مارک زاکربرګ

زاربرګ
مارک
(انګلیسي: Mark Elliot Zuckerberg)
د فیسبوک بنسټګر او تر ۲۰۰۸م کال پوري ترټولو ځوان میلیادر
د شخص معلومات
اصلي نوم	مارک
پيدايښت	۱۴ مې ۱۹۸۴ امریکا
استوګنځای	پالو التو
تابعیت	امریکا
نسل	یہودی
قد	170 سانتي متره
مذهب	یهودیت
ښځه	پریسیلا چان (۱۹ مې ۲۰۱۲–)
ژوند ملګری	پریسیلا چان
عملي ژوند
تعلیم	هروارد پوهنتون (۳۱ اگسټ ۲۰۰۲–)
تخصص تعلیم	ساپوهنه او سولګرپوهنه
کار/مسلک	د فسبوک ریس
مورنۍ ژبه	انگليسي
کاروونکي ژبه(ي)	انگليسي
د کړنې څانګه	انټرنټ فېسبوک
کار ورکوونکی	مېتا پلټفارمز (۴ فبروري ۲۰۰۴–)
کل دولت	69800000000 امريکايي ډالر (۵ اکتوبر ۲۰۱۹)
لاسليک
ويبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

ماردک الیوټ زاکربرګ چې د ۱۹۸۴ ز کال د مې میاشتې په ۱۴مه نېټه زېږېدلی، یو امریکایی رسنیز مخور، انټرنېټي کار پنځوونکی او بشرپال دی. دی د مېټا فلټفارمز شرکت (چې مخکې فېسبوک نومېده) د جوړولو په خاطر مشهور دی او د همدغه شرکت د رئیس، اجرائیوي مدیر او همګټې په توګه فعالیت کوي. همدا راز دی د لمرین بادبان د فضايي بېړۍ د پروژې (Breakthrough Starshot) له بنسټګرانو څخه دی او د همدغې پروژې د مدیره پلاوي د یوه غړي په توګه خدمت کوي.

زاکربرګ په هاروارډ پوهنتون کې زده‌کړې پیل کړې او د ۲۰۰۴ زکال په فبرورۍ میاشت کې یې د خپلې خونې( اتاق )له ملګرو «اډوارډو ساورین»، «انډریو ملک‌کلوم»، «ډاسټین موسکویټز» او «کریس هویوز» سره یوځای، د خپل خوب له اتاق څخه د فېسبوک ټولنیزه شبکه پرلیکه کړه. دغه سایټ په لومړیو کې د پوهنځي په کچه جوړ شو، خو وروسته ډېر ژر د پوهنځیو تر کچې ډېر پراخ شو او په ۲۰۱۲ ز دکال کې یې کاروونکي یو میلیارد کسانو ته ورسېدل. زاکربرګ د ۲۰۱۲ کال په مې میاشت کې، دغه شرکت له اکثریتو سهامو سره پر عام سهامي شرکت بدل کړ. په ۲۰۰۷ز کال کې د ۲۳ کلنۍ په عمر د نړۍ تر ټولو ځوان میلیاردر شو چې ټوله شتمني یې په خپله ګټلې ده. د ۲۰۲۱ ز کال تر نومبر میاشتې پورې د زاکربرګ خالصه شتمني، ۱۲۶ میلیارده ډالره وه چې د نړۍ اووم تر ټولو شتمن شخص کېږي.

له ۲۰۰۸ ز کال راهیسې ټایم (مجلې )«د کال شخص» جایزې د برخې په توګه زاکربرګ د نړۍ په ۱۰۰ اغېزناکو شخصیتونو کې شامل کړی چې، دغه جایزه په ۲۰۱۰ ز کال کې ورکړل شوه. د ۲۰۱۶ ز کال په دسمبر میاشت کې زاکربرګ، د فوربس (مجلې) «د نړۍ د تر ټولو ځواکمنو اشخاصو» په نوملړ کې لسم مقام خپل کړ.

