کوچنی اختر
 عید الفطر يا کوچنی اختر یو مهم مذهبي جشن دی چې د روژې د میاشتې په پای کې په ټوله نړۍ کې د مسلمانانو له خوا لمانځل کیږي. مسلمانان د اختر په ورځ روژه نيول منع دي. مسلمانان د روژې له ۲۹ یا ۳۰ ورځو روژې نیولو وروسته د شوال په لومړۍ نېټه اختر لمانځي. د سپوږميز کال هره میاشت د سپوږمۍ د لیدو په اړه د سیمه ایزو مذهبي مشرانو له پریکړې سره پیل کیږي. همدا لامل دی چې د نړۍ په بېلابېلو هېوادونو کې اختر په بېلابېلو ورځو نمانځل کېږي. برعکس، ځینې هیوادونه شتون لري چې سعودي عربستان تعقیبوي. د کوچني اختر په ورځ د اختر لمونځ (دوه رکعته په شپږ تکبیرونو سره) لوستل کیږي چې په جامع مسجد یا په خلاص میدان کې ادا کیږي. ۶ اضافي تکبیرونه لري ( چې ۳ یې د لومړي رکعت په پیل کې له ثنا وروسته او د فاتحې څخه مخکې او پاتې ۳ یې د دوهم رکعت له رکوع څخه مخکې ویل کیږي). مسلمانان په دې باور دي چې په اسلام کې دوی ته امر شوی چې "د روژې تر وروستۍ ورځې پورې روژه ونيسي. او د اختر له لمانځه مخکې صدقه الفطر ورکړي". پېژندنه[سمول]اختر; دا په اسلامي نړۍ کې یو مذهبي جشن دی چې د روژې د میاشتې پای ته رسیږي او هر کال د شوال په لومړۍ نېټه چې د اسلامي کال لسمه میاشت ده، په ډیر عقیدت او جوش سره لمانځل کیږي. اختر یوه عربي کلمه ده چې معنی یې؛ خوشالي; جشن فرحت او چاهل د استراحت مانا لری او د فطر مانا د روژې ماتول دي. یانې روژه ماتول یا ختمول . د کوچني اختر په ورځ د روژه ماتي لړۍ پای ته رسيږي، په دې ورځ الله تعالی د روژې نيولو او عبادت کولو ثواب ورکوي، نو دغه اختر د کوچني اختر په نوم ياديږي. اسلامي نړۍ هر کال دوه اخترونه لمانځي. لوی اختر او لوی اختر . د کوچني اختر دغه جشن چې ټوله ورځ دوام کوي، د کوچني اختر په نوم هم یادیږي، په داسې حال کې چې دا د لوی اختر سره تړاو لري ځکه چې د لوی اختر درې ورځې دي او د لوی اختر په نوم هم یادیږي. "لوی اختر" دی. د قرانکریم په سورت البقره (۱۸۵) آیت کې د الله تعالی د فرمان له مخې؛ د روژې د مبارکې میاشتې ټولې روژې نیول پر هر مسلمان فرض دي، په داسې حال کې چې قران کريم هم په همدې مياشت کې نازل شوی دی. نو په دې مبارکه میاشت کې د قرآن کریم تلاوت کیږي . آداب او سنت[سمول]
د اختر مراسم[سمول]په ټوليز ډول د اختر مراسمو کې مسلمانان یو بل ته د اختر مبارکي وايي او نه یوازې یو بل ته په تود هرکلي سره ملاقات کوي، بلکې نارینه یو بل سره غېږ کول، د خپلوانو او ملګرو لیدنه هم شامله ده. همدارنګه زاړه او تنکي ماشومان او ځوانان نوي کالي اغوندي او خوښي څرګندوي، یو بل ته بلنه ورکوي، ډول ډول خواړه پخوي او هر ځای میلې کیږي. پدې کې ډیری وختونه د محلي ژبې او سیمه ایز کلتور عنصر شامل وي. په ځانګړې توګه، مسلمانان سهار وختي له لمر لوېدو مخکې له خوبه پاڅېږي او د سهار لمونځ ادا کوي ، بیا د سهار له لمانځه مخکې څه خوږ یا خرما خوري، چې دا د رسول الله صلی الله علیه وسلم سنت دی . او دا ورځ د روژې نه نيولو نښه ده. مسلمانان دې ته هڅول کیږي چې په داسې وختونو کې ښې یا نوې جامې واغوندي، په داسې حال کې چې نوې او ښکلې جامې اغوستې، مسلمانان په جوماتونو کې د اختر د لمانځه لپاره راټولیږي؛ دوی عیدګاه او خلاصو میدانونو ته ځي. د اختر لمانځه ته د راتلو او تګ په وخت کې په ټيټ اواز (الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله، والله