سپين انقلاب
| عمومي مالومات |
|---|
سپین انقلاب يا سپين پاڅون ( ) یا شاه او د خلکو انقلاب په ایران کې د اصلاحاتو یوه پراخه لړۍ وه چې په 1963 کې د شاه محمد رضا پهلوي لخوا پیل شوه چې تر 1979 پورې یې دوام وکړ. هغه برنامه اصلاح کړه چې په ځانګړې توګه د هغه برخې کمزورې کولو لپاره ډیزاین شوې چې د دودیز سیسټم ملاتړ کوي. په دې کې د ځمکو اصلاحات ، د ځمکو د اصلاحاتو د تمویل لپاره د ځینو دولتي فابریکو پلورل، د سړکونو، ریل او هوایي شبکې پراخول، د بندونو او اوبو لګولو د څو پروژو جوړول، د ملاریا په څېر ناروغیو له منځه وړل شامل دي.د صنعتي ودې هڅونه او ملاتړ، د ښځو خلاصون، د ځنګلونو او څړځایونو ملي کول، د لرې پرتو کليوالو سيمو لپاره د سواد زده کړې او روغتیا پوښښ او په صنعت کې د کارګرانو لپاره د ګټې شریکولو سکیمونو بنسټ ایښودل. په 1960 او 1970 کلونو کې، شاه هڅه وکړه چې یو خپلواک بهرنۍ پالیسۍ رامینځته کړي او د شوروي اتحاد او ختیځې اروپا هیوادونو سره سوداګریزې اړیکې جوړې کړي. په راتلونکو لسیزو کې، د ایرانیانو لپاره د سړي سر عايد په ډراماتيک ډول لوړ شو او د تیلو عاید په پراخه کچه د صنعتي پراختیا پروژو لپاره د دولت تمویل زیات کړ. [۱]
شاه سپین انقلاب ته د یوه عصري انقلاب په لور د یو ګام په توګه وده ورکړه، خو په دې کې شک نشته چې هغه سیاسي انګېزه هم درلوده. سپین انقلاب (هغه نوم چې د پهلوي کورنۍ د دې وینې تویولو له امله د مشروعیت لپاره کارول کیږي) یوه وسیله وه. د سپینې انقلاب د پیل یو لامل دا و چې شاه هیله درلوده چې د ځمکوالانو نفوذ پای ته ورسوي او د بزګرانو او کارګرانو ترمنځ د همکارۍ نوې اساس رامینځته کړي. [۲] [۳] د دې پروګرام ډیره برخه د ایران د بزګرانو لپاره وه، کوم چې شاه هیله درلوده چې د یو متحد په توګه د متوسط ګوند د مخ په زیاتېدونکي اپوزیسیون ګواښ مخه ونيسي. په دې توګه په ايران کې سپين انقلاب له پورته څخه د اصلاحاتو راوستلو او د قدرت د دوديزو نمونو د ساتلو لپاره یوه نوې هڅه وه. د ځمکې د سمون له لارې، د سپینې انقلاب جوهر، شاه هیله درلوده چې په کلیوالو سیمو کې بزګران سره متحد کړي او په ښار کې د اشرافو سره خپلې اړیکې پرې کړي.
