رسنيزې اړيکې

 

په ډله يیزو اړیکو کې، رسنۍ د اړيکو هغه وسایل یا توکي دي چې د مالوماتو یا معلوماتو ذخیره کولو او وړاندې کولو لپاره کارول کیږي. د رسنيزو اړيکو اصطلاح نه موخه ډله ييزې رسنۍ دي، لکه چاپي رسنۍ ، خپرنځايونه ، خبري رسنۍ ، عکاسي ، سینما ، د راډيو او تلوېزيون خپرونې، ډیجیټل رسنۍ ، او نورې خبرتياوې .

د پارس او روم د امپراتوريو ( چپرخانه او انګاريوم ) دپوسته خانو سيستمونه د لومړنیو لیکنو او کاغذونو د اوږد واټن رسنيو په توګه بللی شو.لیکوالو لکه هاورډ ریینګولډ د انساني اړیکو لومړني ډولونه جوړ کړي دي، لکه د لاسکاکس غار نقاشي او ابتدايي لیکنې، د رسنیو د لومړنیو بڼو په توګه يادولای شو.د رسنیو د تاریخ یو بل چوکاټ د چاویټ غار نقاشیو سره پیل کیږي او د غږ له لنډې لړۍ هاخوا د انساني اړیکو د لیږدولو لپاره د نورو لارو سره دوام لري لکه د سګرټ نښې ، د لار نښه کونکي او مجسمه.

د میډیا اصطلاح اوسنۍ عصري په ارتباطي چینلونو پورې اړوند اصطلاح د لومړي ځل لپاره د کاناډا د مخابراتو مشاور مارشال مک لوهان لخوا کارول شوې وه چې په کاونټربلاسټ (1954) کې یې وویل: "رسنۍ لوبې نه دي؛ دوی باید د مور ګوز او پیټر پین اجرایوي رییسانو په لاس کې نه وي. دوی یوازې نوي هنرمندانو ته سپارل کېدی شي ځکه چې دوی د هنر ډولونه دي." د 1960 لسیزې په نیمایي کې، دا اصطلاح په شمالي امریکا او انګلستان کې عام استعمال ته خپره شوه. د ډله ایزو رسنیو کلمه د ایچ ایل مینکن په وینا، په متحده ایالاتو کې د 1923 په پیل کې کارول شوې وه.

د میډیم اصطلاح (د رسنۍ واحد نوم ) په ټولنه کې د عمومي اړیکو، مالوماتو، یا تفریح یو له وسیلو یا چینلونو څخه ګڼل کيږي، د ورځپاڼو، راډیو یا تلویزیون په توګه پېژندل کيږي."

مقررات

د تنظیمي چارواکو رول (د جواز خپرونکي بنسټونه، د محتوا چمتو کونکي، پلیټ فارمونه) او د رسنیو د سکتور په خپلواکۍ کې د سیاسي او سوداګریزو لاسوهنو په وړاندې مقاومت دواړه د رسنیو د خپلواکۍ مهمې برخې ګڼل کیږي. د رسنیو د خپلواکۍ د یقیني کولو لپاره، تنظیم کونکي چارواکي باید د حکومت له لارښوونو څخه بهر وساتل شي. دا د قانون، ادارې قوانینو او مقرراتو له لارې اندازه کیدی شي.

