدارانو له ظلم او ستم څخه پوزي ته راغلي وه په ورین تندي د ملا محمد عمر مجاهد ملاتړ وکړ او خپل ځوانان یې د هغه په مشرۍ کي قرباني ته وړاندي کړل تر څو د هیواد څخه د کی جی بی او سی ای اې د وروستۍ مرداري ورکه کړي.

د اسلامي امارت ړنګیدل او بیا راتګ

ملا محمد عمر پخپلو ملګرو کي په لوی ملا صاحب مشهوره وو او د ناستي ولاړي، مشوري او راز و نیاز ملګری یې ملا عبدالغني برادر وو چي لوی ملا صاحب به له ډېره نازه په برادر ورته ویله ځکه خو تر اوسه په ملا برادر مشهوره دی.

۲۰۰۱ میلادي کال د امریکا په نیویارک ښار کي د نامعلومي ډلې لخوا د تجارتي بلډنګونو د په نښه کولو پيښې سره امریکا ۱۰۰ سلنه دې ته تنبیه سول تر څو پر افغانستان یرغل راوړي او اسلامي امارت له منځه یوسي.

د اسلامي امارت د مشر وروستۍ پیغام د بی بی سی له لاري خپور سو؛ په ساده الفاظو یې وویل چي حتمن زما د طالبانو څخه ګناهونه سوي دي! دا د الله تعالی امتحان دی خو ډېر ژر به امریکا د لیست د سره څخه ووهل سي د لیست و پای ته! او بوش موږ ته د ماتي خو الله تعالی موږ ته د نصرت وعده راکړې ده! ولي بیشکه چي زموږ پر خپل رب باندي توکل او باور دی!

تر شلو کلنو جګړو او دوحې تر تړون وروسته یو وار بیا له ۲۰۲۱ کال اکسټ ۱۵ څخه اسلامي امارت حاکم دی.

اوسنی واکمن امیر المؤمنین شیخ هبت الله اخوند په کندهار کي ناست دی.

د اسلامي شريعيت قوانين

د غلا په صورت کي د لاس قطع کول
د قتل په صورت کي قصاص
د زنا په صورت کي رجم
د لواطت په صورت کي رجم
ظاهر او باطن په شریعت برابرول
د ولاء او براء پر بنسټ د دوست او دښمن تفکیک
د اطاعت اصل
د امانت دارۍ اصل
د تقوا اصل
د مشورې اصل
د یتیم، مظلوم او ښځو احترام او حقوق ورکول
ښځو ته د میراث او مهر د حقوقو سره سره د سرپنا، چښاک، خوراک او پوښاک حقوق ورکول
د مشرانو احترام او پر کشرانو شفقت
۵ وخته لمونځ، روژه، زکات، حج او جهاد.

سرچینې

MAREK, Jan. Dějiny Afghánistánu. Praha : Nakladatelství Lidové noviny, 2006. ISBN 80-7106-445-9.
MAREK, Jan. Afhánistán. Praha : Nakladatelství Libri, 2003. ISBN 8072771280.