د سپینې انقلاب د مشروعیت لپاره، شاه د 1963 په پیل کې د ملي ټولپوښتنې غوښتنه وکړه چې په کې 5,598,711 خلکو اصلاحاتو ته رایه ورکړه او 4,115 د اصلاحاتو په خلاف رایه ورکړه. [۴] هغه څه چې شاه تمه نه درلوده دا وه چې سپین انقلاب به د نوو ټولنیزو کړکیچونو لامل شي چې له شاه سره یې د ډیرو ستونزو په رامینځته کولو کې مرسته وکړه. د حکومت سره د بزګرانو د یوځای کولو پر ځای، د ځمکې سمون د خپلواکو بزګرانو او بې ځمکې مزدورانو ډله جوړه کړه چې د شاه سره وفادراي نه درلوده او نه يې هم د وفادارۍ احساس کاوه، د سیاسي توپونو په توګه بدل شول. لکه څنګه چې ارویند ابراهیمیان لیکلي دي: "سپینه انقلاب د سور انقلاب د وړاندې کولو لپاره ډیزاین شوی و، پرځای یې، د اسلامي انقلاب لپاره لاره هواره کړه." که څه هم سپین انقلاب د ايران په اقتصادي او تخنيکي پرمختګ کې مهم رول ولوباوه. د ځمکو د اصلاح د ځینو پروګرامونو ناکامي او د ډیموکراټیکو اصلاحاتو جزوي نشتوالی او همدارنګه د سپین انقلاب سره د پادریانو او جاوید اشرافو سخته دښمني به په پای کې مرسته وکړي. د شاه د سقوط او د ۱۹۷۹ کال د ایران د انقلاب په لور. [۵]
اصلاحات
[سمول]
محمد رضا شاه د اقتصادي او ټولنيزو اصلاحاتو له لارې د ايراني ټولنې د نه جنجالي بيا راژوندي کولو لپاره د نهايي اوږدمهاله هدف په توګه د ايران په نړيوال اقتصادي او صنعتي قدرت بدلول و. شاه اقتصادي مفکورې لکه د کارګرانو لپاره د ګټې شریکول معرفي کړل او د دولت لخوا تمویل شوي د درنو صنعتونو لوی پروژې پیل کړې، او همدارنګه د ځنګلونو او څړځایونو ملي کول. خو تر ټولو مهم یې د ځمکو د سمون پروګرامونه و، چې د ایران دودیزو ځمکوالو اشرافو خپل نفوذ او ځواک له لاسه ورکړ چې په پایله کې د ایران نږدې ۹۰ سلنه بزګران د ځمکې خاوندان شول.
په ټولنیز ډول، دې پلیټ فارم ښځو ته ډېر حقونه او د تعلیم په برخه کې پیسې په ځانګړې توګه په کلیوالو سیمو کې ښځو ته ورکړې. د سواد زده کړې قول اردو جوړه شوه، ځوانانو ته اجازه ورکوي چې د کلي د سواد زده کړې ښوونکو په توګه کار کولو سره خپل لازمي نظامي خدمت ترسره کړي.
سپین انقلاب د 19 عناصرو څخه جوړ وو، چې د 16 کلونو په موده کې معرفي شو، لومړی د جنوري په 6، 1963 کې معرفي شو او د جنوري په 26، 1963 کې ملي ټولپوښتنه ترسره شوه.
- د ځمکو د اصلاحاتو د پروګرام او د "فیوډالیزم" له منځه وړل: د ايران د ځمکو د سمون په وخت کې حکومت دغه بیه د ځمکې له خاوندانو څخه د مناسب قیمت په توګه واخیستله او د بازار له نرخ څخه یې په 30 سلنه ټیټه بیه په بزګرانو باندې وپلورله چې پور به یې په 25 کلونو کې په خورا ټیټ سود کې بیرته ورکړل شي. دې 1.5 ملیون بزګرانو کورنیو ته اجازه ورکړه چې یو وخت د غلامانو څخه لږ څه وو، د هغه ځمکې مالکیت ولري چې دوی یې ټول ژوند کرل. د دې په پام کې نیولو سره چې د کروندګرو کورنۍ منځنۍ اندازه 5 وه، د ځمکې د سمون پروګرام شاوخوا 9 میلیونه خلک، یا د ایران د نفوس 40٪ آزاد کړل.
- د ځنګلونو او څړځایونو ملي کول [۶] : د ملي سرچينو د ساتنې او د ځنګلونو او څړځايونو د تخريب د مخنيوي لپاره نه يوازي ډېر تدبيرونه نيول سوي دي، بلکي د هغو د لا پراختيا او کښت لپاره هم تدابير نيول سوي دي. له 900,000 څخه زیاتې ونې په 26 سیمو کې کرل شوي چې 70,000 جریبه (280) جوړوي کیلومتره) د ښارونو په شاوخوا کې د"شنه کمربند" او د لويو لارو سره پوله لري.
- د دولتي تصديو خصوصي کول ، د توليدي فابريکو او فابريکو د ونډو په عامو او زړو ځمکوالانو پلورل، په دې توګه د فابريکو د خاوندانو نوې طبقه رامنځته شوه چې اوس د هېواد له صنعتي کېدو سره مرسته کوي.
