Jump to content

د چالدیران جګړه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
چالديران جګړه
ټوليز مالومات
عمومي مالومات
پېښې نېټه
۲۳ اگسټ ۱۵۱۴ (Gregorian) (۱۵۱۴ (Gregorian)) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
ځای
Chaldoran (en) ژباړل ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
نور اړين مالومات
برخه د
ګډونوال
نور مالومات
کورډي‌نېشن
۳۹°۰۵′۲۰″شمال ۴۴°۱۹′۳۷″ختیځ / 39.088852777778°شمال 44.326997222222°ختيځ / 39.088852777778; 44.326997222222 ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
Map

د چالدیران جګړه ( پارسي ژبه: جنگ چالدران‎ ) د ۱۵۱۴ زیږدیز کال د اګست په ۲۳ نیټه ترسره سول چي په پایله کي یې د پارس صفوي ترک واکمني له عثماني امپراتورۍ څخه شرموونکې ماته وخوړه. د جګړې له پای ته رسېدو وروسته عثماني ځواکونو ختیځ اناتولیا او شمالي عراق له صفوی پارس څخه لاندي او پخپله واکمني پوري وتړل. د عثمانیانو لپاره یاده جګړه په ختیځه اناطولیا کي ستر برئ وو، چي د یرغلګرو صفویانو ځواک یې سخت ولړزاوه. [۱] د چالدیران جګړه یوازي نښته نه بلکي د راتلونکي41 کلن اخ او ډب پیل وو، چي وروسته په 1555 کال کي د اماسیا په تړون سره پای ته ورسید.

د چالدیران په یاده جګړه کي عثمانیانو د 60,000 څخه تر 100,000 پوري لوی او سمبال لښکر له یوې ډیری درنې توپخانې سره درلود، او په وړاندي یې د صفوي پوځ شمیر له 40,000 څخه تر 80,000 پوري وو. د صفویانو مشر اسماعیل اول د جګړې په جریان کي لمړئ ټپي او وروسته په تیښته بریالئ سو. د نوموړي نیول سوې مېرمن د عثماني مشر سلیم اول لخوا لمړئ زنداني او بیا کوم عثماني وزیر ته په نکاح ورکړل سوه. [۲] [۳] اسماعیل له دې ماتي وروسته دومره ووېرېدی [۴]چي بیا یې په پوځي جګړه کي هیڅکله برخه وانخیسته. [۱] عثماني ځواکونو له یادي بریا وروسته د پارس په لور چټک حرکت وکړ، او په لنډ وخت کي یې د صفویانو پلازمینه تبریز ونیوی، ورپسې یې د پارس امپراتورۍ خزانه هم په بشپړه توګه لوټ او تالان کړه.

له تاریخي پلوه د چالیدران جګړه د هغه څه له امله رامنځ ته سول چي د پارس واکمنو یا اوسنیو ایرانیانو په ختیځه ترکیه کي د شیعه مذهب په خپرولو سره غوښتل ترڅو د ترکیې ختیځه برخه لاندي کړي، خو عثمانیانو نه یوازي دوی ته شرموونکې ماته ورکړه بلکي د تل لپاره یې د ترکیې له خاوري هم لاس په سر کړه.

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Mikaberidze 2015.
  2. The Cambridge History of Iran, ed.
  3. Leslie P. Peirce, The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, (Oxford University Press, 1993), 37.
  4. Moojan Momen, An Introduction to Shiʻi Islam: The History and Doctrines of Twelver Shiʻism, (Yale University Press, 1985), 107.