خېبر پښتونخوا

خيبر پښتونخوا
KP Counter-clockwise from top left: Peshawar Museum, Malam Jabba Ski Resort, Khyber Pass, Swat Valley, Islamia College, Peshawar, Lake Saif ul Muluk, Naran
خيبر پښتونخوا خيبر پښتونخوا
کورډېناټونه: 34.00°شمال 71.32°ختيځ / 34.00; 71.32
جوړېدل	1 جولاي 1970
اداري وېش
هېواد	پاکستان
پلازمېنه	پېښور
ولايتي پلازمېنه	پېښور
حکومت
• ډول	ولايت
• هيئة	ولايتي جرگه
• والي	سردار مهتاب عباسي
• وزير اعلی	محمود خان (تحریک انصاف ګوند)
• ستره محکمه	د پېښور ستره محکمه
پراخوالی
• پراخوالی	74521.0 کیلومتره مربع
نفوس شمېرنه (2012)
• ټولټال	۲۲٬۰۰۰٬۰۰۰
	http://www.khyberpakhtunkhwa.gov.pk/aboutus/
وروستي مالومات
وخت زون	د پاکستان معياري وخت (ه.ن.و+5)
جيو کوډ	1168873
آی اېس او 3166	PK-KP
ژبې	پښتو اوردو انګليسي نورې وړې ژبې: هندکو, کهوار
د ولايتي جرگې څوکۍ	124
د ولسواليو شمېر	25
یونین کونسلونه	986
رسمي وېبپاڼه	khyberpakhtunkhwa.gov.pk

دخيبر پښتونخوا ولايتي نښانونه

ولايتي ځناور
ولايتي مرغۍ
ولايتي ونه
ولايتي گل

خېبر پښتونخوا, پښتونخوا، پښتونستان یا مقبوضه افغانستان د اوسني پاکستان په لوېدیځ کې پروت يو ایالت دی چې له افغانستان سره د ډیورنډ پر کرښه ختیځ لوري ته پروت دی. د دې ایالت پلازمېنه پېښور ښار دی. دا ايالت په شمال لوېديځ کې له افغانستان سره، سويل ختيځ کې له ګلګت بلتستان، لوېديځ کې له قبايلي سيمو، په سوېل کې له اسلام آباد او پنجاب سره ګډې پولې لري. د پښتونخوا په ايالت کې يوه مهمه دره پرته ده چې د خيبر درې په نوم يادېږي. د خیبر پښتونخوا اکثريت خلک پښتانه دي او دين يې اسلام دی.

تاريخ

پخوانی تاريخ

خېبر پښتونخوا د اوسني پاکستان يوه مهمه صوبه (ایالت) دی، خو له تاریخي اړخه دا ځمکه په بشپړه توګه د افغانستان برخه ګڼل کیږي، چي په ۱۹۴۷ کال کي د برتانوي هند تر وېش وروسته د انګلستان د ښکېلاکي هڅو په پایله کي ددوی نوی مستعمرې (اوسني پاکستان ته وسپارل سوه. د خیبر پښتونخوا ځمکه باندې د پخوا څخه ډېرو خلکو د واکمني کوښښ کړی دی لکه فارسيانو، يونانيانو، تورکانو، عربو، مغولو، سيکانو او برېټانیایي ښکېلاکگرو. له نن څخه په زرگونو کاله مخکې د پښتونخوا ځمکه پښتنو آباده کړه او خپل ټاټوبي يې دلته جوړ کړل.

پاچايانو وخت

د احمد شاه بابا وينا کله چې يي د لومړي ځل لپاره هند ونيوي.

"ستا د عشق له وینو ډک شو ځيگرونه ستا په لاره کي بایللي زلمي سرونه
تاته راشمه زړگۍ زما فارغ شي
بې له تا مي اندېښنې د زړه مارونه که هر څو مي د دنیا ملکونه ډېر شي
زما به هیر نشي دا ستا ښکلې باغونه
د ډهلي تخت هیرومه چې رایاد کړم
زما د ښکلي پښتونخواه د غرو سرونه
د رقیب د ژوند متاع به تارتار کړم
چې زه وکاندم پر هر لوري تاختونه
د فرید او د حمید دور به بیا شي
چې په تورو پښتانه کړي گزارونه
که تمامه دنیا یو خوا ته بل خوا شې
زما خوښ دي ستا خالي تش ډگرونه
احمد شاه به دغه ستا قدر هیر نه کا
که ونسي د تمام جهان ملوکونه.

—احمد شاه بابا

تر برتانوي استعمار وروسته

په ۱۹۴۷ کال کي د برتانوي ښکېلاکګرو له لوري د هند د وېش په پایله کي خیبر پښتونخواه په وچ زور د اوسني پاکستان برخه وګرځول سوه. دا پداسي حال کي چي د افغانستان حکومت، ولس او خپله د پښتونخواه وګړو یې مخالفت هم وکړ، خو انګرېزان دې نه وه چمتو، ترڅو یاده ځمکه خپل اصلي څښتن (افغانستان) ته وسپاري. د برتانوي استعمار په پایله کي ددې ځمکي ناقانونه وېش ترننه هم د افغانستان او پاکستان ترمنځ لانجه روانه ساتلې ده او د افغانستان هر حکومت د خپل ملي دریځ له مخي د ډیورنډ کرښي مخالفت په کلکه باندي کړی دی.

ولسوالۍ او نورې سيمې

د خيبر پښتونخوا ولسواليگانې

ولسوالۍ	مركز	وگړي	سيمه	پرليكون="رښته"يادښت
ابټ اباد	ابټ اباد
دېره اسماعيل خان	دېره اسماعيل خان
بټگرام
بر دير	دير
بونير	ډگر
بنو	بنو
پېښور	پېښور
تور غر	جودبا
ټنک	ټنک
چارسده	چارسده
بنير	چترال
سوابۍ	سوابۍ
سوات	سيدو شريف
شنگله	الپري
کرک	کرک
کوهاټ	کوهاټ
کوهستان
لکي مروټ	لکي مروټ
لر دير	تېمرگره
مالاکنډ
مانسهره	مانسهره
مردان	مردان	۱،۴۶۰،۱۰۰
نوښار	نوښار
هريپور	هريپور
هنگو	هنگو

سرچينې

|}