د حکومت مقررات

جواز ورکول

په ډیرو سیمو کې د جوازونو د ورکولو پروسه لا هم روڼتیا نه لري او د هغو طرزالعملونو تعقیب ګڼل کیږي چې پټ او پټ وي. په ډیری هیوادونو کې، تنظیم کونکي چارواکي د حکومت او واکمن ګوند په ګټه په سیاسي تعصب تورن دي، په کوم کې چې ځینې احتمالي خپرونکي جوازونه رد شوي یا د جوازونو د ایستلو ګواښ شوی. په ډیرو هیوادونو کې، د محتوا او نظریاتو تنوع د انحصار په توګه کم شوی، چې د دولتونو لخوا په مستقیم یا غیر مستقیم ډول وده کوي. دا نه یوازې په سیالۍ اغیزه کوي بلکه د عامه افکارو په بالقوه توګه د ډیر نفوذ سره د ځواک غلظت لامل کیږي. Buckley et al. د اداریي پلوه انتقادي رسنیو لپاره د جوازونو نوي کولو یا ساتلو کې پاتې راتلل؛ د حکومت په وزارتونو کې د تنظیم کونکي تنظیمول یا د عمل لپاره د هغې وړتیا او واکونه کمول؛ او د تنظیمي پریکړو په پلي کولو کې د مناسبې پروسې نشتوالی، د نورو په منځ کې، د بیلګې په توګه چې دا تنظیم کونکي په رسمي توګه د خپلواکۍ په اړه د قانوني غوښتنو سره مطابقت لري، مګر په واقعیت کې د دوی اصلي دنده د سیاسي اجنډا پلي کول دي.

حکومتي تائيد شوې ګمارنې

د حکومت کنټرول د تنظیم کونکو ادارو په زیاتولو او سیاسي کولو کې هم څرګند ليدل کيږي چې په تنظیمي چارواکو کې لوړ پوړي پوستونه خپل د ګوند پورې تړلو اشخاصو ته ورکوي او هغوی د ګومارلو له لارې دوی ته خدمت کوي.

د انټرنېټ مقررات

په ټوله نړۍ کې حکومتونو هڅه کړې چې د انټرنیټ شرکتونو ته مقررات وغځوي، که د اړيکو چمتو کونکي یا د غوښتنلیک خدماتو چمتو کونکي ، او که په کور دننه یا بهر میشته وي. په ژورنالیستیکي محتوياتو اغېزه کېدی شي سخت وي، ځکه چې انټرنیټي شرکتونه کولی شي د احتیاط په برخه کې ډېره غلطي وکړي او د الګوریتمیک په شمول د خبرونو راپورونه له مینځه یوسي، په داسې حال کې چې د اغېزمنو خبرونو تولیدوونکو ته د حل لپاره ناکافي فرصتونه وړاندې کوي.

ځاني مقررات

په سیمه يیزه کچه

په لوېدیځه اروپا کې ځاني مقررات د دولتي مقرراتو چارواکو ته بدیل وړاندې کوي. په داسې شرایطو کې، ورځپاڼې په تاریخي ډول د جواز ورکولو او مقرراتو څخه معاف وي، او د دوی لپاره په مکرر ډول فشار راوړل شوی ترڅو ځاني مقررې تنظیم کړي یا لږترلږه د کور دننه محتسب ولري. په هرصورت، دا ډېری وختونه ستونزمن وي چې ځاني تنظیم کونکي بنسټونه رامینځته کړي.

لوبې یوه وسیله ده چې د پیغامونو لیږدولو لپاره کارول کیږي. په ویډیو لوبو کې د معمول ګرافیک ، اوریدونکي او داستاني عناصرو سربیره ، د لوبې میکانیکونه دا د میډیا په ډګر کې ځانګړي کوي. د مارشال مک لوهان د اقتباس په تعقیب "میډیم پیغام دی"، ارنسټ اډمز او جوریس کتاب کې د لوبې میخانیک: پرمختللي لوبې ډیزاین کې ټکي کوي چې:   لوبغاړي د لوبې سره متقابل عمل کوي او د لوبې محصول لیدو سره پیغام اټکل کوي. د لوبې میکانیکونه کولی شي د ځانګړو کړنو په وړاندې تبعیض وکړي پداسې حال کې چې نور هڅوي، پدې توګه لوبغاړي دې پایلې ته رسوي چې یو ټاکلی چلند د مطلوب پایلو تولید لپاره ډیر احتمال لري. که څه هم دا په عام ډول او په بریالیتوب سره د ساتیرۍ موخو لپاره کارول کیږي دا د عامه اړیکو لپاره د یوې وسیلې په توګه هم کارول کیدی شي - د مثال په توګه د اډورګیمنګ په توګه.}

Gamification په نورو برخو کې هم د خبرو اترو لپاره کارول شوی. د لوبې ډیزاین ویډیو درسونه ښیي چې اضافي کریډیټ د چین د سیسم کریډیټ د "مطابق تابعیت" د عمل په اړه د لوبې کولو لپاره انتقاد کړی دی، د وسیلو په کارولو سره چې معمولا په لوبو کې کارول کیږي کولی شي د یو ځانګړي کریډیټ زیاتولو لپاره یو ځانګړي چلند هڅوي.

