Indians in Afghanistan

 

افغان هندوان او سېکان ( انګلیسي: Afghan Hindus and Sikhs ) ټولنه د افغانستان یو له هغو اقلیتونو څخه ده چې په غزني، کابل، پکتیا ، لغمان ، ننګرهار ولایتونو کې ژوند کوي. په افغان هندوانو کې سېکان او هندوان شامل دي. د افغانستان زیاتره هندوان تجارت او ازادې دندې لري، چې لږ شمېر یې د کرنې کارګران، دوکانداران او داسې نور دي. دوی په پنجابی، سندی ، اردو ، لیهندا، تیراهی، جگاتی، سرائیکی ژبو خبرې کوی.

مخېنه

د افغانستان په سویل کې هندو او هندویزم تر ۳۰۰۰ زره کاله وړاندې تاریخ لري. ۶۰۰۰ کاله وړاندې لومړی کډوال چې له منځنۍ اسیا څخه افغانستان او بیا هند ته کډه شول د ویدي یا دراوډیان خلک وو . ویدیانو د ویدیک مذهب، بیا هندویزم ، او وروسته بودیزم تاسیس کړ. د افغانستان د جنوبي ښارونه د موریانو د سلطنت پر مهال هندو مذهب درلود. د چندر ګوپت موریا زوی اشوکا په وخت کې په افغانستان کې د هندویزم ځای بودیزم خپل کړ خو بیا هم په افغانستان کې ډېر هندوان اوسېدل. د عربو له واکمنۍ وروسته په افغانستان کې بودييزم له منځه ولاړ، خو هندوييزم پاتې شو. چې تر نن ورځې پورې د دې ډلې یو شمیر په دې خاوره کې ژوند کوي. د هند تاریخ پوهان د هند د تاریخ سره یوځای د سویلي هندوکش سیمې مطالعه کوي. . ځکه د هندوکش غرونه ډېر پخوانی نوم دی. هیروډوټس یا د تاریخ پلار په خپل کتاب کې لس ځله د هندوکش د غره نوم یاد کړی دی. ویدیان، نورستانیان، یونانیان او د منځنۍ اسیا نور قومونه د بدخشان ، پنجشیر، کاپیسا، نجراب ، تګاب ، سروبي، لغمان او کنړ او یا د نورستان بدخشان له لارې هند ته ننوتل. سکندر اعظم څلور کاله د هندوکش څخه د تېرېدو لپاره د یوې لارې په لټه کې و، تر هغه چې هغه د بدخشان له لارې سفر پیل کړ. د بلخ او بامیان – کابل لاره وروسته کشف شوه. د هندو کلمه د هند یا انډیس یا د کابل سیند څخه اخیستل شوې ده. چې د هند بحر ته بهیږي. د هینډس خلک د هندوییزم په نوم د دین ګروهمن ول. د هندویزم ریښې د نوولیتیک دورې او دورې (5500 څخه تر 2600 قبل مسیح) ته ځي. په ټوله نړۍ کې پخوانیو خلکو د شمنیزم په نوم عقیده درلوده (د روحونو سره اړیکه)، او هند - اروپایان هیڅ استثنا نه وه. په هند کې د آریایي څانګې شمنیزم ځان د عقیدې په بڼه څرګند کړ (تنترا، چې عملي اړخ لري)، او تانترونه د هندویزم سرچینې ګڼل کیږي. دې ابتدايي عقايدو وروسته د آريايانو په منځ کې نوې بڼه خپله کړه او يو دود يې رامنځته کړ چې د ويدي دود په نامه يادېږي او دا دود په ليکنو کې د ويدونو په نامه يادېږي. او داه د هندي کلتور د دریو لویو مذهبونو، هندویزم، بودیزم او جینیزم په جوړولو کې هم بنسټیز رول لوبوي.

