Jump to content

د اشوکا فرمانونه

تړنې ورگډول
د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا


  

د اشوکا فرمانونه په ستنو او همدارنګه د ډبرو او غار دیوالونو باندې له دېرشو څخه د زیاتو لیکنو مجموعه ده چې د موریان امپراتورۍ امپراتور اشوکا ته منسوب شوي چې له 268 BCE څخه تر 232 BCE پورې یې واکمني کړې. [1] اشوکا د دھما لپي ( پراکرت په برهمي رسم الخط کې: 𑀥𑀁𑀫𑀮𑀺𑀧𑀺 ، "د مذهب لیکنې") د خپلو اثارو بیانولو لپاره کارولې. [۱] دا لیکونه د بنګله دیش ، هند ، نیپال ، افغانستان او پاکستان په ټولو سیمو کې ویشل شوي، او د بودیزم لومړنی ثبوت وړاندې کوي. فرمانونه د دمام په اړه د اشوکا نظر په تفصیل سره بیانوي، د ځینو ستونزو د حل لپاره یوه جدي هڅه چې یوه پیچلې ټولنه ورسره مخ وه. [۲] د احکامو له مخې، په دې دوره کې د بودا د تبلیغ کچه د مدیترانې سمندر ته رسېدلې وه، او د بودا ډیری اثار جوړ شوي وو.

دا لیکنې د بودا فلسفې ته د اشوکا پیروۍ اعلانوي. لیکنې د هغه هڅې ښیي چې د هغه په پاچاهۍ کې د بودا دین د پراختیا لپاره هڅې کوي. که څه هم بودیزم او همدارنګه د ګوتم بودا یادونه شوې، فرمانونه د ځانګړو مذهبي کړنو یا د بودیزم د فلسفې اړخ پر ځای په ټولنیزو او اخلاقي اصولو تمرکز کوي. دا په عامه ځایونو کې موقعیت درلود او د خلکو لوستلو لپاره و.

په دې لیکنو کې، اشوکا ځان ته د "د خدایانو محبوب" ( دیوانمپیا ) په توګه اشاره کوي. د اشوکا سره د دیوانمپیا پیژندنه په 1915 کې د کرناټکا د رایچور ولسوالۍ په یوه کلي مسکي کې د سرو زرو د کان کیندنې انجینر C. Beadon لخوا په 1915 کې کشف شوې. د ډبرې یو بل کوچنی فرمان چې د مدهیا پردیش د دتیا ولسوالۍ په ګوجرا کلي کې موندل شوی؛ د اشوکا نوم هم د خپلو لقبونو سره یوځای کارولی دی: " دیوانمپیا پیاداسی اسوکاراجا ". [۳] د هند په مرکزي او ختیځو برخو کې موندل شوي لیکونه په مګادي پراکرت کې د براهمي لیکدود په کارولو سره لیکل شوي، په داسې حال کې چې پراکرت د خروشتي لیکدود په کارولو سره، یوناني او آرامي په شمال لویدیز کې کارول شوي. دا فرمانونه د برتانوي لرغونپوه او تاریخ پوه جیمز پرنسپ لخوا تشریح شوي. [5]

دا لیکنې د څو تکراري موضوعاتو په شاوخوا کې ګرځي: بودیزم ته د اشوکا ور اووښتنه، د بودیزم د خپرولو لپاره د هغه د هڅو توضیحات، د هغه اخلاقي او مذهبي احکام، او د هغه ټولنیز او حيواني هوساینې پروګرام. دا فرمانونه د اشوکا د افکارو پر بنسټ ولاړ وو چې د ادارې او خلکو د یو بل او مذهب په وړاندې چلند و.

درک کول

[سمول]
د براهمي رسم الخط کنزونټونه، او د دوی ارتقاء عصري دیوناگري ته، د جیمز پرنسپ په وینا، لکه څنګه چې د بنګال د آسیایی ټولنې په ژورنال کې، د مارچ په 1838 کې خپور شو. ټول توري په سمه او ښه توګه تشریح شوي، پرته له دې چې په ښي خوا کې دوه ورک شوي دي: 𑀰(ś) او 𑀱(ṣ). [۴]

په یوناني او آرامي ژبو کې د یو څو لیکنو سربیره (چې یوازې په شلمه پیړۍ کې کشف شوي) ، فرمانونه اکثرا په براهمي لیکدود کې لیکل شوي او ځینې وختونه په شمال لویدیز کې په خروشتي لیکدود کې لیکل شوي ، دوه هندي لیکدود چې دواړه د پنځمې پیړۍ په شاوخوا کې ورک شوي. CE، او په هغه وخت کې چې په 19 پیړۍ کې فرمانونه کشف او څېړل شوي و، تر دې دمه یې په رمزونو او پټو اسرارو څوک نه پوهیده. [7] [۵]