- د خصوصي سکتور په تصديو کې د صنعتي کارګرانو لپاره د ګټې شریکول ، د فابریکو کارګرانو او کارمندانو ته د دې تاسیساتو د خالص ګټې 20 سلنه ورکول او د لوړ تولید یا لګښت کمولو پراساس بونس ترلاسه کول.
- هغو ښځو ته د رايې ورکولو د حق غځول ، چې مخکې له دې حق څخه برخمن نه وو. دا اقدام د ځینو پادریانو لخوا نیوکه شوی.
- د سواد زده کړې قول اردو رامنځته کول ، ترڅو هغه کسان چې د لیسې ډیپلوم لري او اړتیا لري چې د سرتیرو په توګه خپل هیواد ته خدمت وکړي په کلیوالو سیمو کې د بې سوادۍ سره مبارزه وکړي. په 1963 کې شاوخوا 2/3 نفوس بې سواده وو، 1/3 په عمده توګه په پلازمینه تهران کې.
- د ایران په کلیو او بانډو کې د عامه روغتیا پاملرنې د پراختیا لپاره د روغتیا قول اردو جوړول . په 3 کلونو کې، شاوخوا 4,500 کلینیکي ډلې روزل شوي. د قول اردو لخوا شاوخوا 10 ملیون قضیې درملنه شوې.
- کلیوالو ته د کرنې او مالدارۍ د عصري میتودونو او تخنیکونو د زده کړې لپاره د بیارغونې او پراختیا قول اردو جوړول . د 1964 او 1970 کلونو ترمنځ، د کرنې تولید په ټنونو کې 80٪ او په ارزښت کې 67٪ زیاتوالی موندلی.
- د مهانات مساوات رامینځته کول چېرې چې د 5 کلیو مشران به د 3 کلونو لپاره وټاکل شي ترڅو د کوچني جرمونو او شخړو په حل کې د مرستې لپاره د منځګړیتوب په توګه عمل وکړي. تر 1977 پورې په ټول هیواد کې د 19,000 څخه زياتو کليو کې 10,358 مساوي کورونه 10 ملیون خلکو ته خدمت کول.
- د ایران د اوبو د محدودو سرچینو د ساتنې او ګټې اخیستنې لپاره د اوبو د سرچینو د ملي کولو ، پلانونو او پالیسیو معرفي کول. په 1978 کې، ډیری بندونه جوړ شوي او پنځه نور د کار لاندې دي. د دغو اقداماتو په پایله کې د ځمکې د خړوبولو مساحت له دوه میلیونه جریبه (۸۰۰۰) څخه زیات شو. km)، په 1968 کې، په 1977 کې 5.6 ملیون ته لوړ شو.
- د بیارغونې او پراختیا قول اردو په مرسته ښاري او کليوالي عصري کول او بیارغونه . د عامه حمامونو، ښوونځیو او کتابتونونو جوړول. د اوبو او بریښنا د چلولو لپاره د اوبو پمپونه او د برېښنا جنراتورونه جنراتورونه نصب شوي.
د سواد زده کړې قول اردو یونیفورم. - درسي اصالحات چې په عصري نړۍ کې د ژوند اړتیاوو سره سمون لپاره د نصاب متنوع کولو سره د زده کړې کیفیت ښه کړي.
- په صنعتي کمپلکس کې د کارګرانو د ونډو استملاک چیرې چې دوی د 5 کلن تاریخ او پورته صنعتي واحدونو په دولتي شرکتونو بدلولو سره کار کاوه ، چیرې چې تر 99 سلنې پورې ونډې په دولتي شرکتونو کې او 49 سلنه ونډې خصوصي شرکتونو ته. مخکې به د تاسیساتو کارمندانو او بیا په عامو خلکو باندې وپلورل شي.
- د نرخ د ثبات او غیر معقول ګټې پر ضد کمپاین (1975). د فابریکو مالکینو او لوی چينايي پلورنځيو ته سخت جریمه ورکړل شوه، ځینې یې زنداني کړل او نور یې لغوه کړل. په څو ملي بهرنیو کمپنیو بندیزونه ولګول شول او په ټنه مالونه چې د قیاس کولو لپاره ساتل شوي و ضبط شول او په ټاکلې بیه مصرف کونکو ته وپلورل شول.
