Jump to content

په امریکا کې مېشتېدنه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

په امریکا کې مېشتېدنه له هغه وخت راهیسې پیل شوه، چې د پیلولیتیک دورې ښکاریان له شمالي اسیا نه د ماموته له سیمې نه د بیرینګیا د ځمکني پل له لارې شمالي امریکا ته ننوتل، یاد پل د شمال ختیځې سایبریا او لوېدیځې الاسکا ترمنځ پروت دی. دې خلکو د لارینټایډ یخبندانسویل ۱۴۰۰۰کاله مخکې کشف کړ او په ګړندۍ توګه په شمالي او سویلي امریکا کې خپاره شول. په امریکا کې تر ټولو لومړني خلک پیلیو-هنديان وو، چې شاوخوا لس زره کاله وړاندې هلته مېشت شوي وو.د امریکا بومي خلک د سایبریا له خلکو سره د ژبني فکتورونو، وینې ګروپ او جینیټیکي جوړښت له پلوه تړاو لري. [۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷]

په داسې حال کې، چې د امریکا د کډوالۍ په اړه عمومي توافق دا په ډاګه کوي، چې  په امریکا کې په لومړي ځل اسیایي خلک مېشت شوي، خود هغو خلکو چې امریکا ته کډوال شوي، د کډوالۍ نمونه، د کډوالۍ وخت او د هغوياصلي ځایونه ناڅرګند پاتې دي. دودیز اټکلونه دا ښیې چې: انسانان د ۱۵۰۰۰او ۲۰۰۰۰کلونو تر منځ شمالي امریکا ته رسېدلي دي.[۸][۹]

عنعنوي تیوري دا ده، چې لومړني کډوال هغه وخت، چې د سمندرکچه د کواټرنر یخ وهنې له امله ټیټه شوې وه، له یخه د پاکو دهلیزونو په اوږدو کې، چې د لارینټایډ او کورډیلران یخونو تر مینځ غځېدلي وو، دورک شوي پلیسټوسین میګافاونا رمو په تعقیب حرکت وکړ. بله وړاندیز شوې لاره دا ده، چې دوی به پلي یا د ابتدايي بېړیو په کارولو سره د ارام سمندر له ساحل نه سویلي امریکا ته تر چیلي پورې مهاجرت کړی وي. د وروستۍ یخ وهنې دورې په لړ کې د هر ډول لرغون پېژندنې شواهد ښیي چې، د سمندرد سطحې د لوړېدو(تر سل مترو پورې ) له امله به پوښل شوي وي.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]

د «کلویس لومړۍ تیوري» د ۱۹۵۰لسیزې فرضیې ته،چې د کلویس کلتور اشاره کوي، داپه امریکا کې شاوخوا ۱۳۰۰۰کاله وړاندې د لومړنیو انسانانو شتون ښیي. احتمالي موندنې ښیي، چې امریکا ته د انسان راتګ له وروستۍ اعظمي یخ وهنې نه مخکې پیل شوی. په دې وروستیو کې، د۲۰۲۱ز کال په سپټمبر کې ساینسپوهانو د وایټ سینډز ملي پارک (د متحده ایالاتو په نیو مکسیکو ایالت) کې د انسان د پښو د نښو د کشف راپور ورکړ، چې له ۲۲۸۶۰ نه تر ۲۱۱۳۰کلونو پورې تاریخ لري، دغه کشف د وروستۍ اعظمي یخ وهنې پر مهال او یا ممکن په امریکا کې د انسانانو ترټولو پخوانی ریکارډ وي.[۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

د ارام سمندر ساحلي لاره

[سمول]

د ارام سمندرد ساحلي کډوالۍ تیوري وړاندیز کوي، چې خلک لومړی د اوبو له لارې شمال ختیځې اسیا نه امریکا ته رسېدلي دي. په اصل کې دا فرضیه په ۱۹۷۹ز کال کې د نوټ فلدمارک له خوا د یخ نهپاک دهلیز له لارې د فرضي کډوالۍ د بدیل په توګه وړاندیز شوه. دا ماډل به د بیرینګ سیمې نه خورا لرې ساحلي سیمو کې د خلکو د ګړندي خپرېدوو په تشرېح کولو کې مرسته کوي؛ په سویلي چیلي کې د مونټ ورډ او په لوېدیځ وینزویلا کې د تیما په ګډون.[۲۵]

د سمندري کډوالۍ فرضیه ساحلي کډوالۍ ته ورته ده. په اصل کې د سمندري کډوالۍ یوازینی توپیر دا دی، چې په سفرونو کې له بېړیو نه کار اخیستل شوی دی. په کښتیو کې کډوالکولای شي، په اسانۍ سره د یخ خنډونو نه تېر او په بېړیو کې ځای پر ځای شي،مخکې تر دې چې د ساحلي ځمکې د لارې تخریب بشپړ شي.[۲۶][۲۷]