د ژوند لومړي وختونه

مارک الیوټ زاکربرګ د ۱۹۸۴ ز کال د مې میاشتې په ۱۴مه نېټه د نیویارک په وایټ پلینز کې وزېږېد. مور یې «کارن (کمپنز)» رواني ډاکتره وه او پلار یې «اډوارډ زاکربرګ» د غاښونو ډاکتر و. دی او درې خویندې یې «اریل»، تجاره «رنډي» او لیکواله «دونا» د نیویارک په ډابز فیري کې په یوه اصلاحي یهودي کورنۍ کې لوی شول. د ده نیکونه له استرلیا، جرمني او پولنډ څخه را کډوال شوي یهودان وو. دی د نیویاک په ارډسلي سیمه کې د «ارډسلي عالي ښوونځي» یو تکړه زده‌کوونکی و. دوه کاله وروسته، «فیلیپس اکسټر» خصوصي اکاډمۍ ته ولاړ او هلته یې په نجومو، کلاسیکو زده‌کړو، ریاضیاتو او فزیک کې جایزې وګټلې. همدا راز په ځوانۍ کې یې د جان هاپکینز پوهنتون د لایقو ځوانانو مرکز په اوړني کمپ کې برخه واخیسته. ده د خپل کالج په غوښتنلیک کې ویلي وو چې: په لرغونې یوناني، فرانسوي، عبري او لاتیني ژبو لیکل او لوستل کولی شي.

سافټویر جوړوونکی

لومړي کلونه

زاکربرګ د کمپیوتر کارول او د سافټوریونو لیکل، د منځني ښوونځي له وخته پیل کړل. پلار یې په ۱۹۹۰یمو ز کلونو کې پروګرامینګ (Atari BASIC Programming) ور زده کړ او وروسته یې د خصوصي زده‌کړې لپاره یو سافټوریر جوړوونکی «ډېوېډ نیومن» ورته وټاکه. په داسې حال کې چې زاکربرګ لا د ښوونځي په دوره کې و، په دې برخه کې یې د تکمیلي زده‌کړو یو کورس خپل کور ته نږدې په «مرسي کالج» کې بشپړ کړ. دا چې د پلار د غاښونو کتنځي(معاینه‌خانه) یې له کور څخه اداره کېده، ده د « ZuckNet» په نامه یو داسې سافټویر جوړ کړ چې، د کور او کارځای ټول کمپیوترونه یې سره تړل. دا د AOL بېړني پیغام‌رسوونکي "لومړنۍ" بڼه بلل کېږي چې په ورپسې کال خپور شو.

نیویارکر مجلې لیکلي دي چې: کله په ۲۰۰۲ ز کال کې زاکربرګ په هاروارډ پوهنتون کې زده‌کړې پیل کړې، تر هغه وړاندې «د یوه بې‌ساري پروګرامر په توګه» مشهور و. په پوهنتون کې یې د زده‌کړو په دویم کال یو پروګرام ولیکه، چې CourseMatch یې باله. دغه پروګرام محصلانو ته دا موکه ورکوله چې، د نورو محصلانو انتخابونو ته په کتو سره د ټولګیو د غوراوي  پریکړه وکړي. هم یې له دوی سره مرسته کوله، چې د زده‌کړې لپاره ګروپونه جوړ کړي. لږه موده وروسته یې یو بل متفاوت پروګرام جوړ کړ، چې په لومړیو کې یې Facemash ونوماوه، په دغه پروګرام کې محصلانو کولای شوای چې، په څو منتخبو(غورچاڼ شوو) عکسونو کې، هغه شخص انتخاب کړي، چې تر ټولو ښه ښکاري. د زاکربرګ د هغه مهال د اتاق ملګری اري هاسيټ وايي: "زاکربرګ دغه سایټ د سات‌تېرۍ( ساعت تېري) لپاره جوړ کړی و". هاسیټ زیاتوي:

موږ د (Face Books) په نامه کتابونه لرل او د هغو کسانو نوم او عکس به په کې وو چې، د پوهنتون په لیلیه کې اوسېدل. ده په لومړیو کې یو سایټ جوړ کړ او دوه دوه عکسونه یا د دوو نارینه‌وو او دوو ښځو عکسونه یې په کې کېښودل. د سایټ کتونکو باید رایه ورکړې وای، چې کوم یو «ښکلی» دی او بیا د رایو له مخې درجه‌بندي کېدل.

