اسماعیل صفوي (لمړئ)

اړوند
زېږونځای	Ardabil (en)
ښاروندتوب	Safavid Iran (en)
زېږون نېټه	۱۷ جولای ۱۴۸۷ (Gregorian) — ۱۴۸۷
مړينې نېټه	۲۳ مې ۱۵۲۴ (Gregorian) — ۱۵۲۴
مړينې ځای	Tabriz (en)
ښخولو ځای	Sheikh Safi al-Din Khānegāh and Shrine Ensemble (en)
استوګنځی	Hasht Behesht Palace (Tabriz) (en)
ژبې	ازربايجاني ژبه — پارسي ژبه — عربي ژبه
دنده	لړۍ... والي — پاچا — پوځ مشر — شاعر — ليکوال
عمومي مالومات	انسان
وروڼه او خويندې	Ali Mirza Safavi (en)
دین	اسلام — اثنا عشريه شيعه ګان
جګړه	لړۍ... Safavid conquest of Shirvan (en) ; Battle of Sharur (en) ; Siege of Baku (en) ; Siege of Tabriz (en) ; Battle of Marv (en) ; چالديران جګړه ;

اسماعیل اول ( پارسي ژبه: اسماعیل یکم‎ ; 14 جولای 1487 - 23 می 1524) په پارس کي د صفوي ترک دولت لمړنئ بنسټ ایښودونکی او واکمن وو، چي له 1501 څخه تر 1524 پوري یې د واک چاري په غاړه وې. د نوموړي واکمني په پارس (اوسني ایران) کي د صفوي ترکانو پیل ګڼل کیږي، چي په سیمه کي لوی ځواک بلل کېدی.^[۸] ^[۹] د اسماعیل صفوي واکمني په پارس کي د هغه واکمنیو تسلسل وو چي له پېړیو راهیسي یې دوام درلود، او دغه واکمني هم د نورو قومونو په څېر اصلي پارسي یا ایرانۍ نه بلکي ترکي واکمني ګڼل کېده. یوازینئ څه چي د شاه اسماعیل او پارس یا اوسني ایران ترمنځ مشترک بلل کېدی هغه د نوموړي شیعه مذهب وو، چي له کلونو راهیسي یې په دغه هیواد کي دوام درلود.

د شاه اسماعیل یاده واکمني په اسلامي نړۍ کي د نورو ترک واکمنیو په څېر ډېره ستره او د افغانستان، ایران، عراق او اذربایجان ترڅنګ یې د سیمي بېلابېل هیوادونه او ښارونه اېل کړي وه.

شاه اسماعیل سره ددې چي له آره ترک وو، خو د ایران یو شمېر تاریخپوهان ځکه ورته په لویه سترګه ګوري، چي نوموړي د شیعه دوولس امامي مذهب د رسمي کولو ترڅنګ ددغه هیواد خلک له عربانو او نورو سني ترک واکمنیو څخه په مکمله توګه خپلواک کړه. د پارس لښکرو د شاه اسماعیل د واکمنۍ پر مهال په منځني ختیځ کي هغه مهال فرقه ییز تاوتریخوالی رامنځ ته کړ کله چي یې په ۱۵۰۸ کال کي د عباسي خلیفه ګانو او سني مسلمانانو د امام ابوحنیفه نعمان او د صوفي مسلمان امام عبدالقادر ګیلاني قبرونه ویجاړ کړل. ^[۱۰]

د شاه اسماعیل دغه ناوړه عملونو په وروسته کي د عثماني خلاقت او ازبک خاناتو لویه غوسه راوپارول چي پایله یې د چالدیران په خونړي جګړه تمامه سول، او د اسماعیل ترڅنګ یې د پارس لوی لښکر دړي وړي کړ.