په اشخاصو باندې د رسنیو د اغېزو ډولونه

پوهاوی

ادراکي مانا فکر کولو، یادولو یا استدلال له لارې د پوهې ترلاسه کولو لپاره زموږ دماغ کارولو توان لري. له همدې امله د ادراکي رسنیو اغیزه هغه وخت رامینځته کیږي کله چې یو فرد د رسنیو څخه مینځپانګې لکه تلویزیون ، معلوماتي ویب پا ،ې ، کتابونه او نور مصرف کړي پدې پروسه کې د دې رسنیو معلومات د لیدونکي لخوا د حافظې له لارې ساتل کیدی شي. د دې مختلفو رسنیو څخه د معلوماتو په ترلاسه کولو سره، د انسان ذهن کولی شي معلومات اصلاح کړي یا په هغه څه کې ژباړي چې دوی یې غواړي یا نوي معنی پیدا کړي. دا ټول په اشخاصو / لیدونکو باندې ادراکي اغیزې دي.

باورونه

عقیده په لنډه توګه دا منل دي چې یو څه ریښتیا یا غلط دي. رسنۍ زموږ د ذهن په جوړولو کې مرسته کوي ترڅو په شیانو باور وکړي چې ممکن ریښتیا وي یا نه وي. موږ ګورو چې مختلف خلک او پیښې په ټوله نړۍ کې پیښیږي حتی پرته له شتون څخه. هغه شیان چې د رسنیو په شکلونو کې ایښودل شوي احساس دي. هغه څه چې لیدونکو ته خدمت کیږي هغه څه دي چې دوی یې ترلاسه کوي (باور کوي). ما (ځینې) هیڅکله له ایلون مسک سره نه دي لیدلي، مګر که ما ته مختلف عکسونه راکړل شي، زه به وکولی شم چې هغه وپیژنم یا که یوازې د هغه نوم یاد شي، دا به یقینا د ځینو خلکو سره آشنا وي.

اغېزې

اغیزې د احساساتو او مزاجونو دي چې خلک یې احساس کوي. رسنۍ له خلکو سره د هغو فرصتونو په برابرولو سره مرسته کوي چې د هغوی د احساساتو اداره کوي خپلې ستونزې هېرې کړي. دا احساسات ډار، غوسه، خندا او لیوالتیا دي. کله چې دا ډول احساسات په افرادو راځي، موږ تلویزون لیدلو، لوبې کولو، یا فلمونو اوریدو ته ځو. دا اثر کیدای شي د مجموعي اغیزو سره تړاو ولري ځکه چې دا کیدای شي د احساساتو او احساساتو ترکیب وي چې زموږ د تیر یا اوسني وخت څخه وي چې دا د ویره یا قهر احساس رامینځته کوي چې موږ یې د تلویزیون په لیدلو سره اداره کوو (McQuail 2010, p. 460).

رواني

رواني اغیزې زموږ د بدن غبرګون په اتوماتيک ډول رامینځته کیږي. کله چې موږ ډارونکي فلمونه ګورو، زموږ بدنونه د غږ لخوا رامینځته شوي فشار سره عکس العمل ښیې او له همدې امله موږ چیغې کوو، له سوف څخه ټوپ کوو یا یو څه ټیټ شو. دې اغیزې ته شرطي اغیز هم ویل کیدی شي ځکه چې زموږ بدن غږ ته عکس العمل ښیې او له همدې امله یو تاثیر رامینځته کوي کوم چې زموږ عکس العمل دی (McQuail 2010, p. 460).