هند ملي کانګرېس

هند ملي کانګرېس

भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस (هندي)

نښان

عامه معلومات

عمومي معلومات	سياسي گوند
غړی د	Socialist International (en) Progressive Alliance (en)
وېب‌رنګ کوډ	00BFFF
هېواد	هند

جوړښت

بنسټګر	آلن اوکتاوین هیوم Dadabhai Naoroji (en) Dinshaw Edulji Wacha (en)

نور معلومات

وېبپاڼه	inc.in elections.in…

د هند ملي کانګرېس ( چې کانګرېس ګوند او INC هم بلل کيږي) په هند کې یو لوی سیاسي ګوند دی. ياد ګوند ۱۸۸۵ کال په دېسمبر کې د الن اوکتویان هیوم ، دادابای نوروزي ، دنشا واچا ، ویمیش چندر بنرجي ، سریندر نات بنرجي ، مونموهن غوش او ویلیم ویډربرن له خوا تاسيس شو، د هغې له جوړېدو وروسته، دا په هند کې د برېتانوي واکمنۍ پر وړاندې په مبارزه کې یو مهم ګوند شو او د هند د خپلواکۍ غورځنګ په جریان کې یې له یو نیم ملیون څخه ډېر غړي درلودل.

د پاکستان بنسټ ایښودونکی محمد علي جناح هم له مسلم لیګ سره له یو ځای کېدو مخکې په دغه ګوند کې شامل و، په داسې حال کې چې د هند په تاریخ کې ګڼ شمېر ستر شخصیتونه هم له دغه ګوند سره تړاو لري، چې په کې موهنداس ګاندي ، جواهر لال نهرو ، ولابهای پټېل ، راجندرا پرساد ، خان عبدالغفار خان او ابو الکلام آزاد مشهور دي. د هغه تر څنګ ، سبهاش چندر بوس هم د کانګرېس مشر و، خو هغه د خپلو کمونستي افکارو له امله له ګوند څخه وشړل شو.

اندرا ګاندي او راجيو ګاندي تر خپلواکۍ وروسته د کانګرېس له مشهورو مشرانو څخه شمېرل کیږي.

په ۱۹۴۷ کې د هند د وېشلو وروسته، دا د هېواد اصلي سیاسي ګوند شو، چې ډېری وختونه د نهرو ګاندي کورنۍ لخوا رهبري کیږي. دا په ۱۵مه لوک سبها ( ۲۰۰۹ -تراوسه) کې له ۵۴۳ څوکيو څخه ۲۰۶ څوکۍ لري دا ګوند د هند د واکمن متحد پرمختللی اتحاد تر ټولو مهم غړی دی. دا په هند کې یوازېنی ګوند دی چې په تېرو دریو ټاکنو ( ۱۹۹۹ ، ۲۰۰۴ ، ۲۰۰۹ ) کې یې له ۱۰ مېلیونو څخه ډېر رایې ترلاسه کړې.

کانګرېس هم په ۱۹۷۵ کې په هند کې د بېړني حالت او په 1984 کې د سیکانو ضد پاڅون ( آپرېشن بلیو سټار ) له امله له سختو نیوکو سره مخ شو.

تاریخ

د کانګرېس تاریخ په درېوو دورو وېشل کېدی شي.

لومړۍ دوره

د هغې لومړۍ برخه له ۱۸۸۵ څخه تر ۱۹۰۵ پورې خپره شوه. دا دوره د اعتدال دورې په نوم پېژندل کیږي ځکه چې کانګرېس کې هغه مشران واکمن و، چې حکومت ته وفادار وو. انګرېزانو غوښتل چې د غربي زده کړو په وسیله په هند کې دیموکراتیک بنسټونه رامنځته کړي. د دې دور کانګرېس مشرانو د انګرېزانو په عادلانه دريځ بارو درلود او د دوی شتون یې د هند لپاره ګټور ګاڼه.

دوهمه دوره

د کانګرېس د مشرانو یوې برخې د منځلارو له تګلارې سره اختلاف درلود. هغوی د اعتدال پالیسي د اصلاحاتو او امتیازاتو پالیسي د خیرات پالیسۍ په توګه تشرېح کړه او هند یې د هنديانو برخلیک وګاڼه. هغوی په دې باندې د هندیانو تصور وکړ. دا دوره له ۱۹۰۵ څخه تر ۱۹۱۹ پورې دوام لري او د افراطیانو دورې په توګه پېژندل شوې. د دې مشرانو په منځ کې لالا لاجپت رای ، بال ګنګادر تلک او بپن چندرپال مشهور وو. په ۱۹۰۷ کې، د منځلارو او توندلارو تر منځ د اختلافاتو له امله، دا ګوند په دوو برخو ووېشل شوه او منځلاري یې له کانګرېس څخه وشړل. وروسته په ۱۹۱۶ کې کله چې مسلم لیګ او کانګرېس د لکنو تړون لاسلیک کړ، منځلاري بیا په کانګرېس کې داخل شول. په ۱۹۱۸ کې، مونټیګو د جیمزفورډ اصلاحاتو په اړه د اختلافاتو له امله له منځلاري کانګرېس څخه ګوښه شو او ځان یې د لیبرال ګوند په توګه تنظیم کړ.