- د وړکتون څخه تر 14 کلنۍ پورې د ټولو ماشومانو لپاره وړیا او اجباري زده کړې او وړیا ورځنی خواړه. لومړني ښوونځي په سلګونو کليو کې جوړ شوي چې پخوا يې شتون نه درلود. په 1978 کې، 25٪ ایرانیان یوازې په عامه ښوونځیو کې شامل وو. په همدې کال کې د دواړو جنسونو ۱۸۵۰۰۰ محصلینو د ایران په پوهنتونونو کې زده کړې کولې. د پورتنیو زده کړو سربیره، له یو لک څخه ډیر زده کونکي په بهر کې خپلې زده کړې تعقیبوي، چې 50000 یې د متحده ایالاتو په کالجونو او پوهنتونونو کې شامل شوي.
- د اړمنو میندو او تر دوو کلونو پورې د ماشومانو لپاره وړیا خواړه .
- د ټولو ایرانیانو لپاره د ټولنیز امنیت او ملي بیمې معرفي کول . د ملي بیمې سیسټم د تقاعد پرمهال تر 100٪ پورې معاشونه چمتو کوي.
- د استوګنې د ملکيتونو د کرایه کولو یا اخیستلو ثابت او مناسب لګښت (1977) د ځمکې بیې او مختلف اټکلونه کنټرول شوي.
- په بیوروکراسۍ کې د فساد سره د مبارزې لپاره د اقداماتو معرفي کول . د تفتیش امپریال کمیسیون تاسیس شو، چې د اداري ارګانونو او د شرکت د خلکو استازو څخه جوړ شوي و.
پایلې
[سمول]د اصلاحاتو په دې دوره کې یو کوچنی صنعتي انقلاب رامنځته شو. د بندر اسانتياوې ښه شوې، د ایران ترانسپورت اورګاډي پټلۍ پراخه شوې او لوی سړکونه چې تهران او ولایتي مرکزونه سره نښلوي پاخه شوي. ډیری کوچنۍ فابریکې د ټوکر، خوراکي توکو پروسس، سمنټو، ټایلونو، کاغذ او کورنیو توکو کې تخصص لري. د ټوکرانو، ماشین آلاتو او د موټرونو د راټولولو لپاره لویې فابریکې هم پرانستل شوې. [۷] د سپین انقلاب له پیل وروسته تعلیمي ادارې هم زیاتې شوې. د وړکتون شمولیت له 13,300 څخه 221,990 ته، ابتدايي ښوونځي له 1,640,000 څخه 4,080,000 ته، منځني ښوونځي له 370,000 څخه 741,000 او کالج له 24,885 څخه 145,210 ته لوړ شو. نه یوازې نوي ښوونځي پرانیستل شوي، بلکې دوی د تعلیم او دیني لارښوونو د اکادمیک کنټرول پای ته رسولو لپاره نوې تعليمي پاليسۍ هم رامینځته کړې. د سواد زده کړې قول اردو هم مرسته کړې چې د سواد کچه له 26 څخه 42 سلنې ته لوړه کړي. په سپین انقلاب کې د ښځو د حقونو په برخه کې هم ځينې اصلاحات شامل و. ښځو د رایې ورکولو حق ترلاسه کړ، د ټاکل شوي دفتر لپاره ودریدل، او د وکیلانو او وروسته قاضیانو په توګه خدمت وکړ. د ښځو لپاره د واده عمر هم پنځلسو ته لوړ شو. [۸]
دا سمه وه چې ایران د سپینې انقلاب له مختلفو ټولنیزو پروګرامونو څخه پرمختګ کړی و، خو دا هم مساوي ریښتیا وه چې ایران په منځني ختیځ کې د ماشومانو د مړینې تر ټولو ناوړه کچه او د ډاکټرانو تر ټولو بد تناسب درلود. دا د لوړو زده کړو لرونکو خلکو ترټولو ټیټه سلنه هم درلوده. د بېلګې په توګه، ۶۸ سلنه لویان اوس هم بې سواده دي او ۶۰ سلنه ماشومانو لومړنۍ زده کړې نه دي بشپړې کړي. [۹]
