د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
|
ځمکپېژندنه (انګلیسي: Geography)ځمکپېژندنه په حقیقت کې د جوړو شویو انساني ټولنو د اړیکو څېړنه د دوی د ژوند له چاپېریا ل سره ده. یا په بله مانا ځمکپوهنه هغه پوهنه ده چې د ځمکې د سطحې او د ځمکې په سر د شته طبعي څېزونو لکه: اوبه، هوا او خاورې او د ځمکې پر مخ د نورو څیزو اړیکې له انسانانو سره څېړي. چې بیا د دې هر یوه توکو څېړنې له دې پوهنې سره نورې څانگې هم ورزیاتې کړي لکه: ځمکپېژندنه، هوا پېژندنه. ستورپوهنه، خلکپېژندنه، ژونپوهنه او داسې نورې برخې
'نور...
 د سپين غره د غرونو لړۍ
سپين غر د افغانستان په ختيځه خوا كې د غرونو پرتې لړۍ دي د ۱۵۰ كيلو مترو په اندازه اوږدوالې لري او پېښور د لوديځ د ۴۸ كيلو مترۍ څخه پيل كېږي او د لوديځ لور ته درومي. د سپين غر لړۍ څو څانگې لري چې ځينې څانگې يې د كابل تر سویل ختيځو پورې رسېږي او د هغې ځای څخه يې يوه بله څانگه د سويل خواته ځي. د غرونو دا لړۍ لومړی د جلالكوټ حوزه د کورمې او غرنۍ برخه كې د لوگر سيند د كورمې له سيند څخه جلا كوي. او همدا ډول د كابل د سيند په واسطه د هندوکش د جنوبي لړيو غرو څخه جلا كېږي. ډېره لوړه څوكه يې د سېكارام په نوم يادېږي چې د سمندر له كچې څخه ۴۷۵۵ متره لوړه پرته ده. دا څوکه تل په واورو پټه وي. ددې غره شمالي او سويلي لمنې د لمنځو، نښترو، كاجو، جلغوزو او څېړيو زيات ځنگلونه لري او ډېر مشهور كنډو يې چې د پكتيا او لوگر ترمنځ پروت دى شتر گردن نومېږي چې د سمندر له كچې ۳۷۲۰ متره لوړ پورت دى.
لاوا تونل طبيعي تونلونه دي چې اورغورځوونکې لاوا يې تر خپل شا پرېږدي، ويل کيږي چې دا ډول تونلونه د سپوږمۍ په سطحه هم ليدل شوي دي.
- ...ايا پوهېدئ، ځمکه څه د پاسه ۴.۵۴ میلیارده کاله مخکې جوړه شوې؟
- ...ايا پوهېدئ، ۶۵ میلیونه کاله وړاندې په ځمکه کې د یوې لویې الکاشې د اغېزې له امله ډیناسور او لوی حیوانات له منځه لاړل؟
- ... ايا پوهېدئ، ايوريست د ځمکې پر سر تر ټولو لوړ څوکه ده چې ۸۸۴۸ متره لوړوالی لري؟
سمول د ويکيمېډيا په نورو پروژو کې
| |
|
