د عصري انسانانو وروستی افریقایي اصل ونسب

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
د ډبرې دوره
↑ مخکې له انسانه دوره (پليوسين)

د ډبرو لرغونې دوره

د ډبرې زړه لرغونې دوره
د ډبرې وروستۍ لرغونې دوره
هومو
د لومړیو انسانانو له خوا د اور کنټرول
ډبرينې وسيلې
د ډبرې منځنۍ لرغونې دوره
د ډبرو منځنۍ دوره
نيانډرټال
لومړنی عصري انسان
د عصري انسانانو وروستی افریقایي اصل ونسب
د ډبرې مخکنۍ لرغونې دوره
د ډبرې وروستنۍ لرغونې دوره
په چلندیزو ځانګړتیاوو کې عصریتوب, نېزه غورځوونکی,
Origin of the domestic dog

Epipaleolithic
د ډبرو منځنۍ دوره

Microliths, Bow, کانو
فرهنگ ناتوفی
دوره خیامی
Tahunian
Heavy Neolithic
Shepherd Neolithic
Trihedral Neolithic
له کولالۍ دمخه د ډبرو نوې دوره

د ډبرو نوې دوره

انقلاب نوسنگی,
اېلَونه
د ډبرو نوې دوره
کولالي
↓ د مسو دوره
په پالیوانتروپولوژي کې، د عصري انسانانو وروستی افریقایي اصل ونسب، چې د "افريقا څخه بهر" تیوري (OOA)، وروستۍ یو-اصله فرضیه (RSOH)، د ځایناستي فرضیه، یا د وروستي افریقایي اصل ماډل (RAO) په نوم هم یادېږي، د جغرافیائي اصل ماډل او  د اناتومي  له پلوه، د عصري انسانانو (هومو ساپینز) د لومړنی مهاجرت ترټولو برلاسې نمونه ده. دا د افریقا څخه بهر د هومي نینز له لومړنی پراختیا څخه وروسته، چې د هومو ایریکتس او بیا هومو نیاندرتالینسیس له خوا بشپړ شوي.  [۱][۲]

دا ماډل په تیکسانومیک مفهوم کې د هومو ساپینز د "واحد اصل" وړاندیز کوي، چې په نورو سیمو کې له اناتوميک اړخه عصري د موازی تکامل ځانګړنې په نظر کې نه نیسي، مګر په اروپا او آسیا کې د هومو ساپینز (H. sapiens) او لرغونو انسانانو ترمنځ مضاعف ترکیب په نظر کې نیسي. ډېری اټکل کوي چې، هومو ساپینز د افریقا په ښکر (Horn)  کې د ۳۰۰۰۰۰ او ۲۰۰۰۰۰ کلونو تر منځ وده کړې. "وروستي افریقایي اصل" ماډل وړاندیز کوي چې ټول عصري غیر افریقایي نفوس په اساسي توګه د هومو ساپینز له نوعې څخه رامنځته شوی چې له هغه وخت وروسته یي افریقا پرېښې ده. [۳][۴]کينډۍ:R/superscript[۵]

عصري انسانان لږترلږه "له افریقا بهر" څو ځله تیت شوي دي، چې ممکن ۲۷۰۰۰۰ کاله د مخه پیل شوی وي چې په هغه کې ۲۱۵۰۰۰ کاله وړاندې د یونان او، ۱۳۰۰۰ څخه تر ۱۱۵۰۰۰ کاله د مخه د شمالي افریقا او د البانیا ټاپووزمې له لارې تیتوالی شامل دي. داسې ښکاري چې د لومړنۍ څپې ډیری مړه شوي او یا ۸۰۰۰۰ کاله دې بېرته شاتګ کړی وي.  [۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]

