حیدر لطیفیان

حیدر لطیفیان
(فارسی: حیدرقلی لطیفیان)
	پرتره حیدر لطیفیان پرتره حیدر لطیفیان
د شخص معلومات
زیږون نوم	حیدر قلی خان لطیفیان
زېږېدنه	1879; Vahnabad, Tehran, Iran
مړینه	۱۶ ډيسمبر ۱۹۱۵ (۳۶ کال کلنۍ کي); تهران، ایران
هديره	تهران، ایران
تابعیت	ايران
عملي ژوند
کار/مسلک	سياستوال
مورنۍ ژبه	پارسي
کاروونکي ژبه(ي)	پارسي
پوځي خدمت
وفاداري	ایران
جګړه/جګړې	نبرد رباط کریم, جنگ جهانی اول
لاسليک
	حیدر لطیفیان
	سمول

حیدر قلی لطیفیان ( پاړسي: Lua error in Module:Lang at line 988: attempt to call field 'is_Latin' (a nil value). </link> ; 1879 – د دسمبر 16، 1915)، چې د حیدر لطیفیان په نوم هم یادیږي ( پاړسي: Lua error in Module:Lang at line 988: attempt to call field 'is_Latin' (a nil value). </link> )، د فارس د اساسي قانون د انقلاب او د ایران د ډیموکراټ ګوند ملاتړی و. هغه د فارس په کمپاین کې د ایران د لومړۍ نړیوالې جګړې یو له قوماندانانو څخه و. په لومړۍ نړیواله جګړه کې د روسیې د امپراطورۍ پوځ لخوا د تهران د نیواک په وخت کې (کله چې ځواکونه له تهران څخه قم ته واستول شول) د موقت اساسي قانون حکومت (ملي دفاعي کمیټې) لخوا د پلازمینې د ویجاړولو نظریې له امله، هغه مقاومت تنظیم کړ. او د خلکو ځواکونه.

ژوند[سمول]

د مهاجرینو حکومت[سمول]

روسیه په هغه وخت کې د ایران شمالي ګاونډی و او د قاجار په دوره کې یې له ایران سره ډېرې جګړې کړې وې. د ایران په جنوب او جنوب ختیځ کې برتانوي ځواکونو د خپلو ګټو د خوندي کولو په پلمه د ایران د خاورې د ځینو برخو په نیولو سره د ایرانیانو په منځ کې نارضایتي راپارولې وه. له همدې امله ویلای شو چې ایرانیان له استعمارګرو سخت نفرت لري.

د لومړۍ نړیوالې جګړې پر مهال، د ایران د بې پرېتوب له رسمي اعلان سره سره، دوو هېوادونو بریتانیا او روسیې د بې اعتمادۍ له امله د ایران له ځمکنۍ حاکمیت څخه سرغړونه وکړه. روسیې ایران ته د ویلیم مورګن شوستر (امریکایي وکیل) د ایستلو الټیمیټم ورکړ. ^[۱] خو د هغه له وتلو وروسته روسیې پر ایران خپل نفوذ ته دوام ورکړ. روسیه چې مخکې یې تهران (د ایران پلازمینې) ته په نږدې کیدو سره د ملي مشورتي جرګې ګواښ کړی و، د تهران وضعیت د کړکیچن کیدو او پارلمان منحل کیدو لامل شوی و. په عین وخت کې چې پارلمان منحل شو، روسیې اعلان وکړ چې دا د پاچاهۍ سره هیڅ تړاو نلري. خو لومړي وزیر د پارلمان د ډیرو غړو په شتون سره نوې کابینه جوړه کړه او له یرغلګرو سره د مقابلې لپاره یې د حکومت څوکۍ له تهران څخه قم ته انتقال کړه. له دې نظره دوی ته د ملي دفاع کمیټه یا د مهاجرینو حکومت ویل کیږي. د روسانو له خوا د تهران له نيولو وروسته د دغه هېواد د نورو ازادو سيمو اداره لا هم د مهاجرو د حکومت په غاړه وه. دې مسئلې روسان خپه کړل. له همدې امله، دوی قم ته لاړل ترڅو د ایران حکومت په بشپړه توګه له منځه یوسي.^[۲]

حیدر له نورو دیموکراتانو سره، چې پر ایران د روسیې او برتانیې د پوځي برید مخالف وو، د قم پر لور حرکت وکړ. په دې وخت کې، د قزاق ځواکونو افسران او ګندرمیري اندیښمن دي او د روسانو سره جګړه ودروي. د تهران، کرج او قم ترمنځ د سیمې د ساتنې مسوولیت په یوسف اباد کې د تهران د جندرمیري لومړۍ لوا او په باغشاه کې د تهران د جندرمیري د دوهمې لوا او د قم د جندرمیري خپلواکې کنډک په غاړه دی. حیدر لطیفیان د مهاجرت د کمیټې (یا د ملي دفاع کمیټې) په ملاتړ، ^[۳] د خلکو له یوې ډلې سره چې د سیمې جغرافیایي موقعیت یې معلوم و، د روسي ځواکونو په وړاندې د مقاومت مشهور ځواکونه تنظیم کړل. ^[۲]