په ۲۰۰۷ز کال کې یوه مقاله، چې د ټاپو او ساحلي لرغونپوهنې په ژورنال کې خپره شوه، د« کیلپ لویې لارې فرضیه» یېوړاندیزکړه،  دا د ساحلي کډوالۍ یو ډول دی، چې له جاپان نه بیرینګیا، د ارام سمندر شمال لوېدیځ او کلیفورنیا او د سویلي امریکا د انډین ساحلونو په اوږدو کې د ارام سمندر د کیلپ ځنګلونو د کارونې پر بنسټ ولاړه ده. کله چې د الاسکا او بریتانوي کولمبیا ساحلونه شاوخوا ۱۶۰۰۰کاله مخکې ویجاړ شول، نو د کیلپ ځنګلونو (د اسټورین ، منګروو او مرجان ریف سره) د استوګنځایونو لپاره په بشپړ ډول بی خنډه او د ایکولوژیکي له پلوه د کډوالۍ دهلیز چمتو کړ. په ۲۰۱۶ز کال کې د نباتاتو او حیواناتو د (DNA) تحلیل ښیي چې دا ممکنساحلي لاره وه.[۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]

د ساحلي کډوالۍ‌‌‌‌ د ماډلونو د ارزولو ستونزې

[سمول]

د ساحلي کډوالۍ ماډل نوې نړۍ ته د کډوالۍ په اړه بېلابېل لید وړاندې کوي، خو دا هم بې ستونزو نه دي؛ یوه ورته ستونزه دا ده، چې د نړۍ د سمندرونو  کچه د وروستۍ یخ دورې له پای نه تر ۱۲۰مټرو (۳۹۰فټ) لوړه شوې ده او هغه لرغوني ساحلونه یې ډوب کړي، چې سمندري خلکو به امریکا ته تعقیب کړي وي. له لومړنیو ساحلي کډوالیو سره د تړلو ځایونو موندل خورا ستونزمن دي او په ژورو اوبو کې د هرې سیمې سیستماتیک کېدنه ستونزمنه او ډېر لګښت ته اړتیا لري.[۳۲][۳۳][۳۴][۳۵]

د کډوالو د لومړنیو ځایونو موندلو په تګلارو کې په ډوب شوو ساحلونو کې د احتمالي سیمو پېژندل او دهغو سیمو پلټل، چې ښایي ساحلي کډوال یې راجلب کړي وي. له دې پرته د کلیفورنیا چینل ټاپوګانو کې له زېږد ۱۰۰۰۰ کاله دمخه د سمندري ټیکنالوژۍ شواهد شته. که چېرې د کلویس نه مخکې د ساحلي کډوالۍ پیل وي، نو دا به د یو «ناکام استعمار» احتمال شتون وښیي.. بله ستونزه، چې راپورته کېږي، د «اوږد مهاله تاریخي تیوري» لپاره د قوي شواهدو نه شتون  دی. هېڅ سیمې تر اوسه پورې له ۱۲۵۰۰کلونو نه زوړ ثابت تاریخ نه دی رامنځته کړی، خو په سویلي امریکا کې د ابتدایې ساحلي کډوالۍ په اړه څېړنې محدودې شوې دي.

کرونولوژي

[سمول]

د ۲۱مې پېړۍ په لومړیو کې، د کرونولوژي ماډلونه په دوو عمومي برخو ووېشل شول. لومړی د لنډې کرونولوژۍ تیوري ده، چې له مخې یې لومړی کډوالۍ د وروستي اعظمي یخ وهنې نه وروسته رامنځته شوه، چې شاوخوا ۱۹۰۰۰کاله وړاندې له کمېدو سره مخامخ شوه،خو وروسته بیا دکډوالو پرله پسې څپې پیل شوې.[۳۶][۳۷][۳۸][۳۹]

دویمه تیوري، د اوږدې کرونولوژۍ تیوري ده، چې له مخې یې د لومړنيو خلکو ډله ۴۰۰۰۰ کاله وړاندې دبیرینګیا او د الاسکا د یخ نه پاکو سیمو ته ننوتل.دکلوویس لومړۍ تیوري په ۲۰مې پېړۍ کې د نوې نړۍ د انسان پېژندنې پرفکر واک درلود.[۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]

په امریکا کې له پخوانیو تاریخونو سره لرغوني آثار، چې ټول ۱۵۰۰۰کلونه تاریخ لري. پهدې کې په ټیکساس کې د بټرملک کریک کمپلیکس، په پنسلوانیا کې د میډوکرافټ راکشیلټر سیمې او په سویلي چیلي کې د مونټ ورډ سیمې شاملې دي. د کلوویس نه مخکې د لرغون پېژندنې آثار د سویلي کارولینا ټاپر سیمې ته اشاره کوي، چې ۱۶۰۰۰کاله تاریخ لري.[۴۸][۴۹]