د افریقا څخه بهر خورا مهمه "وروستۍ" څپه شاوخوا ۷۰۰۰۰ – ۵۰۰۰۰ کاله وړنداې د  "سویلي مسیر" له لارې پېښه شوې، چې ۵۰۰۰۰ – ۶۵۰۰۰ کلونه د مخه د آسیا په ساحلي سیمو کې چې تر آسترالیا پورې رسېږي، په چټکۍ سره مېشت شوي دي (ځینې څېړونکي د آسټرالیا پخوانۍ نېټه او هلته د رسیدلو انسانانو مېشتېدل، ۵۰۰۰۰ کاله دمخه تر پوښتنې لاندې راولي. په داسې حال کې چې نورو وړاندیز کړی چې د آسټرلیا دا لومړي مېشته وګړي، ممکن د افریقا څخه د وروستۍ کډوالۍ د  دمخه د وړاندې خوځښت استازيتوب وکړي او په دې توګه د سیمې د وروستیو اوسیدونکو لپاره اجداد نه حسابېږي) په داسې حال کې چې اروپا د یوې مخکینۍ څپې په واسطه، مېشته شوې چې لږترلږه ۵۵۰۰۰ کاله دمخه په نږدې ختیځ او اروپا کې ځای پر ځای شوي دي.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۱][۲۴]

په ۲۰۱۰مه لسیزه کې، د نفوسو جینیتیکي څېړنو د نسل د اصلاح )پیوند) شواهد کشف کړل چې په یوریشیا ( آسیا او اروپا)، اقیانوسیه او افریقا کې د هومو ساپینز او لرغونو انسانانو تر منځ پېښ شوي، چې دا په ګوته کوي چې د نفوسو عصري ډلې، په داسې حال کې چې ډېری یې د لومړني همو ساپینز څخه ریښې اخلي، لږ پراختیا لري او د لرغونو انسانانو  د سیمه ییزو ډولونو څخه په میراث پاتې شوي دي. [۲۵][۲۶][۲۷]

وړاندیز شوې څپې[سمول]

د افریقا وروستي اصل، "یا له افریقا  څخه بهر۲" له اناتومیک اړخه له افریقا څخه بهر د عصري انسانانو (هومو ساپینز) په کډوالۍ دلالت کوي چې له  ۳۰۰۰۰۰  څخه تر ۲۰۰۰۰۰ کلونه وړاندې را څرګند شول. برعکس، "له افریقا څخه بهر۱" چې له افریقا څخه یوریشیا ته د لرغونو انسانانو په کډاوالۍ دلالت کوي چې په اټکلي ډول  ۱.۸ څخه ۰.۵ ملیونه کاله وړاندې ترسره شو. [۲۸]

اومو-کوبېش ۱ (اومو۱) چې له سویلي ایتوپیا څخه لاس ته راغلی، د اناتومي له اړخه د هومو ساپینز تر ټولو پخوانی سکلېټ دی چې اوس مهال د (۱۹۶ ± کا) په نوم پېژندل کېږي.

د ۲۱ مې پیړۍ له پیل راهیسې، د "وروستي واحد-اصل" د کډوالۍ انځور خورا پېچلی شوی، چې نه یوازې د عصري- لرغوني ترکیب د کشف له امله دی او د ډیریدونکو شواهدو له امله چې "له افریقا څخه بهر وروستۍ" کډوالي په اوږده موده کې د څو شمېرڅپو په ترځ کې تیت شوې. له ۲۰۱۰ زکال راهیسې، له اناتومیک اړه د عصري انسانانو د کډوالۍ په اړه د تیتوالي دوه لارې منل شوې دي چې: "شمالي مسیر" (د نېل له وادې او سنا دښتې څخه) او "سویلي مسیر" څخه چې د باب الامنداب له تنګي څخه تېرېږي.

