سويس

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

سویس چې رسمي نوم یې د سویس کنفدراسیون دی په لویدیځه اروپا کې پروت هیواد دی. چې د شمال له لوري د آلمان، له ختیځ څخه د اتریش او لیختن اشتاین، سویل کې له ایټالیا او په لویدیز کې له فرانسه سره ګډه پوله لري. سویس ۰۰۰'۰۰۰'۸ نفوس او ۲۸۰'۴۱ کیلومتره مربع مساحت لرې د حکومت ډول یې فدرال دی چې له ۲۶ کانتونونو څخه جوړ شوی دی هر کانتون ځانته ایداري جوړښت لرې. پلازمینه یې د برن ښار دی او نور مهم ښارونه یې زوریخ، جینیوا او بازل دي. سویس په نړۍ کې یوله بډایه هیوادونو څخه شمیرل کیږی چې د هر وګړې کلنی عاید یې ۰۰۰'۳۹ ډالر دي.

بيرغ نښان
د سويس
نخشه
موقعيت
لوی ښار زوریخ
حکومت
Legislature فدرال پارلمان
جوړښت
 -  بنسټ شاوخوا ۱۳۰۰[note ۱] (د سوئیس بنسټ ایښودنه ۱ اګسټ ۱۲۹۱) 
 -  د ویستفالیا سوله ۲۴ اکتوبر ۱۶۴۸ 
د وګړو شمېر
 -  ۲۰۱۳ census ۸,۱۳۹,۶۰۰[۱] 
 -  ګڼه ګونه ۱۹۸/km2 (۶۵th)
۴۷۷٫۴/sq mi
نا خالص داخلي تولید (PPP) ۲۰۱۶ اټکل
 -  ټولټال $۴۹۳.۱۲۶ میلیارده[۲] (۳۹th)
 -  پر کس $۵۹,۱۵۰[۲] (۹th)
GDP (nominal) ۲۰۱۶ اټکل
 -  ټولټال $۶۵۱.۷۷۰ میلیارده[۳] (۱۹th)
 -  پر کس $۷۸,۱۷۹[۳] (۲nd)
Gini (۲۰۱۴) ۲۸٫۵ (18th)
بشري پرمختيا (۲۰۱۴) ۰٫۹۳۰ (3rd)
د وخت سيمه (UTC+۱)
 -  اوړی (DST) CEST (UTC+۲)
د نېټې بڼه dd.mm.yyyy (AD)
د موټر چلولو لوری ښوی
د انټرنټ مخکښ شپول .ch
پيل ګڼ +۴۱

دا هیواد څلور رسمی ژبي لري چې عبارت دي له فرانسوي، الماني، ایټالوي او رومانیایي. سویس د نړۍ په سطحه یو بی طرفه هیواد شمیرل کیږې چې له ۱۸۱۵م کال را پدیخوا په هیڅ جګړه کې نه دی ښکیل شوی ددی ترڅنګ په یاد هیواد کې د نړۍ زیات شمیر سازمانونه هم شتون لرې لکه سره میاشت، نړیوال سوداګریز سازمان د اروپایی ټولنی دوهم دفتر نړیوال سازمان او د فوټبال لوبی مرکزی دفتر فیفا هم پدی هیواد کې شتون لرې.

لوی ښارونه

جغرافیه

سویس په منځنۍ اروپا کې موقیعت لري چې ټول مساحت یې ۲۸۵'۴۱ کیلومتره مربع ته رسیږي، همدارنګه یاد هیواد له المان، فرانسه، ایټالیا، اتریش او لیختن اشتاین سره ګډه پوله لري. سویس نړیوالو اوبو ته لار نه لري اما کولي شي د راین سیند نه په ګټې اخییتلو سره تر بازل ښار پوري خپل تجارتي مالونه له همدي سیند له لاری سمندر ته ورسوي.

اداري ویش

د سویس هیواد ولایتونو نوملړ (د سویس هیواد د کانتونونو نوملړ/کانتون) سویس چې د اروپا لوی وچې په منځ کې پروت دی 26 ولایتونه لرې چې عبارت دی له:

  1. بیرن کانتون
  2. آفنڅل یننر هودن
  3. بازل لاندشافت
  4. بازل شتادت
  5. آفنڅل اوزر هودن کانتون
  6. ګلاروس کانتون
  7. نید والدن کانتون
  8. اوب والدن کانتون
  9. اوري (کانتون)
  10. یورا کانتون
  11. شاپ هاوزن کانتون
  12. څوګ کانتون
  13. شویڅ کانتون
  14. نوینبورګ کانتون
  15. ګراو بوندن کانتون
  16. زوريخ کانتون
  17. وادت کانتون
  18. تورګاو کانتون
  19. سنګالن کانتون
  20. جینیوا
  21. لوزرن کانتون
  22. تیثین کانتون
  23. سولوتهورن کانتون
  24. والیز کانتون
  25. فریبورګ کانتون
  26. آرګاو کانتون

تاریخ

د سویس هیواد بنسټ په ۱ اګست ۱۲۹۱م کال ایښودل شوی دی، یاده ورځ په سویس کې ملي رخصتي (د سویس هیواد د زوکړئ ورځ) وي.

کلتور

سویس کابو ۸ میلیونه وګړي لري چې له ډلی نه ۲۵% سلنه مهاجرین جوړوي. اوسمهال په یاد هیواد مې څلور رسمي ژبي الماني، فرانسوي، ایټالوي او رومانیایي دي.

اقتصاد

له اقتصادي پلوه سویس د نړۍ یوله بډایه هیوادونو څخه دی چې د هروګړي کلنی عاید یې ۸۰۰۰۰ ډالره دی.

سیاسی جوړښت

سویس د لومړی ځل لپاره په ۱۲۹۱ کال کې له دري ولایتونو (کانتون/کانتونونو) څخه (شویڅ اوري اوب والدن څخه جوړ شو، اوس مهال یاد هیواد په ۲۶ ایداري برخو ویشل شوی دی.

سرچينې

  1. "Population – Key figures: Main indicators" (official website). Swiss Federal Statistical Office, Swiss Confederation. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ مارچ ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ "Switzerland". International Monetary Fund. د لاسرسي‌نېټه ۱۲ اپرېل ۲۰۱۶. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. ۳٫۰ ۳٫۱