درېیمه دوره

د کانګرېس درېیمه دوره له ۱۹۱۹ څخه تر ۱۹۴۷ پورې دوام وکړ. دا د مهاتما ګاندي د دورې په نوم نومول شوې. د دې دورې په جریان کې، ګاندي له افریقا څخه هندوستان ته راستون شو او په ۱۹۱۷ کې یې په چمپاران کې لاريون وکړ. د احمد آباد د کارګرانو غورځنګ پیل شو. ۱۹۱۹ د رولټ بېل په مخالفت کې لاريون وشو. په ۱۹۲۰ کې، خلافت د عدم همکارۍ غورځنګ مشري وکړه. په ۱۹۳۰ کې د ډنډ مارچ د مالګې قانون مات کړ. په ۱۹۳۲ کې، هغه د مدني نافرمانۍ غورځنګ پیل کړ. په ۱۹۴۰ کې، هغه د جګړې په وړاندې یو انفرادي ستییاګره وکړه او په ۱۹۴۲ کې یې د ابوالکلام آزاد په مشرۍ، د "هند پرېښودو" غورځنګ پرېکړه لیک وړاندې کړ. په پایله کې، د کانګرېس ټول مشران ونیول شول او ګاندي جی د آغا خان پونا کې او نور مشران د احمد نگر په تاریخي کلا کې بندیان شول.

د ۱۹۴۰ کال د مارچ په ۲۳ مه چې کله مسلم ليګ په لاهور کې په يوه غونډه کې د لاهور د قرارداد له مخې د مسلمانانو لپاره د هند د وېش غوښتنه وکړه چې د دوه ملتي نظريې پر بنسټ جوړ شو، کانګرېس يې سخت مخالفت وکړ، خو د برتانيې حکومت له مسلم ليګ سره همکاري وکړه. او نه یوازې د هغه له تګلارې سره موافقه وکړه بلکې په هر ګام کې یې ورسره مرسته وکړه او بالاخره د هند د وروستي وایسرای لارډ ماونټ بیټن له خوا د درې جون د پلان له مخې پاکستان د ۱۹۴۷ کال د اګست په ۱۴ او هند د اګست په ۱۵ آزاد شو. د خپلواکۍ وروسته، کانګرېس د دریو کلونو لپاره په مرکز کې او په ایالتونو کې د څو کلونو لپاره واک درلود. په هرصورت، کانګرېس په ۱۹۷۷ کې د اندرا ګاندي په ټاکنو کې د ناکامۍ وروسته واک له لاسه ورکړ او د جنتا ګوند د مرارجي ډیسای په مشرۍ، چې نوم یې یاد شو، واک واخیست. مسنار ګاندي د هغه د ولسمشر په توګه وټاکل شو. د اکتوبر په ۱۹۸۴ کې د هغه تر وژنې وروسته، د هغه زوی راجیو ګاندي د کانګرېس ولسمشر او لومړی وزیر وټاکل شو. په ۱۹۸۹ کې، کانګرېس بیا واک له لاسه ورکړ. په هرصورت، دا په ۱۹۹۱ کې یو ځل بیا واک ته ورسید او تر ۱۹۹۵ پورې کانګرېس د ولسمشر نرسیما راو د لومړي وزیر په توګه په واک کې پاتې شو. له هغه وخت څخه تر ۲۰۰۱ پورې، دا د واک څخه بهر دی او واک یې د راجیو ګاندي میرمن سونیا ګاندي او د میرمن اندرا ګاندي لور په لاس کې دی .

لومړي وزیران چې د کانګرېس سره تړاو لري

• جواهر لال نهرو (۱۹۴۷-۱۹۶۴)
• ګلزاري لعل نندا (مۍ او جون ۱۹۴ او جنوري ۱۹۶۶)
• لال بهادر شاستري (۱۹۶۴-۱۹۶۶)
• اندرا ګاندي (۱۹۶۶-۱۹۷۷، ۱۹۸۰-۱۹۸۴)
• راجیو ګاندي (۱۹۸۴-۱۹۸۹)
• نارسیمه راو (۱۹۹۱ – ۱۹۹۶)
• منموهن سنګ (۲۰۰۴ – ۲۰۰۹)
• منموهن سنګ (۲۰۰۹-۲۰۱۴)

سونیا ګاندي ، د کانګرېس اوسنی موقت ولسمشر

بهرنۍ اړیکې

• د جماعت د رسمي ویب پاڼې خونديځ (تاریخ ورک شوی)

نور وګوره

• بی جے پی
• دیموکراتیک خپلواک ګوند