ستونزې
[سمول]
د ځمکې سمون، چې د سپینې انقلاب تمرکز و، هغه څه یې وکړل چې موخه یې درلوده، د اشرافو او ځمکوالانو کمزوري کول. که څه هم د دوی په ځای، د سوداګریزو بزګرانو یوه نوې ډله راڅرګنده شوه او ډیری لومړنۍ لویې ځمکې لرونکي کورنۍ لکه پهلوي کورنۍ، د دې سوداګریزو بزګرانو په منځ کې د ځان بیا رغولو توان درلود. وړو ځمکو خاوندان په چټکۍ سره پراخ شول، مګر په ټوله کې بزګرانو ځمکه ترلاسه نه کړه. یوازې نیمایي کلیوالي خلکو ځمکه ترلاسه کړې او ډیری یې چې ځمکې یې ترلاسه کړې د ځان بسیاینې لپاره کافي ندي. د سپین انقلاب پایله دا وه چې کلیوال نفوس په دریو ډلو وویشل شي: هوسا بزګران، کوچني ځمکې خاوندان او کلیوال کارګران. لومړۍ ډله یوازینۍ ډله وه چې په حقیقت کې د ځمکو له اصلاحاتو څخه یې ګټه پورته کړه او د کلیو پخواني مشران، ضامنان او ځینې پخواني ځمکې خاوندان پکې شامل وو. دویمه ډله هغه کروندګر وو چې له 10 هکتارو څخه زیات ځمکه یې نه درلوده. ډیری دغو خلکو په دولتي کوپراتیفونو کې د ونډو په بدل کې د خپلو ځمکو تجارت پای ته ورساوه. وروستۍ ډلې هیڅ ځمکه نه ده ترلاسه کړې او د کروندو، کارګرانو یا شپون په توګه ژوند کوي. ډیری یې په ښاري مرکزونو کې د کار کولو لپاره مهاجر شوي. [۱۰]
د 1978 په وروستیو کې، د ځمکو د اصلاحاتو په اړه د ایراني بزګرانو تر منځ پراخه ناخوښي وه چې باید د دوی ځواکمن شي. د شاه اصالحاتو په کرنه باندې لوی، غیر موثر صنعتونه مسلط کړل، چې د بزګرانو ترمنځ یې د غفلت احساس رامنځته کړ. ناسم مدیریت او فساد د دې لامل شوی چې د کرنې پراختیا لپاره ځانګړي شوي ډیری فنډونه ضایع شي. ښارونو ته د مهاجرت په پایله کې، د تولید په برخه کې یې تقاضا زیاته شوه. که څه هم دې اصلاحاتو ډېر بزګران د ځمکو په خاوندانو بدل کړل، خو د مالدارانو لپاره یې د کار کولو په وخت کې د مالیاتو، تخمونو، اوبو او اکمالاتو پېرلو لګښتونه پرې نه کړل او د روغتیا او پوهنې په څېر خدمات یې هم له منځه یوړل. د دوی لپاره د دودیز سیسټم لاندې د ځمکې خاوندانو لخوا. له متحده ایالاتو څخه د کرنیزو وارداتو راتګ هم د بزګرانو بازار ونډې کمې کړې.
نيوکه
[سمول]
په پیل کې، سپین انقلاب د دوو اصلي ډلو لخوا ډیری نیوکې ترلاسه کړې: مذهبي شخصیتونه او فیوډال مالکان. د ځمکې خاوندان د ځمکو د اصلاحاتو په اړه ناراضه وو، ځکه چې د دوی ځمکې د دولت لخوا اخیستل شوې او بیا په کوچنیو ځمکو کې په ټیټه بیه پلورل کیږي. هغه د کروندګرو یا د ځمکو د کارګرانو سره د معاملې په وخت کې د حکومت د واک د کمولو ستاینه هم ونه کړه.