فرمانونه

[سمول]
د اشوکا لخوا لومړی پیژندل شوی لیکنه، د کندهار دوه ژبی ډبرې لیکنه ، په یوناني او آرامي ژبه، د هغه د واکمنۍ په لسم کال (260 BCE) کې لیکل شوې. [۶] [18] [۷]

ددې فرمان لیکنه په څلورو کټګوریو ویشل شوي ده، د دوی د اندازې (کوچني یا لوی) او د دوی د منځني (راک یا ستون) له مخې. په تاریخي لحاظ، کوچني لیکنې د لویو لیکو څخه مخکې دي، پداسې حال کې چې د ډبرې لیکنې عموما داسې ښکاري چې د ستنې لیکنې څخه مخکې پیل شوي دي:

  • د کوچنیو ډبرو فرمانونه : د اشوکا د واکمنۍ په پیل کې لیکل شوي ایتونه؛ په پراکرېټ ، یوناني او آرامي ژبو .
  • د وړو ستنو فرمانونه: د شیزم فرمان، د ملکې فرمان، د رومینډي فرمان، د نګالي ساګر فرمان ؛ په پراکرت کې
  • د راک لوی فرمانونه : 14 فرمانونه (د لومړۍ څخه تر 14 پورې) او 2 جلا جلا په اوډیشا کې موندل شوي؛ په پراکرت او یوناني ژبه .
  • د اساسي ستنې تصنيفات : 7 فرمانونه، چې د اشوکا د واکمنۍ په پای کې ليکل شوي؛ په پراکرېټ کې
عمومي محتوا

د کوچنیو ډبرو فرمانونه (په کوم کې چې اشوکا کله ناکله په شخصی ډول نومول کیږي، لکه په مسکي او ګوجره کې) او همدارنګه د کوچنیو ستنو ایتونه د دوی په مینځپانګه کې خورا مذهبي دي: دوی په پراخه کچه د بودا یادونه کوي (او حتی پخوانی بودا لکه څنګه چې د نګالي ساګر په لیکنه کې) )، سنګه ، بودیزم او بودایی صحیفې (لکه څنګه چې د بیرات په فرمان کې) یادونه کړې. [۸]

د کوچنیو ډبرلیک فرمانونه

[سمول]
د کوچنیو ډبرو فرمانونه
</img>
د مسکي کوچني راکډ برلیک فرمان.
</img>
د کوچنیو ډبرلیک فرمانونو نقشه
د کوچني راک فرمانونه اکثرا د بودایايي شخصیتونه دي، او ځینې یې په ځانګړې توګه د "اشوکا" نوم یادوي (</img> ، د پورتنۍ کرښې مرکز) د سرلیک "دیوانامپریا" (د خدایانو محبوب) سره په ګډه.
</img>
</img>
د اشوکا د سارنات ستنې په اړه د کوچني ستنې فرمان، او د اشوکا د زمري پلازمینه چې تاج یې پر سرایښی دی.

د راک لوی فرمانونه

[سمول]
د راک لوی فرمانونه
</img>
د خالصي ډبریک فرمانونه
</img>
د لوی راک ډبرلیک فرمان نقشه

د اشوکا لوی ډبرې فرمانونه 14 جلا جلا لوی ایتونو ته اشاره کوي، کوم چې د پام وړ مفصل او پراخ دي. [۹] دا فرمانونه د سلطنت په چلولو کې د عملي لارښوونو سره تړاو لري لکه د اوبو لګولو سیسټمونو ډیزاین او په سوله ایز اخلاقي چلند کې د اشوکا د عقیدې توضیحات. دوی د هغه د ژوند په اړه لږ شخصي توضیحات لري. [۱۰] دا فرمانونه په تاریخي ډول د کوچني ډبرلیک فرمان په توګه وړاندې شوي.