اکبر، الله اکبر، والله الحمد) ويل سنت دي. د اختر په ورځ غسل کول، عطر کارول او ښې جامې اغوستل سنت دي. د کوچني اختر په ورځ روژه نيول حرام دي. د اختر د لمانځه وخت د لمر له لوېدو څخه تر ذوالحجې پورې دی. ذوالحجه کبره هغه وخت پیل کیږي کله چې د سهار څخه تر لمر لوېدو پورې د ټول وخت نیمایي برخه پوره شي. د هر لمانځه نه مخکي اذان ورکول او اقامت ورکول ضروري دي، خو د اختر لمونځ له اذان او اقامت څخه مستثنی دی، په داسې حال کې چې دا لمونځ یوازې دوه رکعته دی. په لومړي رکعت کې له ثنا وروسته اوه تکبیرونه او په دوهم رکعت کې له سورت وروسته پنځه نور تکبیرونه مسنون دي. سانچہ:ابو داؤد حدیث نمبر 1151 (يو څوک بايد لاس پورته کړي او تکبير ووايي؛ د ځينو په اند له شپږو څخه زيات تکبيرونه دي، خو دا له مسند احاديثو نه ثابته ده) د اختر د لمانځه تر څنګ خطبه د لوی اختر څخه د بشریت او د اسلام د نړۍ د خیر سبب ګرځي، نو په دې مناسبت ځانګړې دعاګانې کیږي چې په کې له الله تعالی څخه د ګناهونو او ګناهونو بخښنه غوښتل کیږي. د الله تعالی څخه د هغه د مرستې او رحمت غوښتنه کیږي. د دې تر څنګ د اختر په خطبه کې د اختر په مناسبت شرعي واجبات لکه د فطرې ادا کول او داسې نور. له دې وروسته د لمانځه په پای کې اکثره خلک یو بل ته سره کښېني او خپلو مسلمانو وروڼو ته د اختر مبارکي وايي. د لمانځه له ادا کولو وروسته خلک خپلو خپلوانو ته ورځي. دوی ټولو ملګرو او آشنایانو ته د لیدو لپاره ځي، په داسې حال کې چې ځینې خلک د قبرونو د زیارت لپاره هدیرې ته ځي. د رمضان میاشت د شوال د میاشتې په راڅرګندیدو سره پای ته رسیږي، په داسې حال کې چې د هر مسلمان له خولې د الله جل جلاله د عظمت او جلال کلمات خپریږي. یعنی تکبیرونه په ټیټ اواز ویل کیږی: الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله، الله اکبر، الله اکبر، الله الحمد؛ د تکبیر ویلو دا لړۍ د اختر تر لمانځه پورې دوام کوي. د اختر د لمانځه له ادا کولو څخه مخکي پر هر توان لرونکي مسلمان نارينه او ښځي باندي د صدقه الفطر ادا کول واجب دي چي د روژې د مياشتي سره تړاو لري. لاندې څو ټکي خورا مهم دي
د صدقه فطر د اداء کولو وخت د اخري روژې د ماتولو نه پس شروع کيږي خو د اختر د لمانځه نه مخکي کيدے شي. په داسې حال کې چې د هغې اندازه د پورتنیو اجناسو سره تړاو لري، مګر د دوی سربیره، د پیسو په بڼه هم معادل پیسې ورکول کیدی شي، چې په محلي توګه ټاکل کیږي او په ډیرو مدرسو یا محلي توګه د اړتیاوو لپاره ورکول کیږي؛ غریب او غریب. په کونډو ویشل کیږي. په اسلامي دودونو کې، کوچني اختر د روژې د میاشتې د پای نښه ده، په داسې حال کې چې په اسلامي ټولنه کې، روژه بنسټیز ارزښت لري. د پوهانو په اند، د روژې اصلي ځانګړنه دا ده، چې د انسان په نفس باندې د روحانيت ټاپې وهي. په ټوله نړۍ کې مسلمانې میندې د اختر ورځ په شاندارو مراسمو لمانځي. مدینې ته له هجرت مخکې د یثرب اخترونه[سمول]مدینې ته له هجرت نه مخکې د یثرب خلکو دوه اخترونه ولمانځل چې په هغو کې به یې وینه تویول او په فسق کې به یې لاس درلود. د خالص اسلامي فکر او دیني مزاج له مخې اسلامي کلتور، ټولنه او اجتماعي ژوند له هجرت وروسته په مدینه منوره کې پیل شو، نو د رسول الله صلی الله علیه وسلم د مدنی ژوند په لومړیو دورو کې د مبارکو لړۍ پیل شو. د اخترونو پیل د سنن ابي داود په حدیث کې راغلی، له حضرت انس رضی الله عنه څخه روایت دی چې د مدینې خلکو دوه ورځې اخترونه لمانځل چې په هغو کې به یې لوبې او تماشې کولې. : د دغو دوو ورځو د لمانځلو حقیقت او حیثیت څه دی؟ (يعنې اوس د جشنونو اصل او تاريخي مخينه څه ده؟) هغه وويل چې موږ دا جشن د جاهليت په زمانه کې (يعنې له اسلام څخه مخکې) لمانځو. د دې خبرې په اورېدو رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: : الله سبحانه وتعالی ستاسو لپاره د دغو دوو اخترونو په بدل کې دوه غوره ورځې ټاکلي دي، د لوی اختر ورځ او د لوی اختر ورځ. غالباً هغه اخترونه چې د مدینې خلکو د جاهلیت په زمانه کې د اسلام نه مخکې د اخترونو په توګه لمانځل هغه د نوروز او مهرجان ورځې وې، خو رسول الله صلی الله علیه وسلم د دغو اخترونو له لمانځلو څخه منعه کړې وه. وويل چې الله جل جلاله مسلمانانو ته د کوچني اختر او د کوچني اختر مبارکې ورځې د خپل ځانګړي اجر او عزت په توګه ورکړې دي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم د وینا له مخې کله چې د مسلمانانو د لوی اختر ورځ یعني د لوی اختر ورځ راشي نو الله جل جلاله د ملایکو په وړاندې په خپلو بندګانو فخر کوي. ، اې زما پرښتو. ! کوم کارګر چې خپل کار بشپړ کړي څومره ثواب لري؟ پرښتې وايي: د هغه اجر د هغه پوره اجر دی. الله تعالی فرمايي: اې پرښتو! ! زما بندګانو او بندیانو خپل وظیفه ادا کړه، بیا د دعا لپاره (د اختر د لمانځه په بڼه) راووتل، زما د عزت او جلال، زما د فضل او زما د لوړ مقام قسم! زه به د دوی دعا ضرور قبولوم. بيا وايي: بنده! بیرته خپلو کورونو ته لاړ شه، ما تاسو ته بښنه وکړه او ستاسو ګناهونه مې په نیکیو بدل کړل. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: بيا هغه بندګان (د اختر له لمانځه) راګرځي، که ]څه هم د دوی ګناهونه بښل شوي وي. په قرآن کريم کې د سورة المائده په ١١٤ آيت کې د حضرت عيسى (ع) د يوې دعا په حواله د اختر يادونه شوې ده: عیسی ابن مریم وویل: ای الله! ! زموږ رب ! په مونږ باندې له اسمانه د خوراک دسترخوان راولېږه (او په دې توګه د هغې د نزول ورځ) زمونږ لپاره او زمونږ د مخکنیو او زمونږ شاته د (یادګارۍ په توګه) او دا ستا له طرفه یوه نښه ده او مونږ ته روزي راکړه. او ته غوره رزق ورکوونکی یې. (5:114) په بل آیت کې بیان شوی دی الله جل جلاله فرمايي: دا (قرآن) ما پر تا نازل کړی، خو څوک چې له دې وروسته کفر وکړي، زه به ورته په ټوله نړۍ کې داسې عذاب ورنه کړم په قرانکریم کې د یو ملت د خوښۍ او خوښۍ ورځ د اختر په نوم یاد شوې ده او کومه ورځ چې د الله تعالی د خاص نعمت د نزول ورځ وي هغه ورځ د اختر ورځ بللای شئ. نن په ټولنه نړۍ کې مسلمانان د کوچني اختر ورځ په جوش او جذبې سره لمانځي چې پکې د لمانځنې ترڅنګ اسلامي اخلاقي ارزښتونه هم مراعات شوي دي. په داسې حال کې چې د نړۍ ملتونه د اسلامي امت دغه جشن ته په خورا درنه سترګه ګوري. په پاکستان کې چې یو اسلامي ایډیالوژیک دولت دی؛ اختر په شاندارو مراسمو لمانځل کیږي. دا په رسمي توګه عامه رخصتي ده. که ماشوم وي یا بالغ؛ د اختر لپاره تیاری د جوش عنصر لري. د ښځو او ماشومانو چمتووالی د پام وړ دی. د اختر لپاره د تیاریو په ترڅ کې د نویو جامو او نورو لوازمو پیرل د یوه ژوندي ملت روحیه بلل کیږي. په بېلابېلو هیوادونو کې د اختر نومونه[سمول]
نور وګوره[سمول]حوالې[سمول] | ||||||||||||||||||