پياوړي شيعه ګان هم د هغو اصلاحاتو څخه ناراضه وو، چې د تعليم او کورنۍ قانون په برخو کې يې د دوی دوديز واکونه له منځه يوړل او همدارنګه يې په کليوالو سيمو کې د دوی پخوانی نفوذ کم کړ. د اصلاحاتو له کبله ژوره اغېزه شوې، "د لوړ پادریانو لویه برخه د ځمکې لاندې کورنیو څخه راغلې" او د کرایې نشتوالی مستقیم پادریانو او د دوی تاسیساتو ته لاړ. د اټکل له مخې د 10,000 کلیو کرایه چې کرایه یې د اکاډمیک تاسیس تمویل کې مرسته کړې. [۱۱]
دا ډله، یا په ډیره مناسبه توګه، هغه څوک چې په ښکاره توګه د سپینې انقلاب مخالفت کوي پخپله شاه روح الله خمیني و . که څه هم په ایران کې پادریان د سپینې انقلاب له ډیری اړخونو لکه د ښځو د ځواکمنتیا او سیکولر محلي ټاکنو قانون او همدارنګه د ځمکې د سمون څخه ناخوښه وو، په ټولیز ډول پادریانو په فعاله توګه اعتراض نه کاوه. له بلې خوا، خمیني داسې ښکاري چې د شیعه مشرانو له دودیزو رولونو او کړنو څخه خورا ډیر اغیزمن شوی او په فعاله توګه یې د نویو اصلاحاتو او د شاه سره د مخالفت غوښتنه کوله. خمیني د ۱۹۶۳ کال د جون په میاشت کې په فیضیه ښوونځي کې په یوه وینا کې د شاګردانو د مظاهرو په وړاندې د شاه د وحشت پر ضد خبرې وکړې او د لومړي ځل لپاره دا هغه وینا وه چې شاه یې د یوه شخص په توګه برید وکړ. دا وینا د خمیني د جلاوطنۍ لامل شوه، مګر له ایران څخه بهر پاتې کیدل د خمیني د مظاهرو مخه ونه نیوله او نه یې په ایران کې د هغه نفوذ کمزوری کړ.
خمیني د اصلاحاتو پر هغو احکامو هم برید وکړ چې له مخې به یې د ایران د غیر مسلم اقلیت غړو ته د ځایي دفترونو د ټاکلو یا ټاکل کیدو اجازه ورکول کېده.
څو میاشتې وروسته د عاشورا په ورځ، خمیني یوه غوسه ناکه وینا وکړه چې په شاه یې د یو "بدبخته بدبخت" په توګه برید وکړ. دوه ورځې وروسته، د جون په پنځمه، خمیني ونیول شو. دا د دریو ورځو لپاره د بلوا لامل شو او په سلګونو کسان ووژل شول. هغه پاڅونونه په تقریرونو او لیکنو کې د هغه وخت په توګه یاد شوي چې پوځ "له 15,000 څخه کم نه وژل". خمیني د ۱۹۶۴ کال د اپریل په میاشت کې له نظربندۍ څخه خوشې شو خو د نومبر په میاشت کې جلاوطنۍ ته ولیږدول شو.
وروسته بیا
[سمول]سمدستي پایلې
[سمول]
</br>هغه څه چې شاه تمه نه درلوده دا وه چې سپین انقلاب به د نویو ټولنیزو کړکیچونو لامل شي چې د ډیرو ستونزو په رامینځته کولو کې به مرسته وکړي چې شاه یې د مخنیوي هڅه کوي. د شاه اصالحاتو د دوو طبقو ګډ اندازه څلور چنده کړه چې پخوا یې د هغه د سلطنت، پوهانو او ښاري کاري طبقې لپاره ترټولو لوی ننګونه وه. د شاه په وړاندې د دوی کرکه هم هغه وخت زیاته شوه چې دوی اوس له هغو سازمانونو څخه چې په تیرو وختونو کې یې استازیتوب کاوه، لکه سیاسي ګوندونه، مسلکي اتحادیې، سوداګریزې اتحادیې او خپلواکې ورځپاڼې لیرې شوې وې. د حکومت سره د بزګرانو د یوځای کولو پر ځای، د ځمکې سمون د خپلواکو بزګرانو او بې ځمکې مزدورانو ډله جوړه کړه چې د شاه سره د وفادارۍ احساس نه درلود، د سیاسي توپونو په توګه بدل شول. ډیری خلکو د مخ په زیاتیدونکي فاسد حکومت پروړاندې خپګان احساس کړ. مذهبي مشرانو ته د دوی وفاداري، چې د خلکو له برخلیک سره ډیر اندیښمن ښکاري، دوام لري یا حتی ډیر شوی. لکه څنګه چې ارویند ابراهیمیان په ګوته کوي، سپین انقلاب د سور انقلاب د وړاندیز لپاره ډیزاین شوی و. پرځای یې د اسلامي انقلاب لپاره لاره هواره کړه.
