برهان الدين رباني

برهان الدين رباني
برهان الدين رباني
د جهادي پېر دويم او د افغانستان اووم هېوادمشر
صبغت الله مجددي ملا محمد عمر (امارت) حامد کرزی (جمهوریت)
د شخص مالومات
پيدايښت	۱۹۴۰ بدخشان, افغانستان
مړینه	۲۰ د سېپتمبر ۲۰۱۱ کابل
هديره	کابل
تابعیت	افغانستان د افغانستان شاهي واکمني (–۱۹۷۳)
ګوند	د افغانستان د اسلامي جميعت گوند
اولاد	صلاح الدين رباني
عملي ژوند
زده کړې	د کابل پوهنتون (۱۹۵۹–۱۹۶۳) د الازهر پوهنتون (۱۹۶۶–۱۹۶۸)
تخصص تعلیم	law او Islamic theology اسلامي فلسفه
تعلیمی اسناد	master's degree
کار/مسلک
کاروونکې ژبه	عربي ژبه
کار ورکوونکی	د کابل پوهنتون
پوځي خدمت
جګړه/جګړې	د افغانستان کورنۍ جګړه
ويبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

برهان الدين رباني د ۱۹۹۲ څخه تر ۱۹۹۶ ز کال پورې د افغانستان په ځينو محدودو سیمو کې هېوادمشر وو. همداراز هغه د سولې د شورا مشر او د اسلامي جمعيت ګوند مشر او پخوانی جهادي جنګيالی هم پاتې شوی. نوموړی د توکم له پلوه دېګان دی. نوموړی د افغانستان د ژغورنې د ملي غورځنګ تر نامه لاندې سياسي ګوند لارښود هم وو، چې همدا وروستی نومېدلی گوند د بېلابېلو پخوانيو کورنيو جگړو کې ښکېلو ډلگيو يوه سياسي اېتلافي جبهه ده چې په افغانستان کې يې د طالبانو د غورځنگ په وړاندې د جگړې لپاره لاس يو کړی دی. رباني د افغانستان د هېوادمشر په توگه تر هغه مهال پر کابل کې خپل واک چلاوه تر څو چې د طالبانو له غورځنگ سره په ټکر کې او د کابل په نيولو سره د کابل ښار نه تېښتې ته اړ شو. د هغه دولت د ملگرو ملتونو او د گڼ شمېر نورو هېوادونو لخوا يو پېژندل شوی دولت و.

مخينه

برهان الدين رباني د محمد يوسف ځوی دی چې په ۱۹۴۰ ز.کال کې د افغانستان سهېلي ولايت بدخشان کې زېږېدلی. له ۱۹۹۲ ز څخه تر ۱۹۹۵ ز پورې د افغانستان په کورنيو جگړو کې ښکېل و ، او د ملگرو ملتونو د بشر د حقوقو د څانگې له خوا چې وايي ، ده افغانستان کې ېې توکمپالنې او تبعيض ته لار هواره کړه او د خپل په حکومتي دوره کې ېې پر بې گناه ولسونو هر راز غیر بشري تېري ترسره کړل تورن دی همدارنگه ېې دی د افغانستان د ډېرو لرغونو اثارو پر لوټلو او د بیت المال پر خرڅولو هم د بشر د حقوقو له خوا تورن دی.

زده کړې

وروسته له دې چې يې خپلې لومړنۍ زده کړې په بدخشان کې پای ته ورسولې نو بيا کابل ته ولاړ او هلته يې د ابو حنيفه په دارالعلوم شرعي کې خپلې زده کړې پرمخ بيولې. وروسته له دې چې نوموړی د همدغه دارلعلوم نه بری وواته نو بيا يې د کابل پوهنتون کې د اسلامي قوانينو او شرعياتو فاکولتې کې لاره وموندله. په کابل پوهنتون کې د څلورو کالونو د مودې وروسته يې په اسلامي زده کړو کې نوم ترلاسه کړ چې ډېر ژر بيا په ۱۹۶۳ ز.کال کې په هماغه پوهنتون کې د استاد په توگه دنده ترسره کوله. د دې لپاره چې خپله اسلامي زده کړه نوره هم پراخه کړي، نو په همدې تکل په ۱۹۶۶ ز. کال کې مصر ته ولاړ او هلته يې په قاهره کې د الازهر په اسلامي پوهنتون کې په زده کړو پيل وکړ او د هماغه پوهنتون نه يې په اسلامي علومو او اسلامي فلسفه کې د ماسټرۍ بری ليک ترلاسه کړ.

جميعت اسلامي

کله چې برهان الدين رباني په ۱۹۶۸ ز. کال کې بېرته افغانستان ته راستون شو نو بيا يې د جميعت اسلامي افغانستان گوند لپاره په سياسي فعاليتونو پيل وکړ. هغه د پوهنتون په غولي کې د محصيلينو په جذب او منظمولو پيل کړی و. چې د همدغه فعاليت په پايله کې د ۱۹۷۲ ز. کال په گونديزو ټاکنو کې د يوه ۱۵ کسيزه ډلگۍ او د جميعت اسلامي د بنسټگر، غلام محمد نيازي لخوا د جميعت اسلامي د گوند مشر وټاکل شو.