درې ژبې کارول شوې، پراکرېټ ، یوناني او آرامي . فرمانونه د پراکرتېټ په غیر معیاري او لرغوني ډولونو کې جوړ شوي دي. د پراکرت لیکنې په برهمي او خروشتي رسم الخط کې لیکل شوي، چې حتی یو عام وګړی یې لوستلی او پوهیدلای شي. د پاکستان په سیمه کې موندل شوي لیکونه په خروشتي رسم الخط کې دي. نور فرمانونه په یوناني یا آرامي لیکل شوي دي. د اشوکا د کندهار یوناني فرمان (د اډیټ نمبر 13 او 14 نمبر برخې په شمول) یوازې په یوناني ژبه کې دی، او په اصل کې ممکن د 1-14 ټول لوی ډبرې ایډیکټونه ولري. [۱۱]

د اشوکا د لویو ډبرلیک اثار په لویو ډبرو لیکل شوي دي، پرته له دې چې په یوناني کې د کندهار نسخه ( د اشوکا د کندهار یوناني نسخه)، د یوې ودانۍ پورې اړوند د تیږو تختې باندې لیکل شوي. لوی فرمانونه د موریانو د واکمنۍ سیمې په زړه کې موقعیت نلري، بلکه په دودیز ډول د بېهار په مرکز کې موقعیت لري، مګر د هغې سیمې په سرحدونو کې چې د اشوکا لخوا کنټرول کیږي. [۱۲]

د اشوکا د سترو ستنو اثار په خاصه توګه د اشوکا په ستنو یا د هغې په ټوټو، په کاسمبي (اوس د اله آباد ستون )، توپرا کلان ، میروت ، لوریا-اراراج ، لوریا نندنګر ، رامپوروا ( چمپاران ) او د دې په ټوټو کې لیکل شوي وو. د کندهار، ۷ فرمان او د پل دارونیت، په افغانستان کې فرمان نمبر ۵ یا نمبر ۷) [۱۳] [۱۴] خو څو ستنې، لکه د رامپوروا د بیل ستون، یا د ویشالي ستنه نه لري. لیکنې، چې د مناسبو بنسټ ډبرو نشتوالي او د دوی ځانګړي سټایل سره یوځای، ځینې لیکوالان د دې لامل شوي چې دا په حقیقت کې د اشوکن څخه مخکې پېر پورې اړوندې وښایي. [۱۵] [۱۶]

د اساسي ستنې فرمانونه (د ژباړې د دوو برخو پرته چې په اوسمهالي افغانستان کې موندل شوي) ټول په مرکزي هند کې موقعیت لري. [۱۷]

د فرمانونو ژبې

[سمول]

د فرمانونو د لیکنې لباره درې ژبې کارول شوې وې: اشوکان پراکرت ، یوناني (د ګاونډ ګریکو-باکتریايي پاچاهۍ ژبه او د اشوکا په سیمه کې د یوناني ټولنو ژبه) او ارامیک (د پخواني اکیمینید امپراتورۍ رسمي ژبه). پراکریت په شمال لویدیز کې د ګندهاري له پیل څخه په ختیځ کې تر زاړه اردماګادي پورې سیمه ایز توپیرونه ښودلي، چیرې چې دا د محکمې "چانسري ژبه" وه. [45] د پراکریت د لیکنو د ژبې کچه غیر رسمی او یا هم ژبنی دی. [46]

د اشوکا لخوا په خپلو اثارو کې څلور رلیکدودونه کارول شوي: براهمي (پورته کیڼ)، خروشتي (پورته ښۍ)، یوناني (لاندې کیڼ) او آرامي (لاندې ښۍ).

د فرمانونو لیکلو لپاره څلور لیکدودونه کارول شوي. د پراکرت لیکنې په برهمي او خروستي رسم الخط کې لیکل شوې وې، چې وروستنۍ د عصري پاکستان د سیمې لپاره وې. یوناني او آرامي لیکونه د اشوکا د سیمې په شمال لویدیز سیمو کې، په عصري پاکستان او افغانستان کې د دوی اړوند رسم الخطونه کاروي.

په داسې حال کې چې ډیری فرمانونه په اشوکان پراکرت کې وو، ځینې یې په یوناني یا آرامي کې لیکل شوي. د کندهار د ډبرې لیکنه دوه ژبي یوناني-ارامیک ده. د اشوکا د کندهار یوناني فرمان یوازې په یوناني کې دی، او په اصل کې شاید د 1-14 ټول لوی ډبرې ایډیکټونه ولري. په لیکنه کې کارول شوې یوناني ژبه خورا لوړه ده او د فلسفي اصالحاتو ښودنه کوي. دا په دریمه پیړۍ BCE کې د هیلینیک نړۍ د سیاسي ژبې ژوره پوهه هم ښیې. دا په هغه وخت کې په کندهار کې د یونان خورا کلتوري شتون څرګندوي. [۱۸]

د فرمانونو منځپانګه

[سمول]