د سپین انقلاب اقتصادي "درې چنده ښکته" ستراتیژي هم لکه څنګه چې هدف یې کار نه و. په تیوري کې، د تیلو پیسې چې د اشرافو لپاره راټولیږي د کار او فابریکو جوړولو لپاره کارول کیږي، په پای کې پیسې ویشل کیږي، مګر د دې پرځای شتمني په سر کې ګیر کیږي او د ډیرو لږو کسانو لخوا ساتل کیږي. د انقلاب او د هغه د اصلاحاتو تر ټولو مهمه او اړونده پایله د روح الله خمیني مخ په زیاتیدونکي شهرت وه. د حکومت د فساد او د سپینې انقلاب له لارې د اصلاحاتو پلي کولو په اړه د مخ په زیاتیدونکي انګیرنې سره، خمیني د شاه یو ښکاره سیاسي دښمن شو. د خمیني په فکر کې سپین انقلاب انقلابي و. کله چې خمیني د مذهبي رهبرۍ د درناوي غړي په توګه په ښکاره د شاه مخالفت وکړ او د هغه د ړنګیدو غوښتنه یې وکړه، د ژوند د ټولو برخو او اقتصادي وضعیت خلکو غوښتل چې هغه ته د یوه ستر شخصیت په سترګه وګوري.
اوږدمهاله پایلې
[سمول]که څه هم سپین انقلاب د ایران په اقتصادي او ټیکنالوژیکي پرمختګ کې مرسته وکړه، د ځمکنیو اصلاحاتو د ځینو پروګرامونو ناکامي او د ډیموکراټیکو اصلاحاتو جزوي نشتوالی او همدارنګه د مذهبي مشرانو او فیوډالرانو لخوا د سپینې انقلاب سره سخته دښمني، په نهایت کې به ونډه ولري. د شاه د سقوط او د ۱۹۷۹ کال د ایران د انقلاب په لور. [۱۲]
دا هم وګوره
[سمول]- حسن ارسنجاني
- 1963 د ایران ریفرنډم
سرچينې
[سمول]- ↑ Amir Arjomand, Said (1988). The Turban for the Crown: The Islamic Revolution in Iran. Oxford University Press. pp. 72–73. ISBN 9780195042580.
- ↑ Siavoshi, Sussan (1990). Liberal Nationalism in Iran: The failure of a movement. Boulder, Colorado: Westview Press. p. 23. ISBN 978-0-8133-7413-0.
- ↑ Bayar, Assef (1994). "Historiography, class, and Iranian workers". In Lockman, Zachary (ed.). Workers and Working Classes in the Middle East: Struggles, Histories, Historiographies. Albany, New York: State University of New York Press. p. 198. ISBN 978-0-7914-1665-5.
- ↑ Milani, Moshen M. (1988). The Making of Iran's Islamic Revolution. Boulder, Colorado: Westview Press. p. 85. ISBN 978-0-8133-7293-8.
- ↑ Robert, Graham (1980). Iran: The Illusion of Power. London: St. Martin's Press. pp. 19, 96. ISBN 0-312-43588-6.
- ↑ "White Revolution (1961–1963) | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. بياځلي په 2019-11-22.
- ↑ Abrahamian, Ervand (2008). A History of Modern Iran. Cambridge University Press. p. 133. ISBN 978-0-521-82139-1.
- ↑ کينډۍ:Harvard citation no brackets
- ↑ کينډۍ:Harvard citation no brackets
- ↑ کينډۍ:Harvard citation no brackets
- ↑ کينډۍ:Harvard citation no brackets
- ↑ Graham, Robert (1980). Iran, the Illusion of Power. St. Martin's Press. pp. 19, 96. ISBN 0-312-43588-6.