امپيبول

امپیبول

امپیبول د سلیکټونو یوه ډله ده چې د کریسټال شوي سیلیکیټ آکسایډ دوه ځليز زنځیري جوړښت لري ، دا د چین سیلیکیټ یا انوسیلیکیټ کټګورۍ پورې اړه لري ، او البته دوی پیروکسین ته خورا ورته دي ، کوم چې ساده زنځیر سیلیکیټ دي. څرنګه چې امفیبولونه (OH) ایونونه لري، دوی ته د هایدروکسیل منرالونه هم ویل کیږي.

امپیبول د 800 څخه تر 1000 درجو سانتي ګراد په حرارت کې ویجاړیږي او په 1200 درجو کې خړوبیږي. دا د شیشې پالش لري او د هغې سختۍ د 5 او 6 ترمنځ توپیر لري او د هغې ځانګړې جاذبه د 2.9 او 3.55 ترمنځ. دوی معمولا په خپل جوړښت کې اوسپنه یا مګنیزیم ایونونه لري.امفیبول په شنه، تور، بې رنګ، سپین، ژیړ، نیلي یا نسواري رنګونو کې لیدل کیږي.

د بیس (SiO ₄ ) سربېره، عناصر لکه مګنیزیم ، اوسپنه او کلسیم د امفیبولونو په جوړښت کې برخه اخلي، کوم چې کیدای شي د سوډیم ، المونیم او اوسپنې دوه ګونی سایکلیټ سره یوځای وي.

همدارنګه، امپیبولونه په دوه کرسټال جوړښتونو کې لیدل شوي، مونوکلینیک او رومبیک .

مورفوفونیمکس

د امفیبولس نوم د یوناني کلمې amphibolus څخه اخیستل شوی، چې معنی یې پیچلې کرسټال دی، کوم چې د ساینس پوه لخوا نومول شوی او د ټرامولائٹ ، اکټونولیت ، تورمالین او هارنبیم څخه جوړ شوی دی.
دا ګروپ په کیمیاوي جوړښت کې د پروټین ډولونو ته په اشارې سره نومول شوی او د دوی په منرالونو کې انګیرل کیږي. دا اصطلاح له هغه وخت راهیسې د ټولې ډلې لپاره کارول کیږي. یو شمیر فرعي ډولونه او ډولونه هم پیژندل شوي، چې ترټولو مهم یې په دویم جدول کې جدول شوي دي.

امپیبول ( ټرمولايټ )

عمومي ځانګړتیاوې

کانپېژنده

امپیبولونه په مونوکلینیک او آرتورهومبیک (octahedron) سیسټمونو طبقه بندي شوي. امفیبولونه په خپل کیمیاوي جوړښت او عمومي ځانګړتیاو کې پیروکسین ته ورته دي. د پیروکسینونو څخه د دوی لوی توپیرونه په لاندې ډول دي: الف) امفیبولز بنسټیز هایدروکسایډ (OH) یا کلورین او فلورین هالوجن لري. ب) د دوی جوړښت د څلورو ډبل کریسټالین سلسله ده (د پیروکسینز برعکس، چې د واحد زنځیر جوړښت لري). امفیبول اکثرا شفاف وي، او د لاس په نمونه کې، دا مات شوي او تریخ سطحې لري (شاوخوا 120 درجې)، پداسې حال کې چې پیروکسین زاویې لري. سطحې او دوی 90 درجې لري. امفیبولونه د پام وړ د پیروکسین په پرتله لږ ګنده دي. د امفیبولونو په نظری ځانګړتیاو کې، دوی د څو رنګونو په مرسته، او په متضاد سطحو کې د کوچنۍ زاویې په مرسته د پیژندلو وړ دي. امفیبول د امفیبولیټ اصلي برخه ده. ډبرې - امفیبولونه کرسټالونه دي چې د ایګنیوس یا میټامورفیک ډبرو څخه جوړ شوي دي، په ایګنیوس اصل کې دوی ډبرې جوړوي لکه ګرانایټ، ډیوریټ، انډیسایټ او نور. کلسیم سیلیکیټ ځینې وختونه د امفیبولونو طبیعي برخه ده. (Hogen، 2010). د میټامورفیک اصل امفیبولونه د چونې ډبرې شاملې دي چې د میټامورفیک ډبرې (ټرمولائٹ) سره په تماس کې دي او هغه چې د بدلون منرالونو په پایله کې رامینځته شوي لکه فیرومګنیشیم (لونګ هورن). د pyoxenes وروسته د امفیبولونو مجازی (دروغ) بڼه د uralite په نوم پیژندل کیږي.

موندنې ځای

ډیری امپیبولونه په ایګنیوس او میټامورفیک ډبرو کې په پراخه کچه لیدل کیدی شي. بحث شوي منرالونه په هر ډول ایګنیوس ډبرو کې لیدل کیدی شي، که تیزاب، الکلین، بنسټیز، یا الټرا بنسټیز، مګر دوی په منځنیو ډبرو کې ډیر زیات دي. امفیبول په ځانګړې توګه په پلوټونک ایګنیوس ډبرو کې ډیر دی او په آتش فشاني ډولونو کې خورا مهم ندي.

کیمیاوي ترکيب

د امپیبولونو په جوړښت کې، د آیونونو بدیل په لوی مقدار کې ترسره کیږي، او له همدې امله د دې منرالونو کیمیاوي جوړښت خورا توپیر لري. د لوړ کلسیم سره د ساده امفیبول ترکیب ټرامولیټ دی، په کوم کې چې د کلسیم اتومونه د اټومي جوړښت شپږ او اته ځایونه نیسي.