دغه وېب‌سایټ د یوې اونۍ د پای په رخصتۍ کې پورته شو (انلاین شو) [په لوېدیځ کې د اونۍ د پای رخصتي یکشنبه ده]، خو د دوشنبې پر سهار پوهنتون بېرته هغه وتاړه، ځکه د ډېر شهرت له امله یې د هاروارډ د شبکې یو سویچ خراب کړی و او پر محصلانو یې انټرنېټ قطع و. پر دې سربېره، ډېرو محصلانو شکایت وکړ چې، عکسونه یې له اجازې پرته په دغه سایټ کې کارول کېږي. زاکربرګ له ټولو بښنه وغوښته، خو د محصلانو ورځپاڼې داسې مقالې خپرې کړې، چې ویل یې:  د ده وېب‌سایټ «په بشپړه توګه ناوړه( نامناسب)» دی.

په بل سمستر کې چې د ۲۰۰۴ ز کال د جنوري میاشت وه، زاکربرګ د بل وېب‌سايټ لپاره پر کودونو لیکلو پیل وکړ. د ۲۰۰۴ ز کال په فبرورۍ میاشت کې یې«فېسبوک» پرلیکه کړ، چې په لومړیو کې په (thefacebook.com) کې ځای پر ځای و.

شخصي ژوند

زاکربرګ چې د یوه اصلاحي یهودي په توګه لوی شو، وروسته اتیست شو، خو بیا یې بېرته خپل نظرونه بدل کړل. ده په ۲۰۱۶ ز کال کې وویل: "زه یهودي را لوی شوم، خو وروسته مې داسې دوره تېره کړه چې، هر څه مې تر پوښتنې لاندې راوستل، اوس په دې باور یم چې، دین ډېر مهم دی".

زاکربرګ خپله راتلونکې مېرمن «پریسیلا چان» چې هغه هم د هاروارډ پوهنتون محصله وه، د زده‌کړو په دویم کال په یوه مېلمستیا کې ولیدله. دوی له ۲۰۰۳ ز کال را وروسته لیدنې پیل کړې. د ۲۰۱۰ ز کال په سپتمبر میاشت کې چان چې هغه مهال د سن‌فرانسیسکو په کلیفورنیا پوهنتون کې د طب محصله وه، د کلیفورنیا په پالو التو کې د زاکربرګ کرايي کور ته ولېږدېده. تر دې وړاندې چې زاکربرګ د چان د مور او پلار ټاټوبي چین ته ولاړ شي، د هماغه کال په وروستیو کې یې ماندارین ژبه ولوسته. دوی د ۲۰۱۲ ز کال د مې میاشتې په ۱۹مه نېټه واده وکړ. د همدغه کال د جولای میاشتې په ۳۱مه نېټه زاکربرګ وویل چې، دوی د خپلې لور زیږېدو ته انتظار باسي او چان تر دې وړاندې ۳ ځله بچیان لرې کړي دي. د دوی لور «مکسیما چان زاکربرګ»، د ۲۰۱۵ ز کال د دسمبر په لومړۍ نېټه وزېږېده. دوی د چین د نوي کال په یوه ویډیو کې وویل چې: د لور چینايي نوم یې «چن منګیو» (په چینايي: 陈明宇) دی. د دوی دویمه لور د ۲۰۱۷ ز کال په اګسټ میاشت کې وزېږېده. دوی دواړه د (Beast) په نامه یو پولي سپی هم لري، چې په فېسبوک کې تر دوه میلیونه ډېر پلویان لري.