یوناني طب
په یوناني طب کې، یوناني کلمه په حقیقت کې د Ionian عربي بڼه ده، چې یوناني مانا لري. دې ته حکمت او یوناني درمل هم ویل کیږي او ځینې وختونه یوازې یوناني طب ګڼل کيږي.
د درملنې يوناني طريقه په عربي او فارسي ادبياتو کې ريښې لري او بنسټيزه تيوري يې د اربع (بلغم، وينې، صفرا او خولې) په ترکيب ولاړه ده چې د انسان د بدن بنسټ او له هغو څخه توليديږي. نو کله چې دا مرکبات په اعتدال کې پاتې شي نو د انسان مزاج هم معتدل پاتې کیږي او دې ته روغتیا ویل کیږي او کله چې دا مرکبات د ځینو داخلي او خارجي اغیزو له امله له اعتدال څخه انحراف وکړي نو د انسان مزاج په اعتدال کې نه پاتې کیږي. دا هغه حالت دی چې یو حالت د ناروغۍ په توګه تعریف شوی چې مناسب درمل او خواړه او ترکیب ته اړتیا لري ترڅو د هغې اعتدال راولي او دې ته درملنه ویل کیږي. کوم چې د ډاکټر لخوا ترسره کیږي. د انسان د بدن دا سیسټم د یو ځواک لخوا ترسره کیږي چې د بدن ځواک، منع یا معافیت په نوم یادیږي. [۱]
تاریخ
[سمول]
د ډبرې په لومړیو کې،د عبادتځايونو راهبانو هم بوټي د وهلو لپاره د حجاب په توګه کارول. دا د درملو لومړنۍ بڼه وه. دا هنر د منظم Asclepius لخوا منل شوی و. د یوې حوالې له مخې، اسکلبیوس په یوناني کې د انوک / ادریس بن یارید په نوم یادیږي. د Aesculapius وروسته، د درد مندر بې شمیره سړیو د مسلک په توګه درمل واخیست. د یوناني طبیبانو شمېر ډېر دی او وخت اوږد دی، مګر پیتاګورس ، افلاطون ، هیپوکریټس ، ارسطو ، لقمان او ګالین د هغو عطارانو جواهرونو نومونه دي چې په آسمان کې د مادې په څېر ځلیږي. .
ګالین د یونان وروستی طبیب و. د اسلام له ظهور نه وروسته د دې هنر بیا ژوندی کول د نبوي طب په واسطه منځ ته راغی. او ورو ورو طبي کتابونه له سریاني ، عبراني او یوناني څخه عربي ته انتقال شول. دې هنر ته ویل شوي چې له شور او اسراف څخه پاک دی. ډیری اضافې وې. د یوناني طب ښوونځي او روغتونونه (روغتونونه) پرانیستل شول، په دې توګه د یوناني طب دود عام شو. دا اعتبار د عتبه په سرونو پورې تړلی دی، دوی دي جبریل بن بختیشوه ، حنین بن اسحاق ، یوحنا بن مساویه ، علي بن ربان طبري ، جابر بن حیان ، زکریا رازي ، ثابت بن قره ، ابو سهل المسیحي ګرګاني ، ابو المسیح. قاسم زهراوي، ابن الهيثم، بو علي سينا ، زين الدين جرجاني ، ابن بيطار، داوود انطکي او نور.
د شخصیت درمل
[سمول]هیپوکریټس يا بقراط
[سمول]که موږ د یوناني طب تاریخ وڅېړو، نو دا د 460 څخه تر 377 مخزېږديز پورې مخکې ځي کله چې د هیپوکریټس په نوم یو فیلسوف، چې د طب د پلار په نوم هم پیژندل کیږي، داسې آثار او معادلې لیکلي دي چې اصولو ته یې یو پیاوړی او مرکزي دریځ ورکړی و. طب، په دې کې اختلاف نه شته چې هپوکرېټس د طب پلار بلل کېده، خو رښتیا هم همداسې وه، د ټولو علمونو بنسټ یې کېښود او هېڅ ښوونکی یې نه درلود، شواهد او تاریخ دا تائیدوي چې هپوکرېټس هم له پخوانیو تمدنونو څخه ګټه پورته کړې ده. د مصر او میسوپوتامیا او هلته زیږیدلي مفکورې، میسوپوتامیا (میسوپوتامیا) په اوسني عراق ، سوریه او ترکیه کې د دجلې او فرات سیندونو ترمنځ سیمه ده. د هیپوکریټس په اړه په یقیني ډول ویلای شو چې هغه پخوانۍ پوهه خورا زیاته کړه، نوي نظرونه او مفکورې یې ور زیاتې کړې او داسې اصلاحات یې رامنځته کړل چې په راتلونکو زمانو کې یې د تحقیق او پرمختګ بنسټونه برابر کړل.
