يوم کيپور جګړه

يوم کيپور جګړه

اړوند

په نوم د	Yom Kippur (en)

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	جګړه
ځای	لړۍ... نږدې ختیځ — سویز کانال — د ګولان غرنۍ څوکي — د سینا ټاپووزمه — منځنی ختيځ

نور اړين مالومات

برخې	لړۍ... Egyptian 25th Brigade ambush (en) Battle of the Chinese Farm (en) Operation Abirey-Halev (en) Battles of Fort Budapest (en) Battle of Fort Lahtzanit (en) Third Battle of Mount Hermon (en) First Battle of Mount Hermon (en)
برخه د	Arab–Israeli Wars (en)
پيل موده	۶ اکتوبر ۱۹۷۳
پای	۲۶ اکتوبر ۱۹۷۳
ګډونوال	لړۍ... اسرائيل مصر سوريه د امریکا متحده ایالات د پاکستان هوايي ځواک Palestine Liberation Organization (en) Isaac Hofi (en) Saad el-Shazly (en) David Elazar (en) Chaim Bar-Lev (en) Mustafa Tlass (en) Moshe Dayan (en) Israel Tal (en) Ahmad Ismail Ali (en) Muhammad Abd El-Ghani El-Gamasy (en) Ali Aslan (en) Benny Peled (en) Shmuel Gonen (en)

د یوم کیپور جګړه چي د رمضان جګړې، د اکتوبر جګړې، د ۱۹۷۳ کال د عرب – اسرائیلو جګړې، یا څلورمي عرب – اسرائیل جګړې په نامه هم یادیږي، د ۱۹۷۳ کال د اکتوبر له ۶ څخه تر ۲۵ پوري د اسرائیلو او د عربي دولتونو د ایتلاف تر منځ (چي د مصر او سوریې لخوا رهبري کېدل) یوه ستره جګړه وه. ددې جګړې ډیري نښتي د سینا په ټاپووزمه او د ګولان په لوړو کي وسوې، هغه سیمي چي په 1967 کي د اسراییلو لخوا له عربانو څخه نیول سوي وې. په یاده جګړه کي د مصر موخه دا وه ترڅو د سویز کانال په ختیځه څنډه کي لمړئ ځان ځای، او په دې توګه هلته د پښې ټینګولو په پایله کي د سینا ټاپووزمه د خبرو له لاري لاسته راوړي.

یوم کیپور جګړه د ۱۹۷۳ کال د اکټوبر په شپږمه هغه مهال پیل سوه، کله چي عربي ایتلاف د یوم کیپور (د یهودانو د مقدسي ورځي په ترڅ کي) چي د روژې د میاشتي له لسمي نیټې سره سمون خوري پر اسراییلو ناڅاپي برید وکړ. متحده ایالاتو د خپل متحد اسراییل او شوروي اتحاد د خپل متحد عربي دولتونو لپاره په دې وخت کي په پراخه کچه د اکمالاتو په هڅو بوخت سول، او په دې توګه د دواړو زبرځواکونو ترمنځ کړکیچ زیات اوج ته ورسېدی.

د مصر او سوریې ځواکونو له اسرائیلو سره د خپلو پخوانیو کرښو څخه په تېرېدو سره ځانونه د سینا او جولان لوړو ته ورسول. ددوی تر پرمختګ درې ورځې وروسته اسراییلو د مصر ځواکونه شاتګ او سوریایان یې هم د ګولان له څوکو څخه کښته کېدو ته اړ کړه. اسراییلو په دې توګه په سوریه کي د دمشق په څنډه کي د توپونو ګوزارونه هم پیل کړه، او همدارنګه یۍ مصري ځواکونه له سینا تاپووزمي څخه سینا ښار ته پر شا کړه. د سویز ښار تر محاصرې وروسته د اسماعیلیه او سویز په جګړو کي د اسراییلو نور پرمختګ ودرېدی او مصري ځواکونه وتوانېدل ترڅو پاته خاوره له اسراییلو څخه وژغوري. د اکتوبر په 25 نېټه د ملګرو ملتونو په منځکړیتوب په رسمي توګه جګړه نور پای ته ورسیده او مصري، اسراییلي او سوري ځواکونه بیرته خپلو سیمو ته پر شا سول.

د یوم کیپور یادي جګړې د اسراییل - فلسطین د سولي په پروسې کي زیاته مرسته وکړه، او د 1978 کیمپ ډیویډ تړون لامل هم سوه، هغه تړون چي له مخي یې اسراییلو مصر ته د سینا ټاپو وزمه بیرته وسپارل او د مصر - اسراییل د سولې تړون په پایله کي په لمړي ځل یو عربي هیواد (مصر) اسراییل په رسمیت وپیژندل. د یوم کیپور تر جګړې وروسته مصر له شوروي اتحاد څخه هم ووت او له لویدیځ سره يې اړیکي ورغولې.