کردان

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
کرد
ټوله آبادي
۳۲[۱][۲] تر۵۰[۳] میلیونه
هغه سيمې چېرته چې دا قبيله آباده ده
آسیا
   تورکيه ۲۰–۳۰ میلیون ۲۵٪–۳۸٪ [۱][۲][۳][۴]
   ايران ۳٫۵–۷٫۹ میلیون
۷–۱۰٪
[۱][۳]
   عراق ۶–۹ میلیون
۲۳٪یا ۳۰٪
[۱][۳]
   سوريه ۳_۴ میلیون
۹–۱۵٪
[۱][۵][۶][۷]
   آذربايجان ۱۵۰٬۰۰۰–۱۸۰٬۰۰۰ [۸][۹]
   روسیه ۶۳٬۸۱۸ [۱۰]
   ارمینیا ۳۷٬۴۰۳ [۱۱]
   ګرجستان ۲۰٬۸۴۳ [۱۲]

اروپا

   جرمني ۷۵۰٬۰۰۰ [۸]
   اسرایل ۱۵۰٬۰۰۰ [۱۳]
   فرانسه ۱۳۵٬۰۰۰ [۸]
   سويډن ۹۰٬۰۰۰ [۸]
   نېدرلنډ ۷۵٬۰۰۰ [۸]
   سويټزرلېنډ ۶۵٬۰۰۰ [۸]
   بلجیم ۶۰٬۰۰۰ [۸]
   اسټريا ۵۵٬۰۰۰ [۸]
   ترکمنستان ۵۰٬۰۰۰ [۹]
   بريتانيه ۴۹٬۹۲۱ [۱۴][۱۵][۱۶]
   قزاقستان ۳۸٬۳۲۵ [۱۷]
   اردن ۳۰٬۰۰۰ [۱۸]
   یونان ۲۶٬۰۰۰ [۱۹]
   ډانمارک ۲۵٬۰۰۰ [۲۰]
   د امريکا متحده ايالات ۱۵٬۳۶۱ [۲۱]
   قرغزستان ۱۳٬۱۷۱ [۲۲][۲۳]
   کاناډا ۱۱٬۶۸۵ [۲۴]
   فېنلانډ ۹٬۲۸۰ [۲۵]
ژبې

کردی

مذهبونه

 • اکثریت: سنی • اقلیت: شیعه، ایزدی
، یهودی، مسیحیت، علوی، یارسان، تصوف

څېرمه خلک

نور ايراني ټبره قومومنه
(تالش • لر • فارس • بلوڅان • پښتانه • گیلک • مازندرانی)

کوز نوټ
په ایران، ترکیه او سوریه کې د کردانو نفوس اټکل کیږي ځکه چې د دغو هیوادونو درست معلومات نه دي ورکړل سوي.

کردان د عربو او پارسیانو ترمنځ سیمو کې مېشت توکم (قوم) دی چې په عراق، ترکي، سوریې او ایران، ازرباییجان او ځینو نورو هېوادونو کې کې مېشت دي، ددوي ټول شمیر په ترکیه کې څوارلس نیم ملیونه، په ایران کې اته نیم ملیونه، په عراق کې پنځه نیم ملیونه اوپه سوریه کې درې نیم ملیونه آتکل سوي دي. همداراز یو شمیر کردان په ډیرو اروپا یي هیوادونو اویو شمیر یې هم دمنځنۍ آسیا په هیوادونو لکه ترکمنستان، آذربایجان، فزاقستان او ارمنستان کې استوګنه لري .کردان زیاتره سني مذهبه دي، خو لږ شمیر شیعه مذهبه هم پکې سته، پاتې یې اهل حق اوایزدیان دي. په پخوانیو وختونو کې دوی کو چیان وو او دپسونو اووزو( بزو) رمې به یې درلودلې. اوس یې هم ډیر شمیر خلک دڅارویو په روزنه بوخت دي. دکردانو ژبه په څو لهجو ویشلې شوې ده چې کرمانجي، سوراني او کرمانشاهي یې بولي.

د Mokryan سیمه د Piranshahr او Bijar دوه ښارونه شامل دي.

سياست[سمول]

نامتو اسلامي مبارز سلطان صلاح الدین ایوبی هم چې دبیت المقدس فاتح او سوبمن یې بولي په ۱۱۸۷ زیږدیز کال کې په صلیبي جګړو کې دیورپ متحده پوځ ته تاریخي ماتې ورکړې وه په اصل کې کردی و. کردان دتاریخ په اوږدو کې دایران، ترکیی، سوریې او عراق په هیوادونو کې ټکول سوي دي، نو خکه یې تل ددغو هیوادونو پر خلاف خپلو مبارزو ته دوام ورکړی دی. ددوی سیاسي مشران ملا مصطفی بارزاني، جلال طالباني، مسعود بارزاني او عبدالله اوجالان د ي. دوي ډیر سیاسي ګوندونه درودل او لري یې لکه دایران دکردستان ګوند ، دکردستان هیوادپاله یووالی ګوند، کومله، دکردستان دخپلواکۍ دیووالي ګوند، ددموکراتیک یووالی ګوند او ځیني نور سیاسي ګوندونه. دعراق دکردانو پوځ چې ( پشمرګه) نومیږي او شمیریې دوه لکه او پنځه اویازرو ته رسیږي اوپه سپکو او درنو وسلو سمبال دي دایران او عراق په اته کلنې جګړې، په عراق کې د صدام حسین په راپرزولوکې او هم دداعش په وړاندې جګړه کې د پشمرګه ځواکونو مهم رول لوبولی دی چې تر اوولسو زرو نه یې زیاتې نجونې او ځوانې ښځې دداعشیانو سره دتودې جګړې په سنګرونو کې له ځانه اتلولي ښودلې ده. همدا اوس کردان دامریکي، اسرائیلو او نورو اروپایی هیوادنو دپیاوړي ملاتړ نه برخمن دي یو علت یې دادی چې دعراق کردستان دتیلو شتمنې زیرمې لري او لویدیزوال هم په همدې سبب ورسره مینه ښیی.

