Jump to content

حیدر لطیفیان

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
حیدر لطیفیان
حیدرقلی لطیفیان (پارسي) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
اړوند
ښاروندتوب
زېږون نېټه
۱۸۷۹ ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
مړينې نېټه
۲۷ ډيسمبر ۱۹۱۵ ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
ښخولو ځای
ژبې
دنده
ټوليز مالومات
عمومي مالومات
اړين مالومات
جګړه

حیدر قلی لطیفیان چې د حیدر لطیفیان په نوم هم یادیږي د فارس د اساسي قانون د انقلاب او د ایران د ډیموکراټ ګوند ملاتړی و. هغه د فارس په کمپاین کې د ایران د لومړۍ نړیوالې جګړې یو له قوماندانانو څخه و. په لومړۍ نړیواله جګړه کې د روسیې د امپراطورۍ پوځ لخوا د تهران د نیواک په وخت کې (کله چې ځواکونه له تهران څخه قم ته واستول شول) د موقت اساسي قانون حکومت (ملي دفاعي کمیټې) لخوا د پلازمینې د ویجاړولو نظریې له امله، هغه مقاومت تنظیم کړ. او د خلکو ځواکونه.

ژوند

[سمول]

د مهاجرینو حکومت

[سمول]

روسیه په هغه وخت کې د ایران شمالي ګاونډی و او د قاجار په دوره کې یې له ایران سره ډېرې جګړې کړې وې. د ایران په جنوب او جنوب ختیځ کې برتانوي ځواکونو د خپلو ګټو د خوندي کولو په پلمه د ایران د خاورې د ځینو برخو په نیولو سره د ایرانیانو په منځ کې نارضایتي راپارولې وه. له همدې امله ویلای شو چې ایرانیان له استعمارګرو سخت نفرت لري.

د لومړۍ نړیوالې جګړې پر مهال، د ایران د بې پرېتوب له رسمي اعلان سره سره، دوو هېوادونو بریتانیا او روسیې د بې اعتمادۍ له امله د ایران له ځمکنۍ حاکمیت څخه سرغړونه وکړه. روسیې ایران ته د ویلیم مورګن شوستر (امریکایي وکیل) د ایستلو الټیمیټم ورکړ. [۱] خو د هغه له وتلو وروسته روسیې پر ایران خپل نفوذ ته دوام ورکړ. روسیه چې مخکې یې تهران (د ایران پلازمینې) ته په نږدې کیدو سره د ملي مشورتي جرګې ګواښ کړی و، د تهران وضعیت د کړکیچن کیدو او پارلمان منحل کیدو لامل شوی و. په عین وخت کې چې پارلمان منحل شو، روسیې اعلان وکړ چې دا د پاچاهۍ سره هیڅ تړاو نلري. خو لومړي وزیر د پارلمان د ډیرو غړو په شتون سره نوې کابینه جوړه کړه او له یرغلګرو سره د مقابلې لپاره یې د حکومت څوکۍ له تهران څخه قم ته انتقال کړه. له دې نظره دوی ته د ملي دفاع کمیټه یا د مهاجرینو حکومت ویل کیږي. د روسانو له خوا د تهران له نيولو وروسته د دغه هېواد د نورو ازادو سيمو اداره لا هم د مهاجرو د حکومت په غاړه وه. دې مسئلې روسان خپه کړل. له همدې امله، دوی قم ته لاړل ترڅو د ایران حکومت په بشپړه توګه له منځه یوسي.[۲]

حیدر له نورو دیموکراتانو سره، چې پر ایران د روسیې او برتانیې د پوځي برید مخالف وو، د قم پر لور حرکت وکړ. په دې وخت کې، د قزاق ځواکونو افسران او ګندرمیري اندیښمن دي او د روسانو سره جګړه ودروي. د تهران، کرج او قم ترمنځ د سیمې د ساتنې مسوولیت په یوسف اباد کې د تهران د جندرمیري لومړۍ لوا او په باغشاه کې د تهران د جندرمیري د دوهمې لوا او د قم د جندرمیري خپلواکې کنډک په غاړه دی. حیدر لطیفیان د مهاجرت د کمیټې (یا د ملي دفاع کمیټې) په ملاتړ، [۳] د خلکو له یوې ډلې سره چې د سیمې جغرافیایي موقعیت یې معلوم و، د روسي ځواکونو په وړاندې د مقاومت مشهور ځواکونه تنظیم کړل. [۲]