  • پوست او نور. (۲۰۱۷) وړاندیز کوي چې لومړني هومو ساپینز، یا "په افریقا کې بله نوع چې له موږ سره نږدې تړاو لري ،" ښایي شاوخوا ۲۷۰۰۰۰ کاله  د مخه لومړی له افریقا څخه کډوال شوی وي. د میسلیا په غار کې موندنې، چې یوه زامه له آته غاښونو سره ده  چې عمر ېې شاوخوا ۱۸۵۰۰۰ کاله د مخه  اټکل شوی. په همدې غارکې  پټونو چې عمر یې ۲۵۰۰۰۰ او ۱۴۰۰۰۰ کاله تر منځ دی، لېوالویس ډوله اسباب له ځانه سره درلوده چې که د عصري انسان د زامې له هډوکي سره تړاو ولري، لرغونتیا یې له لومړۍ کډوالۍ یا له هغه مکې وخت سره سمون خوري. [۲۹][۳۰][۳۱]
  • د شمال ختیځ افریقا څخه عربستان ته ، ختیځ لور ته خپریدل ۱۵۰،۰۰۰،-۱۳۰،۰۰۰ کاله دمخه په جیبل فایا کې د موندنو پراساس  ده چې ۱۲۷،۰۰۰ کاله دمخه تاریخ لري (په ۲۰۱۱ زکې موندل شوي). ښایي چې دا څپې د سویلي چین د ژیرینډونګ غار موندنې وي چې له ۱۰۰،۰۰۰کلونو څخه ډېر وخت عمر لري. په چین کې د عصري انساني د دې شتون نورې بیلګې ۸۰،۰۰۰ کاله دمخه عمر لري.  
  • د افریقا څخه خورا مهم خپرېدل شاوخوا ۵۰-۷۰،۰۰۰ کاله دمخه د نامتو سویلي لارې له لارې پیښ شوي ، یا د  د توبا پیښې څخه   دمخه یا وروسته کوم چې د ۶۹،۰۰۰او ۷۷،۰۰۰ کلونو منځ پیښ شوی. دا خپريدل د آسیا سویلي ساحل تعقیب کړی ، او شاوخوا ۶۵،۰۰۰۰-۵۰،۰۰۰ کاله دمخه آسټرالیا ته رسیدلي دي ، یا د ځینو څېړنو له مخې ۵۰،۰۰۰  کاله دمخه، په لومړیو کې لویدیځه آسیا شاوخوا ،۵۰،۰۰۰ کاله دمخه د دې څپې څخه د یو بل مشتق له خوا "بیا نیول شوې" وه  او اروپا شاوخوا ،۴۳،۰۰۰ کاله دمخه د لویدیځې آسیا څخه په خلکو  ډکه شوې وه.   [۳۲][۳۳]
  • ویلز (۲۰۰۳) د سویلي ساحلي لارې وروسته د مهاجرت اضافي څپې تشرېح کوي ، د مثال په توګه: شمالي مهاجرت اروپا ته لږ تر لږه۴۵،۰۰۰ کاله دمخه. په هرحال ، دا امکان د ماکولای او همکارانو له خوا رد شوی (۲۰۰۵) او پوست او همکارانو (۲۰۱۶) ، چا چې د یو واحد ساحلي پراخوالي لپاره بحث وکړ ، اروپا ته د لومړنۍ څانګې  په  وسیله

د شمالي لارې مسیر[سمول]

۱۳۵،۰۰۰کاله مخکې پیل شوی ، استوایی افریقا  لویه وچکالي تجربه کړه چې انسانان یې له ځمکې څخه د سمندر څنډو ته خوځولي او دوی یې اړ ایستلي چې نورو لویو وچو ته لاړ شي. دا عصري انسانان په سویلي  سره سمندرګي کې د باب-المنډب تنګي څخه تېر شول او د عربستان شاوخوا شنو ساحلونوته یې کډه وکړه او بیا وروسته له هغه ځای څخه د یوریشیا پاتې سیمو ته ولاړل.

د لومړنيو هومو ساپیانو فوسیلونه په اسراییل کې په قافزه او ایس سکول غارونو کې وموندل شول او له 80،000 څخه تر 100،000 کاله دمخه تاریخ لري.داسې بریښي چې دا انسانان یا له منځه تللي وي یا 70،000 څخه تر 80،000 کاله دمخه افریقا ته بیرته ستانه شوي وي ، احتمالا د سویل همرز نینډرتالس لخوا بې ځایه شوي چې د یخ عمر اروپا سړو سیمو څخه تښتیدلي.د هو لیو اوهمکارانو آټوسومل مایکرو ستلایت مارکرونه تحلیل  کړی چې شاوخوا 56،000 کاله پخوا عمر لري. هغوی پالونټولوژیکي فوسیل، د یو جلا شوي لومړني څانګې په توګه تفسیر کوي چې بیرته افریقا ته راستون شوی.