هم ولولئ[سمول]

د افغانستان کردان

سرچینې[سمول]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ The Kurds: culture and language rights (Kerim Yildiz, Georgina Fryer, Kurdish Human Rights Project; 2004): 18% of Turkey, 20% of Iraq, 8% of Iran, 9.6%+ of Syria; plus 3.5–4 million in neighboring countries and the diaspora
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Sandra Mackey , “The reckoning: Iraq and the legacy of Saddam”, W.W. Norton and Company, 2002. Excerpt from pg 350: “As much as 25% of Turkey is Kurdish. ”
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ CIA - The World Factbook: 30million in Turkey (18%[۱] Archived 2017-07-02 at the Wayback Machine., ۶٫۵–۷.2 million in Iraq(15-20%)[۲] Archived 2018-12-24 at the Wayback Machine., 12 million in Iran(10%)[۳] Archived 2012-02-03 at the Wayback Machine. (all for 2012), plus several million in Syria, neighboring countries, and the diaspora
  4. Kürtlerin nüfusu 11 milyonda İstanbul"da 2 milyon Kürt yaşıyor - Radikal Dizi. Radikal.com.tr. Retrieved on 2013-07-12.
  5. Studying the Kurds in Syria: Challenges and Opportunities | Lowe | Syrian Studies Association Bulletin Archived 2013-09-29 at the Wayback Machine.. Ojcs.siue.edu. Retrieved on 2013-07-12.
  6. Henriques, John L. "Syria: issues and historical background". Nova Science Publishers,. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)CS1 maint: extra punctuation (link)
  7. Gul, Zana Khasraw (22 July 2013). "Where are the Syrian Kurds heading amidst the civil war in Syria?". Open Democracy. د لاسرسي‌نېټه ۰۴ نومبر ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ ۸٫۶ ۸٫۷ The cultural situation of the Kurds, A report by Lord Russell-Johnston, Council of Europe, July 2006.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ Ismet Chériff Vanly, “The Kurds in the Soviet Union”, in: Philip G. Kreyenbroek & S. Sperl (eds.), The Kurds: A Contemporary Overview (London: Routledge, 1992). pg 164: Table based on 1990 estimates: Azerbaijan (180,000), Armenia (50,000), Georgia (40,000), Kazakhistan (30,000), Kyrghizistan (20,000), Uzbekistan (10,000), Tajikistan (3,000), Turkmenistan (50,000), Siberia (35,000), Krasnodar (20,000), Other (12,000), Total 450,000
  10. "Всероссийская перепись населения 2010 г. Национальный состав населения Российской Федерации". Demoscope. Demoscope. د لاسرسي‌نېټه ۰۴ جولای ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. "Information from the 2011 Armenian National Census" (PDF). Republic of Armenia. د لاسرسي‌نېټه ۰۷ اگسټ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. "The Human Rights situation of the Yezidi minority in the Transcaucasus" (PDF). United Nations High Commissioner for Refugees. United Nations High Commissioner for Refugees. د کتاب پاڼې 18. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. "Kurdish Jewish Community in Israel". Jcjcr.org. د لاسرسي‌نېټه ۱۱ اپرېل ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)[مړه لينکونه]
  14. "QS211EW - Ethnic group (detailed)". nomis. Office for National Statistics. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ اگسټ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. "Ethnic Group - Full Detail_QS201NI". د لاسرسي‌نېټه ۰۴ سپټمبر ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. "Scotland's Census 2011 - National Records of Scotland, Language used at home other than English (detailed)" (PDF). Scotland Census. Scotland Census. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۵ فبروري ۲۰۲۰ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ سپټمبر ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. "Table 4.1.1 Population by individual ethnic groups" (PDF). Government of Kazakhstan. stat.kz. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۲۸ فبروري ۲۰۱۳ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۸ جولای ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. Mahmoud A. Al-Khatib and Mohammed N. Al-Ali. "Language and Cultural Shift Among the Kurds of Jordan" (PDF). د کتاب پاڼې 12. د لاسرسي‌نېټه ۱۰ نومبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. "The Kurdish Diaspora". Institut Kurde De Paris. د لاسرسي‌نېټه ۲۳ اکتوبر ۲۰۱۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. Andersen, Ole Stig (11 July 2004). "Kurdisk". olestig.dk. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۲ مې ۲۰۱۳ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۶ مارچ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. "2006-2010 American Community Survey Selected Population Tables". Government of the United States of America. Government of the United States of America. د لاسرسي‌نېټه ۰۵ اگسټ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. "4.1. Number of resident population by selected nationality" (PDF). Government of Kyrgyzstan. United Nations. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۰ جولای ۲۰۱۲ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ جولای ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. "Население Кыргызстана" (په الروسية ژبه کي). د اصلي آرشيف څخه پر ۱۵ سپټمبر ۲۰۱۲ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۸ اپرېل ۲۰۱۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)صيانة CS1: لغة غير مدعومة (link)
  24. "2011 National Household Survey: Data tables". Statistics of Canada. Statistics of Canada. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ جنوري ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. "Language according to age and sex by region 1990 - 2011". Statistics Finland. Statistics Finland. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ جنوري ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)