وروستۍ جګړه

[سمول]

"... له یوې خوا د روسیې پوځ د کلمه (فجر ښارګوټي، نسیمشهر ) کلي ته رسیږي، چې د رباط کریم سړک او تهران ترمنځ موقعیت لري، [۱] او سیمه ایز جنګیالي له دریو خواوو څخه محاصره شوي دي. روسانو په سیمه کې له شاوخوا یو میل څخه بمباري پیل کړه، تر ماښامه پورې د سیمه ییزو باټو جنګیالیو په مرکزونو بمباري کیږي. مګر هرڅوک ژوندي پاتې کیږي. خو په ماښام کې د روسانو پياده سپرلۍ ورنږدې شوې او له تورو سره جګړه پيل شوه او له يوې خونړۍ نښتې وروسته ٧٠ تنه ووژل شول. . " حسن اعظم قدسي (عظیم الوزره) د خپلو یادونو په لومړي ټوک کې "زما یادونه یا د سل کلن تاریخ روښانه کول" په نوم لیکلي دي. [۴]

ATTAKA KASACOV в ходе Первой мировой войны. ۱۹۱۵ ز
هغه وسلې چې د روسیې لخوا په فارسي کمپاین کې کارول شوې (1914)، د ډیجیټل کولو سپانسر: د ټورنټو پوهنتون

حیدر لطیفیان هم د خپلو نورو ملګرو په څیر ووژل شو. د ځايي خلکو د دود له مخې روسانو د مړو د سرونو په پرې کولو سره د جسدونو پېژندنه ستونزمنه کړه. یوازینی جسد چې د هغه د جامو په واسطه پیژندل کیدی شي د حیدر لطیفیان و چې شمال ته د وهن اباد کلي ته نږدې ښخ شوی و. (اوس مهال، د تهران نړیوال هوایی ډګر ته یو کیلو متره). [۵] د روبات کریم د مشهور مقاومت له ماتې او د هغه له وژل کېدو وروسته عبدالحسین فرمانفرما اصفهان ته په لېږل شوي ټلیګرام کې خواشیني څرګنده کړه او د ملي دفاع کمېټې ته یې وویل: . . د اوه اته کلنو ازموینو او د نجات او رباط کریم (د مشهور مقاومت د ماتې) د ازموینو سربیره، ښاغلو، زه به په اصفهان کې یو بل امتحان ته کښینم او په زور سره به د ایران د خاورې منځ ته یو خارجي پوځ را دعوت کړم. چې اصفهان دی. . " [۲]

د 1916 فرانسوي مجلې څخه عکس چې "روسیان په اصفهان کې" ښیې.

هم وګوره

[سمول]

حوالې

[سمول]
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Makki, Hossein (1990). Memories (Khaterat) (په فارسي) (1st ed.). Tehran, Iran: Elmi. p. 130.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Bastani, Parizi (2012). Talashe Azadi (Try of freedom) (په فارسي) (9 ed.). Tehran, Iran: Elm. pp. Bi Tarafi Iran Season. ISBN 9789644053436.
  3. Pirnia, Hasan; Eghbal Ashtiyani, Abbas (2015). History of Iran (Tarikhe Iran) (په فارسي). Tehran, Iran: Meyar.
  4. Azam Qudsi, Hasan. My Memory (په فارسي). Tehran: Hasan Morsel Vand.
  5. توسط (2021-08-29). "وهن آباد". ادرس (په فارسي). Archived from the original on 2022-08-30. نه اخيستل شوی 2022-09-03. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)