عمرو بن العاص

اړوند
زېږونځای	مکه
مړينې نېټه	۰۶۶۴ — ۰۶۶۳ — ۰۶۶۲
مړينې ځای	مصر
ښخولو ځای	مصر
ژبې	عربي ژبه
دنده	پوځ مشر — ډیپلوماټ — statesperson (en) — سوداګر
بلننوم	أبو عبد الله ; أبو مُحمَّد ;
عمومي مالومات	انسان
وروڼه او خويندې	Hishamal-A'ashish (en)
دین	اسلام
جګړه	لړۍ... د بدر غزا ; د احد غزا ; د خندق غزا ; يرموک جګړه ; Battle of Siffin (en) ; د مصر فتحه راشدین ; د مسلمانانو له خوا د شام فتحه ; Muslim conquest of the Maghreb (en) ;
برخه د	صحابه

ابو عبدالله عمرو بن العاص بن وائل السهمي القرشي الکيناني ( ۵۷۵ م يا ۵۷۷ م – ۴۳ هـ ق / ۶۶۴ ع) يو مسلمان صحابی، پوځي قوماندان، د شام په اسلامي فتحه کي ډلګۍ مشر، د مصر د اسلامي فتحي مشر او ددغه هیواد له فتحي وروسته لومړی مسلمان والي وو.

عمرو تر اسلام مخکي د قریشو له مشرانو څخه وو چي پلار یې عاص بن وائل السحمي نومېدی او دشام، یمن، حبشې او مصر هیوادونو یو مسلکي سوداګر وو. عمرو بن العاص د مکې له قريشو سره د بدر، احد، او وروسته خندق په جګړه کي د مسلمانانو په وړاندي ګډون وکړ. مکې مکرمې ته څېرمه د قريشو او مسلمانانو ترمنځ د حديبي له تړون وروسته عمرو بن العاصؓ حبشې ته لاړ او هلته يې د هجرت په اتم کال د نجاشي په لاس اسلام قبول کړ. یاده پېښه مدینې منورې ته د نوموړي د هجرت لامل وګرځېده او په لاره کي یې له خالد بن ولید او عثمان بن طلحه سره هم وکتل. د نوموړي په اسلام راوړلو سره رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: مکې موږ ته د خپل ځګر ټوټې راکړې.

رسول الله صلی الله علیه وسلم د نوموړي تر اسلام راوړلو وروسته دی په ۸ هجري قمري کال د جمادي الثاني په میاشت کي د ذات الصلاة ^[۵] او بیا په بل لښکر کي د ۸ هجري قمري کال د رمضان په میاشت کي د سواع د بت د ړنګولو لپاره واستاوه. د ۸ هجري قمري کال د ذوالحجې په میاشت کي رسول الله صلی الله علیه وسلم د عمان پاچاهانو جعفر او عباد ته د اسلام بلنه ورکړه او عمرو بن العاص یې د زکات او صدقاتو د والي په توګه ترهغه ورسره مقرره کړ ترڅو چي رسول اللهﷺ له نړۍ څخه رحلت وکړ.

د ابوبکر ؓ په خلافت کي عمرو بن العاص د ارتداد په جنګونو کي د پوځي قوماندان په توګه دنده ترسره کړه، او ورپسې یې د شپږو یا اوو زرو جنګیالیو په ملتیا د فلسطین فتحي ته مټي راونغښتې. هلته ترتګ وروسته یې د اجنادین په جګړه کي د خالد بن الولید تر مشرۍ لاندي کار ته دوام ورکړ او د فحل په جګړه، د دمشق په محاصره، او د یرموک په جګړه کي یې برخي واخیستې. عمرو بن العاصؓ د حضرت عمر په خلافت کي د بیت المقدس او شام په نورو فتحو کي ستره ونډه درلوده، او د ابو عبیدهؓ تر وفات وروسته په شام کي د هغه ځایناستۍ سو.

د شام په جګړو کي د پخو تجربو د لاسته راوړلو له کبله عمرو بن العاصؓ له حضرت عمرؓ څخه وغوښتل ترڅو د مصر د فتحي اجازه هم ورکړي چي یاده اجازه ورته ورکول سوه او ددغه ستر هیواد تر فتحي وروسته یې د لمړني مسلمان والي په توګه د حضرت عثمانؓ تر خلافت پوري واک وچلاوه. د مصر تر فتحي وروسته عمروبن العاصؓ هلته یو ستر جومات او د فسطاط په نامه ښار هم ودان کړ چي ترننه پوري شتون لري.

د حضرت عثمانؓ په خلافت کي عمروبن العاصؓ د مصر له واکمنۍ څخه په رسمي توګه لیري سو، خو د یاد خلیفه تر شهادت وروسته کله چي په اسلامي نړۍ کي خپلمنځي جګړې پیل سوې، د امویانو واکمن (معاویهؓ) بیرته نوموړی د مصر واکمن وګرځاوه او دده په ملګرتیا یې په لویدیځه اسلامي نړۍ کي خپل واک ټینګ کړ. د رسول اکرمﷺ دغه مشهوره صحابي د ۴۳ هجري قمري کال د کوچني اختر په شپه په مصر کي د اته اتيا کالو په عمر وفات او په مکاتم کي خاورو ته وسپارل سو.

↑ ذکر کېدنه: Islamskiy enciklopedicheskiy slovar. ليکوال: Aydın Əlizadə. Publisher: Ansar. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۲۰۰۷.
↑ Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume Iа, 1890 (په روسي). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help)
↑ Pavel Stepanovich Savelyev. Encyclopedic lexicon. Volume II, 1835 (په روسي). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help)
↑ Military Encyclopedia. Volume 2, 1911 (په روسي). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help)
↑ أبو نعيم الأصبهاني (1998). معرفة الصحابة. Vol. الرابع (الأولى ed.). دار الوطن. p. 1987.

[c66b36d92d27da10f5ed3724583f8ce026c1ad26-1] ذکر کېدنه: Islamskiy enciklopedicheskiy slovar. ليکوال: Aydın Əlizadə. Publisher: Ansar. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۲۰۰۷.

[2e25de49bfed10aca779f6ca5923eddd313e5614-2] Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume Iа, 1890 (په روسي). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help)

[af4cc18e5ac08a52cb7f54fe1e2598416a6ae975-3] Pavel Stepanovich Savelyev. Encyclopedic lexicon. Volume II, 1835 (په روسي). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help)

[8be398d11738139997f945da5be88ae4d676d4bb-4] Military Encyclopedia. Volume 2, 1911 (په روسي). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help)

[5] أبو نعيم الأصبهاني (1998). معرفة الصحابة. Vol. الرابع (الأولى ed.). دار الوطن. p. 1987.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]