جالینوس
[سمول]جالینوس (Galenus) هم یو یونانی طبیب او فیلسوف و، هغه ته په انګلیسي کې Galen هم ویل کیږي. (حکیم) د ګیلن دوره له 129 څخه تر 200 میلادی کال پوری ده. ګالین یو بابا یا طبیب او همدارنګه په الهیات ، ستورپوهنه او فلسفه کې ماهر و. هغه د لرغوني يونان افکارو ته روڼ شکل ورکړ او په عمل کې يې د پوهېدو هڅه وکړه، د بېلګې په توګه يې پر حيواناتو تجربې وکړې او په زړه کې يې د پښتورګو، اعصابو او د وينې د دوران په اړه خپل نظريات وړاندې کړل او د هغه د جانشين لپاره يې يوه روښانه لاره جوړه کړه. ډاکټران
جابر ابن حیان
[سمول]د جابر بن حیان (په انګلیسي کې Geber) زیاتره کارونه په کیمیا ، فزیک او الهیات کې دي، خو د طب په برخه کې یې هم څیړنې کړي دي. د هغه دوره له 721 څخه تر 815 میلادي کال پورې ده.
ابن ربان طبري د ایران د طبرستان سیمې سره تړاو درلود چې د مازندران پخوانی نوم دی. او د هغه دوره له 838 څخه تر 870 میلادي کال پورې ده. حکيم د حکمت په اړه يو جامع کتاب فردوس الحکمت ليکلی دی. هغه د مشهور عالم ابوبکر الرازي استاد هم و.
ابوبکر الرازي
[سمول]ابوبکر محمد بن زکریا الرازي په ۸۶۴ میلادي کال کې د ایران په ری ښار کې زیږیدلی دی. هغه یو نامتو مسلمان عالم، طبیب، فیلسوف، ستورپوه او کیمیا پوه و. ګالین د عرب په نوم مشهور شو. د نړۍ په تاریخ کې د هغه نوم د طب په امامانو کې راځي. د هغه خورا مشهور کتاب "الحوی" د دې دورې یادونه ده. بشپړ نوم یې "کتاب الحوی فی التب" دی. الحوي په حقیقت کې یو لوی طبي پوهنځی دی. د رازي اثار تر اوولسمې پېړۍ پورې په اروپا کې خورا مستند ګڼل کېدل، لاتیني ژبې ته ژباړل کېدل او په اروپايي ښوونځیو کې د درسي کتابونو په توګه تدریس کېدل. په ۹۲۵ میلادي کال کې مړ شو.
انتقاد
[سمول]یوناني طب چې د یونان او حکمت په نوم هم یادیږي، نن ورځ د درملنې یوه طریقه ګرځیدلې ده، چې شاید په هر هیواد کې د بدیل درمل په توګه کارول کیږي. اوس په دې خبره اعتراض کول ګران دي چې عقل پخپله د خپل ځان په بدلولو او نويو څېړنو کې دومره سست شوی دی چې نن ورځ په حقيقت کې د طب د لومړي انتخاب په توګه نه شي منل کېدای، چې د مختلفو ناروغيو داسې دقيق تشخيص او درملنه يې ناشونې ده. د غربي درملو سره ترسره شي. له همدې امله نن ورځ دا یو بدیل درمل ګرځیدلی. یو وخت و چې د طب په دغه ډګر کې د هغه وخت په نړۍ کې تر بل هر درمل غوره درملنه وه. که په دې کې د څېړنې او پرمختګ سرعت همداسې ساتل شوی وای، نو د جراحۍ په ګډون ټولې هغه علاجونه به یې ممکن کړي وای، چې په اوسني طب کې ممکن دي.
نور وګوره
[سمول]حوالې
[سمول]- ↑ طب یونانی کا میٹریا میڈیکا از حکیم سید شجاع الدین حسین ہمدانی، صفحہ 35، عُثمان پبلی کیشنز