په متحده عربي اماراتو کې په ۲۰۱۱ کال کې د ملیحه، شارجه کې د فایا-۱ سیمه کې د ډبرو د اسبابو کشف، لږترلږه ۱۲۵۰۰۰ کاله د مخه د عصري انسانانو په شتون دلالت وکړ چې په اوږده موده کې د شمالي افریقا د هېر شوي مسیر په اړه د بحث د بېرته پیل لامل شو. د عربي تیتوالي د رول په اړه دې نوی پوهې د لرغون پېژندنې او جنیټیکي څېړنو پایلې بدلې کړې، چې د افریقا څخه بهر د انسان د تیتوالي لپاره د دهلیز په توګه د سویلي عربستان اهمیت باندې ټینګار کوي.  [۳۴]

په عمان کې، یو سایت په ۲۰۱۱ ز کال کې د بیین جون له خوا کشف شو چې په کې د نوبیان وروستي کمپلکس پورې اړوند د ډبرو اسبابونه له  ۱۰۰ څخه زیان پاتې شوني موجود وو، چې دمخه یوازې په سوډان کې د لرغون پېژندنې کېندنو څخه لاس ته راغلي وو. د لومینیسینس په بنسټ د عمر د تشخیص دوه اټکلونه، د عربو د نوبیان کمپلکس عمر شاوخوا۱۰۶۰۰۰ کاله عمر ښیي. دا په سویلي عربستان کې، د یوې ځانګړې ډبري دورې تیکنوکومپلیکس لپاره شواهد وړاندې کوي، چې د سمندري آیزوتوب د ۵ پړاو د لومړنیو وختونو شاوخوا دی. [۳۵]

د کوه ویلم او د هغه د مرستیالو لیکوالانو په وینا: نیاندرتال شاوخوا ۱۰۰۰۰۰ کاله د مخه، له عصري انسانانو او وروسته له افریقا بهر ژوند ته په جنیتیک ډول مرسته وکړه. هغه انسانان چې شاوخوا ۲۰۰۰۰۰ کاله دمخه یې له نورو عصري انسانانو څخه جلا کړي وو او د افریقا څخه بهر د عصري انسانانو دې لومړنۍ څپې هم په التای کې له نیاندرتالزسره په په جنیټیک ډول مرسته وکړه. دوی وموندل چې "د آلتای غرونو څخه د نیاندرتال پلرونو او لومړنیو عصري انسانانو سره په احتمالي توګه، په نږدې ختیځ کې زرګونه کلونه، چی مخکې یې فکر کېده وړاندې ولیدل او له یو بل سره ګډ شول. د مرستیال لیکوال ایلان ګروناو په وینا: "دا په حقیقت کې د افریقا څخه بهر شاوخوا ۱۰۰۰۰۰ کاله وړاندې، د عصری انسانانو د شتون په اړه د لرغون پېژندې له اړخه جینیتک شواهد وړاندې کوي". د ورته جینتیک ترکیب پېښې په نورو سیمو کې هم لېدل شوې دي.  [۳۶][۳۷]

سرچينې او ياداښتونه[سمول]

