لرغوني سورپوستان
| Paleo-Indians hunting a glyptodont Heinrich Harder (1858–1935), شاوخوا 1920.  The Paleo-Indians, also known as the Lithic peoples, are the earliest known settlers of the Americas; the period's name, the Lithic stage, derives from the appearance of lithic flaked stone tools. |
پیلیو-انډین یا لرغوني سورپوستان لومړني خلک وو چي د پلیسټوسین دورې د وروستیو یخونو په جریان کي امریکا ته داخل او هلته یې استوګنه پیل کړه. د Paleo-Indians اصطلاح په ځانګړې توګه په لویدیځه نیمه کره کې د لیتیک دورې لپاره کارول کیږي او د پیلیولیتیک اصطلاح څخه توپیر لري.
دودیز تاریخونه په ډاګه کوي چي د لویو څارویو ښکارکوونکي د ځمکي پل ( بیرینګیا ) له لاري د شمالي آسیا څخه د بیرینګ تنګي په مرسته امریکا ته تیریدل. دا پل د 45,000 څخه تر 12,000 مخکي تر ميلاد کلونو په هاخوا BCE (47,000-14,000 BP ) شتون درلود. [۱] د ښکار راټولونکو کوچنیو جلا جلا ډلو شمالي امریکا یعني الاسکا ته د لویو بوټو د رمو سره یوځای مهاجرت وکړ. له يخي څخه کنګل دهلیزونه د آرام سمندر په ساحل او د شمالي امریکا په دره کي له 16500 څخه نیولې بیا تر 13500 مخکي تر میلاد پوري رامینځته سوي دي. یادي پیښي حیواناتو ته اجازه ورکړه ترڅو انسانان تعقیب او د لویدیځ په داخل کي سویلي سیمو ته مهاجرت وکړي. دهغه زمانې انسانانو د ساحل په اوږدو کې پیاده یا په کښتۍ کي تګ راتګ کاوه. د امریکا د خلکو تاریخونه او لاري موضوع له همدغه ځایه روښانه سوې ده. داسي احتمال سته چي د بیرنګ بحر څخه د امریکا لویي وچي ته د لرغونو اوسیدونکو درې څپې تللي وي.
پر همدې اساس د ډبرې وسیلې ، په ځانګړې توګه د پروژیک نقطې او سکریپرونه ، په امریکا کي د لومړنیو بشري فعالیتونو اولني شواهد ګڼل کیږي. لرغونپوهان او انتروپولوژیان د کلتوري دورې د طبقه بندي کولو لپاره ژوندي جوړ سوي او لیتیک فلاک شوي وسایل کاروي. ساينسي شواهد د وينې د ډولونو د ويش او د جنيتي جوړښت له مخي ((چي د ماليکولر معلوماتو لکه DNA لخوا ښودل سوي)) له مخې اصلي امريکايان د ختيځ سايبريا له وګړو سره نښلوي . له 8000 څخه تر 7000 مخکي تر میلاد پوري BCE (10,000-9,000 BP) پورې ددغه سیمي اقلیم په ثبوت ورسېدی او د نفوسو د زیاتوالي او د لیتیک ټیکنالوژۍ پرمختګ لامل سو، چي په پایله کي یې د ژوند طرزالعمل پراختیا وموندل.