معلق انسان
په فضا کې د انسان تعلیق د ابن سینا یو له فلسفي او تجربوي دلایلو څخه دی چې د روح شتون او د انسان له بدن سره د هغه توپیر ثابتوي. ابو علي سينا د شفاء په کتاب او د اشراق په کتاب کې د دې مسئلې ثبوت په تفصيل سره بيان کړی دی. دغه موضوع يې په خپل رساله في مفرح النفس النطقة والاحوالة او رساله اضحويه هم ياده کړې ده چې د دې موضوع تکرار د معترض انسان په موضوع کې د ابن سينا د علاقې څرګندونه کوي. ارستو[سمول]ارستو په دې باور دی چې روح له مادي بدن سره بشپړ وحدت او یووالی لري. خو د ارستو په خلاف، ابن سینا د مادي بدن سره نفس یا روح یووالي او اتحاد رد کړ او د روح او مادي بدن جلا کول او توپیر یې د امکان وړ ګڼل. د اروا شتون[سمول]ابن سینا په دې باور دی چې اروا هغه وجود دی چې د بدن له مرستې پرته په شیانو درک کولای شي او د بدن له مرګه وروسته ژوندی پاتې کېږي. البته ابن سینا د روح او مادې جسم وجود دوه جلا ماده نه ګڼی او روح هغه اصلی ماده ګڼی چی د انسان بدن ته حقیقت ورکوی او حرکت کوی او د انسان بدن دی. د روح شتون چې د بشپړتیا او بشپړتیا کچې ته رسیږي. په اروپایی او شمالي امریکا هیوادونو کې، دا د الوتونکو سړی بلل کیږي. دا مسله د انسان د روح د وجود د ثبوت په اړه د ابن سینا له خورا مهمو، اصلي، عجیبو او ژورو بحثونو څخه ده او ځینو مسلمانو فیلسوفانو هم د ابن سینا معلق انساني مسئله د روح د موجودیت د ثابتولو لپاره را نقل کړې ده. په اروپا کې د معلق انسان دلیل[سمول]په منځنیو پېړیو کې، د ځړول شوي سړي استدلال په اروپا کې د ستاینې او درناوي وړ و او د پوهانو فیلسوفانو لخوا یې ستاینه کیده. ابن سینا دا دلیل د ثابتولو لپاره وړاندې کړ چې د انسان بدن د انسان له روح سره توپیر لري. يعنې د انسان مځکني جسم يا مادي جسم يو وجود دی او د انسان روح بل وجود دی او انسان له مادي جسم سره د روح د يووالي او يووالي سمبول دی او د دې دواړو تر منځ د ارتباط نښه ده. بهرنۍ نړۍ ابن سینا بدن او روح یو ځای ګڼي او روح د بدن بڼه ګڼي او لیکي:دلته له دوو جلا فطرتونو سره معامله نه کوو، بلکې اصل روح دی، چې بدن ته حقیقت ورکوي او حرکت ورکوي او په بدن کې د روح په شتون سره د انسان بدن د کمال او بشپړتیا کچې ته رسیږي. » ابن سینا د معلق انسان ثبوت ځکه لیکلی چې په هغه وخت کې ځینې مسلمان مفکرین لکه اشعری او بغلانی چې د فرد د وجود د نظریې پیروی یې کوله، روح یا روح یې جلا او غیر منلی و. مادي وجود، او له همدې امله دوی د انسان بدن د ساه په توګه ګڼل. ابن سينا د روح او مادي جسم تر منځ د توپير د ثابتولو لپاره د انسان د معلق وجود استدلال څرګند کړ او د ديني احکامو په کارولو او له فلسفي اصولو سره په يو ځای کولو سره يې د انسان د روح او روح د وجود حقيقت ثابت کړ. له همدې امله، د معتدل انسان د استدلال په وړاندې کولو کې د ابن سینا موخه د انسان د روح شتون او د هغه د خپلواک بقا د امکان ثابتول وو. د مادي فلسفې پیروانو ته یو قوي ځواب وي. ابن سینا په ګوته کوي چې هر انسان په بیدارۍ ، خوب ، بې هوښۍ او حتی په نشه کې د ځان پیژندلو توان لري. اوس که داسې تصور وکړو چې په پاکه هوا کې یو سړی په فضا کې معلق وي او د خپل بدن احساس یا لمس نه شي کولای، ایا هغه بیا هم د یو خپلواک انسان په توګه ځان درک کولای شي؟ ایا دا سړی له خپل ځان څخه معطل شوی او زه خپل ځان پیژنم؟ ابن سینا په دې اړه لیکي: که داسې تصور وشي چې دوی د بشپړ صحتمند ماشوم سترګې پټوي، بیا یې په هوا کې پورته کوي او په خالي ځای کې یې په داسې ډول ځړوي چې لاسونه او پښې یې یو بل ته ونه لمسوي، په دې حالت کې، دا دی. د هغه د بدن درک کول او د هغه د برخو شتون ثابتول هم ستونزمن کار دی، هغه حتی د خپل بدن تصور هم نه شي کولی. دا معلق انسان اوس هم د دې توان لري چې خپل ځان وپیژني او هیڅکله د خپل شتون په اړه شک نه کوي. هغه وجود چې دا معلق انسان احساسوي له ژوروالي ، اوږدوالي ، عرض او فضا څخه بې برخې دی. يعنې د دې انسان مفکوره چې له ځانه يې معطل کړې ده، د حواس او بدن له لارې نه؛ او دا د یوې بلې لارې له لارې ده چې د هغه مادي بدن سره په بشپړ ډول توپیر لري، کوم چې د هغه انساني روح یا روح دی. » [۱] [۲] [۳] تجربوي ازموینه[سمول]په دې وروستیو کې، څیړونکي هڅه کوي چې دا مسله په تجربوي توګه وڅیړي. نو، وروسته له دې چې روح په یوه مقاله کې له بدن څخه ووځي په دماغ کې څه پیښیږي؟ هغه د آلمان د کلسروه انسټیټیوټ د ساینس پوهانو تجربې ته اشاره وکړه، چې د پنځلسو صحي رضاکارانو د دماغ سکین په کارولو سره، هغه پیښې وښودلې چې د انسان له بدن څخه د روح وتلو ته ورته دي. په دې توګه د يادې شوې موسسې څېړونکو د يوې تجربې له لارې په غير مستقيم ډول د هغو رضاکارانو په مغزو کې چې د مغزو د سکنر په ماشين کې وو، داسې پديده رامنځته کړه، چې ګواکې دغه کسان له بدن څخه وتلي وي او خپل اصلي بدن ته ګوري. د دوی د بدن بهر ځای څخه. [۴] اړوندې پوښتنې[سمول]
سرچينې[سمول]
|