ډبرې دور
منځپانګه
برونزو دور
منځپانګه
وسپنې دور
منځپانګه
  1. ↑ Stringer, Chris (13 March 2012). Lone Survivors: How We Came to Be the Only Humans on Earth. Henry Holt and Company. د کتاب پاڼې 26. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-4299-7344-1. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  2. ↑ Mafessoni F (January 2019). "Encounters with archaic hominins". Nature Ecology & Evolution. 3 (1): 14–15. doi:10.1038/s41559-018-0729-6. PMID 30478304. S2CID 53783648. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. ↑ Villanea FA, Schraiber JG (January 2019). "Multiple episodes of interbreeding between Neanderthal and modern humans". Nature Ecology & Evolution. 3 (1): 39–44. doi:10.1038/s41559-018-0735-8. PMC 6309227. PMID 30478305. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. ↑
  5. ↑ Rito T, Vieira D, Silva M, Conde-Sousa E, Pereira L, Mellars P, et al. (March 2019). "A dispersal of Homo sapiens from southern to eastern Africa immediately preceded the out-of-Africa migration". Scientific Reports. 9 (1): 4728. Bibcode:2019NatSR...9.4728R. doi:10.1038/s41598-019-41176-3. PMC 6426877. PMID 30894612. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  6. ↑ (په 10 July 2019 باندې). A Skull Bone Discovered in Greece May Alter the Story of Human Prehistory - The bone, found in a cave, is the oldest modern human fossil ever discovered in Europe. It hints that humans began leaving Africa far earlier than once thought.. The New York Times.
  7. ↑ Staff (په 10 July 2019 باندې). 'Oldest remains' outside Africa reset human migration clock. Phys.org.
  8. ↑ Bae CJ, Douka K, Petraglia MD (December 2017). "On the origin of modern humans: Asian perspectives". Science. 358 (6368): eaai9067. doi:10.1126/science.aai9067. PMID 29217544. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  9. ↑ Kuo, Lily (10 December 2017). "Early humans migrated out of Africa much earlier than we thought". Quartz. د لاسرسي‌نېټه ۱۰ ډيسمبر ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  10. ↑ کينډۍ:Harvp. See also Modern humans in China ~80,000 years ago (?), Dieneks' Anthropology Blog.
  11. ↑ Harvati K, Röding C, Bosman AM, Karakostis FA, Grün R, Stringer C, et al. (July 2019). "Apidima Cave fossils provide earliest evidence of Homo sapiens in Eurasia". Nature. 571 (7766): 500–504. doi:10.1038/s41586-019-1376-z. PMID 31292546. S2CID 195873640. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ University of Huddersfield (په 20 March 2019 باندې). Researchers shed new light on the origins of modern humans – The work, published in Nature, confirms a dispersal of Homo sapiens from southern to eastern Africa immediately preceded the out-of-Africa migration. EurekAlert!.
  13. ↑ Rito T, Vieira D, Silva M, Conde-Sousa E, Pereira L, Mellars P, et al. (March 2019). "A dispersal of Homo sapiens from southern to eastern Africa immediately preceded the out-of-Africa migration". Scientific Reports. 9 (1): 4728. Bibcode:2019NatSR...9.4728R. doi:10.1038/s41598-019-41176-3. PMC 6426877. PMID 30894612. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ Posth C, Renaud G, Mittnik M, Drucker DG, Rougier H, Cupillard C, et al. (2016). "Pleistocene Mitochondrial Genomes Suggest a Single Major Dispersal of Non-Africans and a Late Glacial Population Turnover in Europe". Current Biology. 26 (6): 827–833. doi:10.1016/j.cub.2016.01.037. hdl:2440/114930. PMID 26853362. S2CID 140098861. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. ↑ Karmin M, Saag L, Vicente M, Wilson Sayres MA, Järve M, Talas UG, et al. (April 2015). "A recent bottleneck of Y chromosome diversity coincides with a global change in culture". Genome Research. 25 (4): 459–66. doi:10.1101/gr.186684.114. PMC 4381518. PMID 25770088. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. ↑ Haber M, Jones AL, Connell BA, Arciero E, Yang H, Thomas MG, et al. (August 2019). "A Rare Deep-Rooting D0 African Y-Chromosomal Haplogroup and Its Implications for the Expansion of Modern Humans Out of Africa". Genetics. 212 (4): 1421–1428. doi:10.1534/genetics.119.302368. PMC 6707464. PMID 31196864. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. ↑ Clarkson C, Jacobs Z, Marwick B, Fullagar R, Wallis L, Smith M, et al. (July 2017). "Human occupation of northern Australia by 65,000 years ago". Nature. 547 (7663): 306–310. Bibcode:2017Natur.547..306C. doi:10.1038/nature22968. hdl:2440/107043. PMID 28726833. S2CID 205257212. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. ↑ Wood, Rachel (2017-09-02). "Comments on the chronology of Madjedbebe". Australian Archaeology. 83 (3): 172–174. doi:10.1080/03122417.2017.1408545. ISSN 0312-2417. S2CID 148777016. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. ↑ O'Connell JF, Allen J, Williams MA, Williams AN, Turney CS, Spooner NA, et al. (August 2018). "Homo sapiens first reach Southeast Asia and Sahul?". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (34): 8482–8490. doi:10.1073/pnas.1808385115. PMC 6112744. PMID 30082377. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. ↑ Haber M, Jones AL, Connell BA, Arciero E, Yang H, Thomas MG, et al. (August 2019). "A Rare Deep-Rooting D0 African Y-Chromosomal Haplogroup and Its Implications for the Expansion of Modern Humans Out of Africa". Genetics. 212 (4): 1421–1428. doi:10.1534/genetics.119.302368. PMC 6707464. PMID 31196864. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ McChesney 2015.