د تاریخونو له مخي شاه اسماعیل د سیاست ترڅنګ یو تکړه شاعر هم وو چي شعرونو یې د آذربایجاني ژبې په ادبي پرمختګ کي ډیره مرسته کړې ده. ^[۱۱]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ذکر کېدنه: Great Soviet Encyclopedia (1969–1978). Section, verse, paragraph, or clause: Исмаил I. Retrieved: ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۵. Publisher: The Great Russian Encyclopedia. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۱۹۶۹.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ ذکر کېدنه: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Ismail-I-shah-of-Iran. Subject named as: Isma'il I. Retrieved: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ذکر کېدنه: Gran Enciclopèdia Catalana. Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): 0034048. Subject named as: Ismā‘īl I de Pèrsia. Publisher: Grup Enciclopèdia. اثر ژبه: کاتالونيايي ژبه.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ ذکر کېدنه: Proleksis Encyclopedia. Proleksis enciklopedija ID: 28316. Subject named as: Ismail I.. اثر ژبه: کرواسیایي ژبه.
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ ^۵٫۳ ^۵٫۴ ^۵٫۵ ^۵٫۶ ذکر کېدنه: Czech National Authority Database. NL CR AUT ID: jo20211114899. Retrieved: ۸ جون ۲۰۲۲.
↑ Al-Sayyed Mohsen al-Amin. "اعیان الشیعه" (in عربي ژبه). p. 321.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ "Encyclopædia Iranica" (in انګرېزي ژبه). کولمبيا پوهنتون. ۱۹۸۲.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ . (13 June 2017).
↑ Streusand, Douglas E., Islamic Gunpowder Empires: Ottomans, Safavids, and Mughals (Boulder, Col : Westview Press, 2011) ("Streusand"), p. 135.
↑ Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Masters 2009
↑ Doerfer, G. "Azeri Turkish". Encyclopaedia Iranica, viii, Online Edition.

[9ecdc0cec548d570f28f8de101c233c178bcc3a1-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ذکر کېدنه: Great Soviet Encyclopedia (1969–1978). Section, verse, paragraph, or clause: Исмаил I. Retrieved: ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۵. Publisher: The Great Russian Encyclopedia. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۱۹۶۹.

[02651cd2ae121474cb283c40c27632eb3a00ca29-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ ذکر کېدنه: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Ismail-I-shah-of-Iran. Subject named as: Isma'il I. Retrieved: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.

[2b6501a86dd64c1534ac12203d94349763a7954e-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ذکر کېدنه: Gran Enciclopèdia Catalana. Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): 0034048. Subject named as: Ismā‘īl I de Pèrsia. Publisher: Grup Enciclopèdia. اثر ژبه: کاتالونيايي ژبه.

[27a2c970bebd100e0777f0ea1e99a66927fd66de-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ ذکر کېدنه: Proleksis Encyclopedia. Proleksis enciklopedija ID: 28316. Subject named as: Ismail I.. اثر ژبه: کرواسیایي ژبه.

[a4dcb396f3f9d503ec5c95425dd72090d75113bf-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ ^۵٫۳ ^۵٫۴ ^۵٫۵ ^۵٫۶ ذکر کېدنه: Czech National Authority Database. NL CR AUT ID: jo20211114899. Retrieved: ۸ جون ۲۰۲۲.

[d5c7dd014e8e15295fa487b66c9d75d39afacd4b-6] Al-Sayyed Mohsen al-Amin. "اعیان الشیعه" (in عربي ژبه). p. 321.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) CS1 maint: unrecognized language (link)

[28fef862a8a6b8c79494e5573609516a34a02b58-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ "Encyclopædia Iranica" (in انګرېزي ژبه). کولمبيا پوهنتون. ۱۹۸۲.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[Iranica-8] . (13 June 2017).

[9] Streusand, Douglas E., Islamic Gunpowder Empires: Ottomans, Safavids, and Mughals (Boulder, Col : Westview Press, 2011) ("Streusand"), p. 135.

[Masters_2009-10] Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Masters 2009

[11] Doerfer, G. "Azeri Turkish". Encyclopaedia Iranica, viii, Online Edition.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]