د اشوکا لخوا تبلیغ شوی مذهب په عمده توګه د اخلاقي احکامو په اصطلاح کې تشریح شوی، د نیکو کارونو، نورو ته درناوي، سخاوت او پاکوالي پر بنسټ. د اشوکا لخوا د مذهب د څرګندولو لپاره د پراکریټ کلمه داما ، یوناني کلمه Eusebeia (د کندهار دوه ژبني ډبرې لیکنې او د اشوکا د کندهار یوناني فرمان کې)، او د آرامي کلمه Qsyt ("حقیقت") (په کندهار کې) وه. دوه ژبی راک لیکنه ). [۱۹]

د پراکریت کلمه "ده -م-ما " ( 𑀥𑀁𑀫, سنسکرت: Dharma ) په براهمي رسم الخط کې، لکه څنګه چې اشوکا په خپلو ایډیکټونو کې لیکلی. د توپرا کلا ستون، په اوسني نوي ډیلي کې.
Dharma is good. And what is Dharma? It is having few faults and many goods deeds, mercy, charity, truthfulness and purity. (Major Pillar Edict No.2)[۲۰]
  1. ↑ Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century (په انګليسي). Pearson Education India. p. 351. ISBN 9788131711200.
  2. ↑ "The Ashokan rock edicts are a marvel of history".
  3. ↑ Malalasekera, Gunapala Piyasena (1990). Encyclopaedia of Buddhism (په انګليسي). Government of Ceylon. p. 16.
  4. ↑ Journal of the Asiatic Society of Bengal. Calcutta : Printed at the Baptist Mission Press [etc.] 1838.
  5. ↑ Ray, Himanshu Prabha (2017). Buddhism and Gandhara: An Archaeology of Museum Collections (په انګليسي). Taylor & Francis. p. 181. ISBN 9781351252744.
  6. ↑ India: An Archaeological History: Palaeolithic Beginnings to Early ... by Dilip K. Chakrabarty کينډۍ:P.
  7. ↑ Valeri P. Yailenko Les maximes delphiques d'Aï Khanoum et la formation de la doctrine du dharma d'Asoka Dialogues d'histoire ancienne vol.16 n°1, 1990, p.243
  8. ↑ Kulkarni, S. D. (1990). "Inscriptions of Ashoka: A Reappraisal". Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute. 71 (1/4): 305–309.
  9. ↑ "This excerpt from a new book demolishes Emperor Ashoka's reputation as a pacifist". 2016-08-05.
  10. ↑ "The Edicts of King Ashoka". Archived from the original on 14 March 2007. نه اخيستل شوی 2007-03-15.
  11. ↑ Une nouvelle inscription grecque d'Açoka, Schlumberger, Daniel, Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres Année 1964 Volume 108 Numéro 1 pp. 126-140
  12. ↑ "Fourteen Major Rock Edicts have been discovered at seven places along the borders of the territory that Asoka controlled" Hirakawa, Akira (1993). A History of Indian Buddhism: From Śākyamuni to Early Mahāyāna (په انګليسي). Motilal Banarsidass. p. 96. ISBN 9788120809550.
  13. ↑ Inscriptions of Asoka de D.C. Sircar p.30
  14. ↑ Handbuch der Orientalistik de Kurt A. Behrendt p.39
  15. ↑ Irwin, John (1983). "The True Chronology of Aśokan Pillars". Artibus Asiae. 44 (4): 247–265. doi:10.2307/3249612.
  16. ↑ Irwin, John (1975). "'Aśokan' Pillars: A Re-Assessment of the Evidence - III: Capitals". The Burlington Magazine. 117 (871): 631–643.
  17. ↑ Hirakawa, Akira (1993). A History of Indian Buddhism: From Śākyamuni to Early Mahāyāna (په انګليسي). Motilal Banarsidass. p. 96. ISBN 9788120809550.
  18. ↑ Une nouvelle inscription grecque d'Açoka, Schlumberger, Daniel, Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres Année 1964 Volume 108 Numéro 1 pp. 136-140
  19. ↑ Hiltebeitel, Alf (2011). Dharma: Its Early History in Law, Religion, and Narrative (په انګليسي). Oxford University Press, USA. pp. 36–37. ISBN 9780195394238.
  20. ↑ Romila Thapar (1997). "Asoka and the Decline of the Mauryas" (PDF). Delhi: Oxford University Press. Archived from the original (PDF) on 17 May 2017. نه اخيستل شوی 12 July 2018. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_اشوکا_فرمانونه&oldid=335361" نه اخيستل شوی