ډلبندي

د کیمیاوي جوړښت له مخې، امفیبولونه، لکه پیروکسین، په دریو مهمو کټګوریو ویشل شوي دي:

1. اوسپنه او مګنیزیم امفیبولس یا فیرو میګنیسیین
2. Calcoferromnesian یا اوسپنه، مګنیزیم او کلسیم امفیبولز (Calco Ferro magnesiennes)
3. امفیبولس - سوډیکس

آرتورهومبیک فیرومینسین امپیبولز یا آرتورهومبیک امفیبولز

فیرومګنیزین امپیبولز یا اوسپنه او مګنیزیم چې امفیبولونه لري چې په رومبیک جوړښت کې کریسټالیز کوي د رومبیک پیروکسین په څیر دي ، د بیلګې په توګه د هایپرستین اینسټایټ لړۍ. د دې منرالونو په منځ کې د انټوفیلائٹ - ګیډټایټ لړۍ یادونه کیدی شي.

• انټوفیلیټ : ₂ (Si ₄ O ₁₁ ) ₂ (Fe, Mg) ₇ (OH)
• Zedrite : ₂ (Si ₃, Al O ₁₁ )(Mg, Al)(OH)

مونوکلینیک فیرومینسین او مونوکلینیک فیرومینسین او کلسیم امفیبولونه

مونو کلينيک امپيبولز په دوه فرعي څانګو ویشل شوي، اوسپنه او مګنیزیم او اوسپنه، مګنیزیم او کلسیم.

د مونوکلينيک فيرومېنېسين امپيبولونو لړۍ

د کیمیاوي جوړښت له مخې، دا تقریبا د اورتورومبیک فیرومینسین امفیبولونو لړۍ ته ورته دی، چې په کرسټال جوړښت کې توپیر لري، د دې لړۍ مهم منرالونه عبارت دي له:

• کمنګټونایټ : $Fe_{2}Mg_{5}Si_{8}O_{22}(OH)_{2}$
• ګرونیرت : $Fe_{7}Si_{8}O_{22}(OH)_{2}$

د مونوکلینیک فیرومینسین او کلسیم لرونکي امفیبولونو لړۍ

په دې لړۍ کې، د نورو لړۍ برعکس، کلسیم د دوی په جوړښت کې شامل دي او دوی د کلسیم فیرومینزین سیلیکیټ جوړوي. دا لړۍ د ډایبسایډ هینډنبرګیټ پیروکسینز په څیر ګڼل کیدی شي چې فیرومینسین او کلسایټ لري.

د ذکر شویو منرالونو isomorph لړۍ په لاندې ډول ده:

• ترمولیټ : $Ca_{2}Mg_{5}Si_{8}O_{22}(OH)_{2}$
• اکټینټ : $Ca_{2}(Mg,Fe)_{5}Si_{8}O_{22}(OH)_{2}$
• اسبسټوس یا اور وژونکي پنبه یو له دې منرالونو څخه دی چې د خورا تنګ تارونو په شکل کې راځي او کیمیاوي جوړښت یې ترمولیټ ته نږدې دی. دا تارونه انعطاف منونکي دي او د اور وژونکي پوښاک له دوی څخه اوبدل شوي دي.
• امیانت د غرنۍ پنبې سره بل نوم دی چې ورته ورکړل شوی.

سوډیک امپیبولونه

د امپیبولونو دا لړۍ د دوی په ترکیب کې د درې اړخیز سوډیم او اوسپنې په درلودلو سره مشخص کیږي. ټول په مونوکلینیک جوړښت کې کرسټال شوي دي. په دې منرالونو کې د Na ₃ O سلنه د 5 څخه تر 10 سلنې پورې ده. د دې لړۍ خورا مهم منرالونه عبارت دي له:

• ریبکیټ : $Na_{2}Fe_{3}^{2+}Fe_{2}^{3+}Si_{8}O_{22}(OH)_{2}$
• ګلوکوفین : $Na_{2}(Mg,Fe)_{3}Al_{2}Si_{8}O_{22}(OH)_{2}$

منځنی امپیبولز یا سینګ بلینډز

هارنبلېنډز ترټولو عام مونوکلینیک امپیبولونه دي. دا سلسله د کیمیاوي جوړښت له مخې خورا متفاوت ده او په ایګنیوس او میټامورفیک ډبرو کې موندل کیږي. د دې لړۍ خورا مهم منرالونه عبارت دي له:

• نورمال هارن بلینډ یا شنه سینګ بلینډ چې د اوسپنې ټیټه مواد لري.
• باسالټ هارن بلينډ یا اوکسېني هارن بلينډ یا تور هارن بلينډ، چې ډیر اوسپنه لري او د بیسالټ ډبرو څخه ځانګړی دی.

د امپیبولونو تحلیل

دا منرالونه کیدای شي په کلورایټ ، بایوټایټ ، ایپیډوټ ، کلسایټ ، تالک ، او نورو کې تخریب شي. په کلورایټ، بایوټایټ او تالک کې د دوی تخریب په تدریجي ډول ترسره کیږي او ډیری وختونه د منرالونو په څنډو او خواوو کې واقع کیږي. په عموم کې، امفیبولونه د پیروکسین په پرتله وروسته د تخریب له امله اغیزمن کیږي ځکه چې دوی په ټیټه تودوخه کې رامینځته کیږي.

اړوندې پوښتنې

• سیلیکیټ منرالونه
• پیروکسین

سرچینې

• د منرالونو کیمیاوي جوړښت د انګلیسي ویکیپیډیا څخه اخیستل شوی.