  22. ↑ کينډۍ:Harvp.
  23. ↑ کينډۍ:Harvp. See also mtDNA from 55 hunter-gatherers across 35,000 years in Europe, Dienekes' Anthroplogy Bog.
  24. ↑ (په July 19, 2017 باندې). Humans First Arrived in Australia 65,000 Years Ago, Study Suggests. The New York Times.
  25. ↑ Prüfer K, Racimo F, Patterson N, Jay F, Sankararaman S, Sawyer S, et al. (January 2014) [Online 2013]. "The complete genome sequence of a Neanderthal from the Altai Mountains". Nature. 505 (7481): 43–9. Bibcode:2014Natur.505...43P. doi:10.1038/nature12886. PMC 4031459. PMID 24352235. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  26. ↑ Lachance J, Vernot B, Elbers CC, Ferwerda B, Froment A, Bodo JM, et al. (August 2012). "Evolutionary history and adaptation from high-coverage whole-genome sequences of diverse African hunter-gatherers". Cell. 150 (3): 457–69. doi:10.1016/j.cell.2012.07.009. PMC 3426505. PMID 22840920. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  27. ↑ Hammer MF, Woerner AE, Mendez FL, Watkins JC, Wall JD (September 2011). "Genetic evidence for archaic admixture in Africa". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (37): 15123–8. Bibcode:2011PNAS..10815123H. doi:10.1073/pnas.1109300108. PMC 3174671. PMID 21896735. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. ↑ Hammond AS, Royer DF, Fleagle JG (July 2017). "The Omo-Kibish I pelvis". Journal of Human Evolution. 108: 199–219. doi:10.1016/j.jhevol.2017.04.004. PMID 28552208. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  29. ↑ . Scientists discover oldest known modern human fossil outside of Africa: Analysis of fossil suggests Homo sapiens left Africa at least 50,000 years earlier than previously thought. ScienceDaily.
  30. ↑ (په 2018 باندې). Modern humans left Africa much earlier. BBC News.
  31. ↑ Posth C, Wißing C, Kitagawa K, Pagani L, van Holstein L, Racimo F, et al. (July 2017). "Deeply divergent archaic mitochondrial genome provides lower time boundary for African gene flow into Neanderthals". Nature Communications. 8: 16046. Bibcode:2017NatCo...816046P. doi:10.1038/ncomms16046. PMC 5500885. PMID 28675384. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة); see also (په 4 July 2017 باندې). In Neanderthal DNA, Signs of a Mysterious Human Migration. The New York Times..
  32. ↑ Wood, Rachel (2017-09-02). "Comments on the chronology of Madjedbebe". Australian Archaeology. 83 (3): 172–174. doi:10.1080/03122417.2017.1408545. ISSN 0312-2417. S2CID 148777016. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  33. ↑ O'Connell JF, Allen J, Williams MA, Williams AN, Turney CS, Spooner NA, et al. (August 2018). "Homo sapiens first reach Southeast Asia and Sahul?". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (34): 8482–8490. doi:10.1073/pnas.1808385115. PMC 6112744. PMID 30082377. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  34. ↑ Bretzke, Knut; Armitage, Simon J.; Parker, Adrian G.; Walkington, Helen; Uerpmann, Hans-Peter (2013-06-25). "The environmental context of Paleolithic settlement at Jebel Faya, Emirate Sharjah, UAE". Quaternary International (په انګلیسي ژبه کي). 300: 83–93. Bibcode:2013QuInt.300...83B. doi:10.1016/j.quaint.2013.01.028. ISSN 1040-6182. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  35. ↑ Rose JI, Usik VI, Marks AE, Hilbert YH, Galletti CS, Parton A, et al. (2011). "The Nubian Complex of Dhofar, Oman: an African middle Stone Age industry in Southern Arabia". PLOS ONE. 6 (11): e28239. Bibcode:2011PLoSO...628239R. doi:10.1371/journal.pone.0028239. PMC 3227647. PMID 22140561. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  36. ↑ کينډۍ:Harvp. See also Ancestors of Eastern Neandertals admixed with modern humans 100 thousand years ago, Dienekes'Anthropology Blog.
  37. ↑ Gibbons A (2 March 2017). "Ancient skulls may belong to elusive humans called Denisovans". Science. doi:10.1126/science.aal0846. د لاسرسي‌نېټه ۲۵ سپټمبر ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_عصري_انسانانو_وروستی_افریقایي_اصل_ونسب&oldid=298838" نه اخيستل شوی