کله چې په ۱۹۷۴ ز. کال کې افغان پوليس د کابل پوهنتون ته د ده د نيولو په تکل راغلل نو برهان الدين رباني د خپلو پلويانو لخوا پټ شو او پوليس و نه توانېدل چې هغه ونيسي او په همدې توگه هغه پاکستان ته په تښتېدلو کې بريالی شو. کله چې رباني پېښور ته ورسېده نو هماغلته يې د خپل گوند مرکز تاسيس کړ او له هماغه ځايه يې د جميعت اسلامي د گوند لارښوونه کوله. په پاکستان کې د نورو جهادي گوندونو تر څنگ يې د روسانو او د هغه وخت د حکومت په وړاندې د جهاد اعلان وکړ او بيا د امريکا په وسلو او پېسو او د پاکستان په پوځي او سياسي لارښوونو د روسانو د يرغل په واندې ودرېده. کله چې په ۱۹۹۲ ز. کال کې د ډاکټر نجيب الله دولت د يوې کودتا په ترڅ کې ړنگ شو نو د رباني په مشرۍ د مجاهدينو لومړنۍ ملېشې کابل ته راننوتلې چې بيا تر ډېر مهاله يې د کابل واک په خپل لاس کې نيولی وه.

په افغانستان باندې د روسانو د يرغل په وخت د برهان الدين رباني ونډه

د يو عرب مؤرخ ليکوال وايي: په کال ۱۹۷۴ کې استاذ رباني د حج په موسم کې د سعودي له پاچا شا فيصل (رحمه الله) څخه د مرستې غوښتنه وکړه، او هغه ته يې د داود خان د سپينې کودتاه سره واک ته د کمونستانو د رسېدو وېره څرګنده کړه، شاه فيصل په دې خبره اهتمام وکړ، او اهتمام يې داسې څرګند شو چې په کابل کې د سعودي سفارت يو رپورټ خپور کړ چې په هغه کې داود يو مخلص وطنپال شخص معرفي شوی و، او دا چې له اړخه يې واک ته د کمونستانو رسېدل توجيه نلري، او دې سره استاذ رباني ونشو کولی چې د داود خان په ضد له سعودي څخه مادي او معنوي مرستې تر لاسه کړي. محمود المرداوي, أفغانستان والاجتياح الروسي، ص (14).

په افغانستان کې د برهان الدين رباني هېوادمشري

برهان الدين رباني پرته د ولسي رايو په کال ۱۹۹۲زېږدي کې د هېوادمشرۍ په څوکۍ کېناست. په پام کې وه چې دی به د شپږو مياشتو لپاره د حکومت چارې سمبالوي بيا به ولسواکه رايو ته لار هواروي ،

د افغانستان په کورنيو جگړو کې د برهان الدين رباني د ډلې ونډه

Afghan Civil War began in 1992, on immediate effect, with the resignation of President Najibullah from the Government of Afghanistan and the entrance of the Mujahideen groups into Kabul. The fighting involved multiple factions and up until the Taliban entered the city in 1996, was largely fought on three fronts. The West of the city was controlled largely by Hezbe Wahdat and the Jamiat-allied Ittehad-I Islami The North of the city was under control of Ahmed Shah Massoud's forces and Jamiat-e Islami while the south was largely under control of Gulbuddin Hekmatyar's Hezbi Islami .

د نړېوالې بشر حقوق ټولنې لخوا پربرهان الدين رباني او ډلې ېې نيوکې

د ملگرو ملتونو د نړېوالو حقوقي څانگو لخوا په ښاغلي رباني باندې د هغه د حکومت په وخت په عامه وگړو باندې د هر ډول تېريو د مخ نه نيولو نيوکه روانه ده او همدا رنگه د ده ډلو په حکومتي واک باندې خپلسري وېش اچولو او په منځ کې د نه جوړجاړي له لامله د خلکو شتمني ويجاړولو ، د خلکو ناروا وژنې او د کابل ښار ټولنيزه ښاري ودانيو د ورانيو تورونه پې لگېدلي دي .

مړينه

برهان الدين رباني د ۲۰۱۱ ز کال د سپتمبر پر ٢٠ مه ، د ٧٠ کلو په عمر ، مازدیگر ناوخته د کابل په زړه وزير اکبرخان مېنه کې په خپل کور کې په يوه ځانمرگي بريد کې ووژل شو.

اخځونه

1. http://www.bbc.co.uk/pashto/afghanistan/2011/09/110920_rabani_killed.shtml
2. http://www.bbc.co.uk/pashto/afghanistan/2011/09/110921_as_rabbani_fenural.shtml

دا هم وگورۍ

• Burhanuddin Rabbani,President of the Islamic State of Afghanistan THE UNITED NATIONS MILLENNIUM SUMMIT, SEPTEMBER 8,2000

واک اخيستنه له صبغت الله مجددي څخه	د افغانستان هېوادمشر 1992–1996	واک سپارنه و ملا محمد عمر اخوند de facto تـــه
واک اخيستنه له ملا محمد عمر اخوند de facto څخه	د افغانستان هېوادمشر 2001	واک سپارنه و حامد کرزی تـــه