په سنسکرت کې ویدونه د آریایی ترټولو پخوانی کتابونه او په هند-اروپایی ژبو کې ترټولو زاړه لیکنې دي، چې باور کیږي د 1750 او 600 BC ترمنځ لیکل شوي. ویدا څلور کتابونه لري: رګ وید یا دعا، یاجورودا یا د لمانځه کتاب، سمویدا یا د حمدونو کتاب او اتارودا. چې رګ وید په افغانستان کې لیکل شوی. له نن نه تقریباً څلور زره کاله مخکې د اندیس سیند په غاړه اوسیدونکو د هندو په نوم مذهب درلود او جنوبي افغانستان هم یو له دغو خلکو څخه وو. . د سیلابونو او د اوبو په اهمیت پوهیدلو وروسته، دغو خلکو د دې اوبو سرچینه لټوله. هندوان پوه شول چې کابل د اندیس سیند سرچینه ده. دوی کابل ته د جنت، خوشبویي او په لوړ غږ ویل. په همدې ډول د کابل تازه هوا او د کابل ښکلي طبیعت د هندوانو پاچاهان په زړه پورې کړل. دوی د کابل سیند په غاړه مذهبي ودانۍ جوړې کړې. د اشوکا په دوره کې په کابل کې د اسمايي په نوم یو معبد و. د اسمايي ارزښت دې حد ته ورسېد چې د هند پاچاهانو د اسمايي بت په پښو کې سجده وکړه. تر څو چې یو هندو پاچا دې معبد ته نه وي تللی، د دې پاچاهي به رسمي نه وي. د افغانستان په جنوب کې ناګارهارا (ننګرهار) او ګندهارا (۵۵۰ ق-م – ۱۰۰۵ م) د غزني د محمود تر پاچاهۍ پورې په خپلواکه توګه هندو – بودايي دینونه موجود وو. د مسلمانانو تر بریدونو وروسته (۶۵۵-۹۷۱ م) د ۳۱۶ کلونو په موده کې په تدریجي ډول د هندوانو او ترکانو یو زیات شمیر مسلمانان اسلام ته مخه کړه، د غزنویانو په دوره کې له کابل څخه بودایي دین له منځه ولاړه، خو ځینې خلک په هندویزم کې پاتې شول، چې په افغانستان کې د اقلیت په توګه ژوند کوي. د افغانستان په سوېل کې پر هندوانو سربېره د اچینیانو، ساسانیانو، یفتليانو، کوشانیانو، ترکانو، مغولو، بابریانو، تیموریانو او اریایانو لکه پښتانه تاجک، پشه یې، نورستاني او داسې نور هم په بدل کې مېشت شول. دا ټول د منځنۍ اسیا کډوال دي. د محمد داود خان د واکمنۍ پر مهال د هندوانو او سېکانو شمېر سل زرو ته رسېده، له جګړو وروسته يې شمېر بهر ته لاړ او شاوخوا دېرش زره يې په کابل، جلال اباد او پکتيا کې اوسېدل. اوس شاوخوا ۷۰۰ کورنۍ شته چې ټولټال شمېر یې ۴۰۰۰ تنو ته رسېږي. دوی د مسلمانانو تر فشار لاندې بد ژوند تېروي. تر دې مخکې دوی د افغانستان په پارلمان کې دوه استازي درلودل. اوس دوی په پارلمان کې استازی نه لري.

سپېڅلي ځایونه

د هغه احصایو له مخې چې د هندوانو او سیکانو له سپیڅلو مرکزونو څخه د "موږ د دې خاورې لرغوني اوسیدونکي یو" د کتاب لیکوال اېشور داس له خوا راټول شوي ، لاندې لیست شوي دي.

• په کابل کې ۱۵ معبدونه او زیارتونه شته
• په کندهار کې ۱۸ قطعې
• 10 واحدونه په ننګرهار، لوګر او لغمان کې
• 1 واحد په جلال آباد کې
• په غزني کې څلور واحدونه شتون لري. او په باميانو کې هم د دغه ښار بودا د عبادت د سرچينې په توګه يادوي. د عربو له راتګ وروسته هندوانو په انزوا او بې عدالتۍ کې ژوند کاوه، څو کلونه تېر شول، امیر عبدالرحمن خان په ۱۹۰۰ میلادي کال کې هندوانو ته اجازه ورکړه چې د اسمايي غره په لمنه کې د معبد د بیا جوړولو اجازه ورکړي، چې د هغه په نوم نومول شوی و. ښاغلی » دوني چند د کابل هندوانو یو مسلمان د ښاروالۍ په دفتر کې تیر او ثبت شو. دغه کار د دې لامل شو چې د هندوانو معبدونه او افغاني سکې د قانوني بنسټونو په توګه نه بلکې د شخصي ملکیت په توګه وپېژندل شي. د مذهبي تعصب له امله، د هندو مندرونه د جوماتونو او عالي کورونو په څیر ورته حق نلري. او دوی د برښنا، د څښاک پاکو اوبو او روغتیا ساتنې محصولاتو په برخه کې مساوي امتیازات نه لري. د اسمايي او شيوکي معبدونه په افغانستان کې د هندوانو ډېر تاريخي معبدونه دي.

• په افغانستان کې هندویزم
• په افغانستان کې بودیزم
• انارکلي هنریار
• پنجابیان په افغانستان کی
• سېک