ختيځه اسيا

ټوليز مالومات
عمومي مالومات	سيمه
وګړو شمېر	۱٬۶۱۶٬۵۴۷٬۲۴۷
هېواد	لړۍ... جاپان; سوېلي کوريا; شمالي کوريا; چين; منګوليا; تايوان; روسیه
د ځای کچه	۱۱٬۸۳۹٬۰۷۴ كيلومتر مربع
برخې	لړۍ... چين; هانګ کانګ; مکاو; شمالي کوريا; جاپان; منګوليا; سوېلي کوريا; تايوان
برخه د	آسيا
کورډي‌نېشن	۴۷°۱۲′۳۷″شمال ۱۰۲°۵۰′۵۲″ختیځ / 47.2103°شمال 102.8478°ختيځ

ختیځه اسیا یا شرقي اسیا د آسیا یوه سیمه ده چې د جغرافیې یا کلتور پر بنسټ تعریف شوې. له جغرافيايي پلوه ، په دې سيمه کې د چين ، مغولستان ، کوريا جمهوريت ( شمالي او جنوبي )، تايوان ، جاپان او د هانکانګ او مکاو خپلواکه سيمې شاملې دي، چې 12 مليونه مربع کيلومتره يا د ځمکې 26.5 سلنه مساحت لري . د آسیا لويه وچه چې د مساحت په پرتله نږدې 14٪ لوی دی دا د اروپا ټوله براعظم دی. د نړۍ په دې سیمه کې له ۱.۵ ملیارد څخه زیات خلک ژوند کوي، چې د اسیا د نفوس ۳۸٪ او د نړۍ د نفوسو له پنځمې برخې څخه ۲۲٪ او یا هم له سلو څخه زیات جوړوي. د نفوسو کثافت په هر مربع کیلو متر کې د 133 خلکو په پرتله د نړۍ په اوسط ډول په هر مربع کیلو متر کې د 45 خلکو (درې ځله) په پرتله، دا سیمه د نړۍ یو له ډیرو نفوس لرونکو سیمو څخه شمیرل کیږي. په عین وخت کې، منګولیا د نفوس ترټولو ټیټ کثافت لري. البته، د دې نفوس ډیره برخه په ساحلي سیمو کې متمرکزه ده، مګر منګولیا او لویدیځې سیمې د نفوس ډیر کم کثافت لري، له همدې امله منګولیا په نړۍ کې ترټولو کم کثافت خپلواک هېواد ګڼل کیږي.

له تاريخي نظره، د ختيځې اسيا زياتې ټولنې د چين د کلتور د دايرې يوه برخه ده او د ختيځې اسيا لغتونه او رسم الخط د پخوانۍ چينايي ژبې او چينايي رسم الخط سره زيات تړاو لري. په لویو مذهبونو کې بودیزم ، کنفیوشیزم یا نو کنفیوشیزم، تاوزم ، چینایي توکمیز مذهبونه، په جاپان کې شینټو ، او د کوریا شمنیزم شامل دي. د ژبې، سیاسي فلسفې او مذهب دا ترکیب (د هنر ، معمارۍ ، مراسمو او نورو سره) د ختیځ آسیا د جغرافیایي جوړښت سره ډیر مشترک دی.

ختیځه آسیا د دودیز نوم " د ختیځ ختیځ " لپاره یوه عصري اصطلاح ده، چې پخپله د اروپا او آسیا په تړاو د سیمې جغرافیایي موقعیت اندازه کوي.

تاریخ

د چين واکمنو سلطنتونو د اوږدې مودې لپاره د سيمې پر کلتوري، سوداګريزو او پوځي چارو تسلط درلود، په دې ډول چې تر لاسه شوي شواهد ښيي چې د جاپان او کوريا واکمنانو هم دوی ته درناوی کړی دی. د چين او سيمه ييزو قدرتونو او ګاونډيانو ترمنځ د کلتوري تبادلې نښې هم شته.

وروسته له دې چې له لويديځې نړۍ سره اړيکې ټينګې شوې، د چينايانو ځواک په کمېدو پيل شو. په همدې وخت کې جاپان چې د چينايانو تر تسلط لاندې راغلی و، د يو خپلواک هېواد په توګه خپل دريځ ټينګ کړ. د دویمې نړیوالې جګړې په جریان کې، کوریا، تایوان، د ختیځ چین ډیری برخه، هانګ کانګ او ویتنام د جاپان تر کنټرول لاندې راغلل. په دې جګړه کې د جاپان په ماتې سره کوریا خپلواکه شوه او په چین کې د کمونیستانو له خوا د جمهوري غوښتونکو له ماتې وروسته، تایوان د چین جمهوریت جوړ شو.