وروستۍ جګړه[سمول]

"... له یوې خوا د روسیې پوځ د کلمه (فجر ښارګوټي، نسیمشهر ) کلي ته رسیږي، چې د رباط کریم سړک او تهران ترمنځ موقعیت لري، ^[۱] او سیمه ایز جنګیالي له دریو خواوو څخه محاصره شوي دي. روسانو په سیمه کې له شاوخوا یو میل څخه بمباري پیل کړه، تر ماښامه پورې د سیمه ییزو باټو جنګیالیو په مرکزونو بمباري کیږي. مګر هرڅوک ژوندي پاتې کیږي. خو په ماښام کې د روسانو پياده سپرلۍ ورنږدې شوې او له تورو سره جګړه پيل شوه او له يوې خونړۍ نښتې وروسته ٧٠ تنه ووژل شول. . " حسن اعظم قدسي (عظیم الوزره) د خپلو یادونو په لومړي ټوک کې "زما یادونه یا د سل کلن تاریخ روښانه کول" په نوم لیکلي دي. ^[۴]

حیدر لطیفیان هم د خپلو نورو ملګرو په څیر ووژل شو. د ځايي خلکو د دود له مخې روسانو د مړو د سرونو په پرې کولو سره د جسدونو پېژندنه ستونزمنه کړه. یوازینی جسد چې د هغه د جامو په واسطه پیژندل کیدی شي د حیدر لطیفیان و چې شمال ته د وهن اباد کلي ته نږدې ښخ شوی و. (اوس مهال، د تهران نړیوال هوایی ډګر ته یو کیلو متره). ^[۵] د روبات کریم د مشهور مقاومت له ماتې او د هغه له وژل کېدو وروسته عبدالحسین فرمانفرما اصفهان ته په لېږل شوي ټلیګرام کې خواشیني څرګنده کړه او د ملي دفاع کمېټې ته یې وویل: . . د اوه اته کلنو ازموینو او د نجات او رباط کریم (د مشهور مقاومت د ماتې) د ازموینو سربیره، ښاغلو، زه به په اصفهان کې یو بل امتحان ته کښینم او په زور سره به د ایران د خاورې منځ ته یو خارجي پوځ را دعوت کړم. چې اصفهان دی. . " ^[۲]

هم وګوره[سمول]

د پارس کمپاین (لومړی نړیواله جګړه)
د فارس اساسي قانون انقلاب

حوالې[سمول]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Makki, Hossein (1990). Memories (Khaterat) (په فارسی ژبه کي) (الطبعة 1st). Tehran, Iran: Elmi. د کتاب پاڼې 130. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ Bastani, Parizi (2012). Talashe Azadi (Try of freedom) (په فارسی ژبه کي) (الطبعة 9). Tehran, Iran: Elm. د کتاب پاڼي Bi Tarafi Iran Season. د کتاب نړيواله کره شمېره 9789644053436. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Pirnia, Hasan; Eghbal Ashtiyani, Abbas (2015). History of Iran (Tarikhe Iran) (په فارسی ژبه کي). Tehran, Iran: Meyar. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Azam Qudsi, Hasan. My Memory (په فارسی ژبه کي). Tehran: Hasan Morsel Vand. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ توسط (2021-08-29). "وهن آباد". ادرس (په فارسی ژبه کي). د اصلي آرشيف څخه پر ۳۰ اگسټ ۲۰۲۲ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ سپټمبر ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[:3-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Makki, Hossein (1990). Memories (Khaterat) (په فارسی ژبه کي) (الطبعة 1st). Tehran, Iran: Elmi. د کتاب پاڼې 130. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[:2-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ Bastani, Parizi (2012). Talashe Azadi (Try of freedom) (په فارسی ژبه کي) (الطبعة 9). Tehran, Iran: Elm. د کتاب پاڼي Bi Tarafi Iran Season. د کتاب نړيواله کره شمېره 9789644053436. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[3] Pirnia, Hasan; Eghbal Ashtiyani, Abbas (2015). History of Iran (Tarikhe Iran) (په فارسی ژبه کي). Tehran, Iran: Meyar. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[4] Azam Qudsi, Hasan. My Memory (په فارسی ژبه کي). Tehran: Hasan Morsel Vand. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[5] توسط (2021-08-29). "وهن آباد". ادرس (په فارسی ژبه کي). د اصلي آرشيف څخه پر ۳۰ اگسټ ۲۰۲۲ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ سپټمبر ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]