پښتو ابېڅي

پښتو ابېڅې مشترک توري ﺍ ب پ ت ج چ خ د ر ز ‌ ژ س ‌ ش غ ک ګ ل م ن و ه پښتو ياګانې ی ي ې ئ ۍ پښتو ځانګړي توري ټ ځ څ ډ ړ ږ ښ ڼ عربي توري ث ح ذ ص ض ط ظ ع ف ق نور توري ء آ اً هٔ ة پښتو ابېڅې، لکه د پارسي او د اردو ژبې د ابېڅو په شان د عربي ژبې نه اشتقاق شوې ابېڅې دي چې د هغو غږونو او ځليزو ښکارندويي وکړي کوم چې يوازې په پښتو ژبه کې دي او په عربي ژبه کې نه موندل کېږي. دا هغه ابېڅې دي چې د ځينو تورو، ټکو او يا نښو په ځانگړي کېدو سره د څانگړو غږونو لپاره کارېږي. پښتو ابېڅې د پښتو ابېڅو دوه څانگړي توري: ṣ̌in او ẓ̌e په پښتو ابېڅو کې داسې توري شته چې په عربي او يا هم د پارسي ژبې په ابېڅو کې نشته. د ساري په توگه، هغه توري representing the retroflex consonants /ʈ/, /ɖ/, /𝼈/ and /ɳ/ are written like the standard Arabic te, dāl, re and nun with a "panḍak", "γaṛwandai" or also called "skəṇai" attached underneath, which looks like a small circle: ړ ,ډ ,ټ, and ڼ, respectively. It also has the letters ṣ̌in and ẓ̌e (representing voiceless and voiced retroflex fricatives), which look like a sin and reh respectively with a dot above and beneath: ښ and ږ. The letters representing the Voiceless alveolar affricate /ts/ and Voiced alveolar affricate/d͡z/ look like a ح with three dots above and an hamza (ء) above; څ and ځ, and are also specific to Pashto, although څ was also used in the related extinct language of Khwarezmian to represent both /t͡s/ and /d͡z/. Pashto has ى ,ې ,ۀ, and ۍ for additional vowels and diphthongs as well. په پښتو ابېڅو کې د عربي ژبې ۲۸ پور شوي توري او د پارسي ژبې ۳ پور شوي توري (چ ,پ, او ژ) شامل دي، پاتې ۱۲ توري د پښتو ابېڅو خپل ځانگړي توري دي. توري دلته لاندې په پښتو ژبه کې کارېدلي ۴۴ توري راغونډ شوي. د ابداليانو گړدود د (A) په توري، د غلزيانو گړدود د (G) او د يوسفزو گړدود د (Y) په تورو ښکاره شوي. متني بڼه نوم Transliteration ALA-LC رومي بڼه. IPA يونيکوډ (Hex) اصلي بڼه د کلمې په پای کې د کلمې په مينځ کې د کلمې په پيل کې آ ,ا ـﺎ الف ā / ʾ ā / ʾ [ɑ] / [ʔ] U+0627, U+0622 ب ـﺐ ـﺒـ بـ بې b b [b] U+0628 پ ـﭗ ـﭙـ پـ پې p p [p] U+067E ت ـﺖ ـﺘـ تـ تې t t [t̪] U+062A ټ ـټ ـټـ ټـ ټې ṭ (or 'tt') ṭ [ʈ] U+067C ث ـﺚ ـﺜـ ثـ سې s s̱ [s] U+062B ج ـﺞ ـﺠـ جـ جيم ǰ j [d͡ʒ] U+062C ځ ـځ ـځـ ځـ ځيم (dzim) j (or 'dz') / z ż [d͡z] (A, G) / [z] (Y) U+0681 چ ـﭻ ـﭽـ چـ چې č ch [t͡ʃ] U+0686 څ ـڅ ـڅـ څـ څيم (tsim) c (or 'ts') ṡ [t͡s] (A, G) / [s] (Y) U+0685 ح ـﺢ ـﺤـ حـ حې h ḥ [h] / [x] U+062D خ ـﺦ ـﺨـ خـ خې x kh [x] U+062E د ـﺪ دال d d [d̪] U+062F ډ ـډ ډال ḍ (or 'dd') ḍ [ɖ] U+0689 ﺫ ـﺬ ذال z ẕ [z] U+0630 ﺭ ـﺮ رې r r [r] U+0631 ړ ـړ ړې ṛ (or 'rr') ṛ [𝼈], [ɻ] U+0693 ﺯ ـﺰ زې z z [z] U+0623 ژ ـﮋ ژې ž zh [ʒ] (A, G) / [d͡z] (Y) U+0698 ږ ـږ ږې (A) / γ̌e (G) / ge (Y) ẓ̌ (A) / γ̌ (G) / g (Y) ẓh (A) / g'h (G) / g (Y) [ʐ] (A) / [ʝ] (G) / [ɡ] (Y) U+0696 س ـﺲ ـﺴـ سـ سين s s [s] U+0633 ش ـﺶ ـﺸـ شـ شين š sh [ʃ] U+0634 ښ ـښ ـښـ ښـ ښين (A) / x̌in (G) / xin (Y) ṣ̌ (A) / x̌ (G) / x (Y) ṣh (A) / k'h (G) / kh (Y) [ʂ] (A) / [ç] (G) / [x] (Y) U+069A ص ـﺺ ـﺼـ صـ صات s ṣ [s] U+0635 ض ـﺾ ـﻀـ ضـ ضوات z, d z̤ [z], [d̪] U+0636 ط ـﻂ ـﻄـ طـ توې t ṭ [t̪] U+0637 ظ ـﻆ ـﻈـ ظـ زوې z ẓ [z] U+0638 ع ـﻊ ـﻌـ عـ عين ʻ ʻ [ʔ] U+0639 غ ـﻎ ـﻐـ غـ غﺉن γ gh [ɣ] U+063A ف ـﻒ ـﻔـ فـ فې f f [f] / [p] U+0641 ق ـﻖ ـﻘـ قـ قاف q q [q] / [k] U+0642 ك ـك ـكـ كـ کاف k k [k] U+0643 گ ـگ ـگـ گـ گاف g g [ɡ] U+06AB ل ـﻞ ـﻠـ لـ لام l l [l] U+0644 م ـﻢ ـﻤـ مـ ميم m m [m] U+0645 ن ـﻦ ـﻨـ نـ نون n n [n] U+0646 ڼ ـڼ ـڼـ ڼـ نوڼ ṇ (or 'nn') ṇ [ɳ] U+06BC و ـﻮ واو w, u, o w, u, o [w], [u], [o] U+0648 ه ـﻪ ـﻬـ هـ gərda he round he هې, a, ə/ë h, a, ə [h]/[ʔ], [a], [ə] U+0647 ۀ ـﮥ هې حمزه (يا 'زوره کی') ə (or 'ë') ə [ə] U+06C0 ي ـﻲ ـﻴـ يـ klaka ye hard ye y, i y, ī [j], [i] U+064A ې ـﯥ ـﯧـ ېـ pasta ye soft ye e e [e] U+06D0 ى ـى nərina ye masculine ye ai, y ay, y [ai], [j] U+0649 ۍ ـۍ ṣ̌əjina ye feminine ye əi (or 'ëi') ạy [əi] U+06CD ^  In the beginning of a word, آ (alif with madda) represents the long vowel /ɑ/ (eg. آس - ās, "horse"), and ا (alif) represents the consonant /ʔ/ (eg. اسلام - ʾislām or islām, "Islam"). In the middle or end of a word, ا represents the long vowel /ɑ/ preceded by a consonant (eg. كال - kāl, "year"; and نيا - nyā, "grandmother"). ^  The pronunciations of ږ and ښ depend on the dialect - eg. Kandahar: /ʐ/ and /ʂ/; Quetta: /ʒ/ and /ʃ/; southern Wazirwola: /ʑ/ and /ɕ/; Wardak: /ʝ/ and /ç/; Yusufzai: /ɡ/ and /x/. ^  The pronunciation of the letter ځ merges with /z/ in northern and eastern dialects, and څ merges with /s/ in eastern dialects. ^  The letter ړ represents /𝼈/ if it is not at the final position of a syllable; if it is final, it represents /ɻ/. ^  ف tends to be pronounced as پ. ^  The letter ۀ representing /ə/ is not used in many texts; instead ه is used which can also represent /ə/. ^  ى represents /ai/ if preceded by a consonant (eg. لرگى - largai, "wood"), and represents /j/ if preceded by a vowel (eg. دوى - duy, "they"). ^  Ten of the alphabets, ق ف ع ظ ط ض ص ح ﺫ ث, appear only in loanwords which are mostly of Arabic origin. Eight of them, ع ظ ط ض ص ح ﺫ ث, represent no additional phonemes of Pashto, and their pronunciation merges with other phonemes. In the earliest known Pashto manuscript written in 1651 CE, ڊ (dāl with subscript dot) was used for /t͡s/ and /d͡z/, which was still used in the Diwan of Mirza written in 1690 CE, but this sign was soon replaced by څ which was first attested in 1696-7 CE. څ is now used for only /t͡s/. Diacritic marks The Pashto diacritic marks: zwarakai, pesh, zer, and zwar The four diacritic marks are: Diacritic Name Translit. IPA ــَ zwar a [a] ــِ zer i [i] ــُ peš u [u] ــٌ zwarakai ə (or ë) [ə] ^  The diacritic marks are not considered separate letters. Their use is optional and are usually not written; they are primarily used to distinguish between two words which appear similar. "ی" گانې توری نوم سپوڼ موقف څرگندونه بېلگه ي کلکه ي [j], [i] هر ځای هېڅ يم [jəm] ('I am') ې پسته ې [e] د لغت په منځ يا پای کې هېڅ ډېوه [ɖewa] ('lamp') ى if preceded by a consonant نارينه ی [ai] د لغت په پای کې the word is masculine singular in direct case ستورى [ستوری] ى if preceded by a vowel نارينه ی [j] end of the word none دوى [duj] ('they') ۍ if in a name ښځينه ۍ [əi] end of the word the name is feminine نجلۍ [nd͡ʒələi] ('girl') ۍ if in a verb ښځينه ۍ [əi] end of the word the verb is in second person plural form كوۍ [kawəi] ('you (plur.) do') ^  It is also common to use ئ (ye with an hamza above) at the end of a second-person plural verb, for example كوئ - kawəi, "you (plur.) do". سرچينې Awde & Sarwan (2002). "Pashto dictionary & phrasebook", page 24. باندنۍ تړنې پښتو ابېڅې ابېڅې: ا ب پ ت ټ ث ج چ ح خ څ ځ د ډ ذ ر ړ ز ژ ږ س ښ ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ګ ل م ن ڼ و ه ی ې ئ ۍ ي لنډغږونه:زور غړوندی خج اوږده غږونه: ا و ه ی (ی،ي، ې، ۍ، ئ) نور توري: اً ّ اړوند: پښتو ابېڅې تاريخ | پښتو ابېڅې | ليک