څېړنې دې پایلې ته رسېدلي چې د یخ نه پاکو سیمو کې، چې اوس د البرټا او بریتانوي کولمبیا په نامه یادېږي،«په تدریجي ډول د ځنګل له خوا، چې تر سپروس او ژېړو ونو لاندې شو»او دا « د کلویس خلکو د راتګ احتمال له سویل نه، بلکې له شمال نه ښیی» د امریکا د خلکو لپاره یوه بدیله فرضیه د ساحل کډوالۍ ده، کوم چې ښایي د ۱۶۰۰۰ کلونو دمخه د ویجاړ شوي (خو اوس ډوب شوی) ارام سمندر په شمال لوېدیځ ساحل کې دود وه.[۵۰][۵۱]

سرچینې

[سمول]
  1. ↑ Pringle, Heather (March 8, 2017). "What Happens When an Archaeologist Challenges Mainstream Scientific Thinking?". Smithsonian.
  2. ↑ Fagan, Brian M. & Durrani, Nadia (2016). World Prehistory: A Brief Introduction. Routledge. p. 124. ISBN 978-1-317-34244-1.
  3. ↑ Goebel, Ted; Waters, Michael R.; O'Rourke, Dennis H. (2008). "The Late Pleistocene dispersal of modern humans in the Americas" (PDF). Science. 319 (5869): 1497–1502. Bibcode:2008Sci...319.1497G. CiteSeerX 10.1.1.398.9315. doi:10.1126/science.1153569. PMID 18339930. S2CID 36149744. Archived from the original on 2014-01-02. نه اخيستل شوی 2010-02-05.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link)
  4. ↑ Zimmer, Carl (January 3, 2018). "In the Bones of a Buried Child, Signs of a Massive Human Migration to the Americas". The New York Times. نه اخيستل شوی January 3, 2018.
  5. ↑ Moreno-Mayar, JV; Potter, BA; Vinner, L; et al. (2018). "Terminal Pleistocene Alaskan genome reveals first founding population of Native Americans" (PDF). Nature. 553 (7687): 203–207. Bibcode:2018Natur.553..203M. doi:10.1038/nature25173. PMID 29323294. S2CID 4454580.
  6. ↑ Ash, Patricia J. & Robinson, David J. (2011). The Emergence of Humans: An Exploration of the Evolutionary Timeline. John Wiley & Sons. p. 289. ISBN 978-1-119-96424-7.
  7. ↑ Roberts, Alice (2010). The Incredible Human Journey. A&C Black. pp. 101–103. ISBN 978-1-4088-1091-0.
  8. ↑ Waguespack, Nicole (2012). "Early Paleoindians, from Colonization to Folsom". In Timothy R. Pauketat (ed.). The Oxford Handbook of North American Archaeology. Oxford University Press. pp. 86–95. ISBN 978-0-19-538011-8.
  9. ↑ Goebel, Ted; Waters, Michael R.; O'Rourke, Dennis H. (2008). "The Late Pleistocene dispersal of modern humans in the Americas" (PDF). Science. 319 (5869): 1497–1502. Bibcode:2008Sci...319.1497G. CiteSeerX 10.1.1.398.9315. doi:10.1126/science.1153569. PMID 18339930. S2CID 36149744. Archived from the original on 2014-01-02. نه اخيستل شوی 2010-02-05.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link)
  10. ↑ Spencer Wells (2006). Deep Ancestry: Inside the Genographic Project. National Geographic Books. pp. 222–. ISBN 978-0-7922-6215-2. OCLC 1031966951.
  11. ↑ John H. Relethford (17 January 2017). 50 Great Myths of Human Evolution: Understanding Misconceptions about Our Origins. John Wiley & Sons. pp. 192–. ISBN 978-0-470-67391-1. OCLC 1238190784.
  12. ↑ H. James Birx, ed. (10 June 2010). 21st Century Anthropology: A Reference Handbook. SAGE Publications. ISBN 978-1-4522-6630-5. OCLC 1102541304.
  13. ↑ John E Kicza; Rebecca Horn (3 November 2016). Resilient Cultures: America's Native Peoples Confront European Colonialization 1500-1800 (2 ed.). Routledge. ISBN 978-1-315-50987-7.
  14. ↑ Fitzhugh, Drs. William; Goddard, Ives; Ousley, Steve; Owsley, Doug; Stanford, Dennis. "Paleoamerican". Smithsonian Institution Anthropology Outreach Office. Archived from the original on 2009-01-05. نه اخيستل شوی 2009-01-15.
  15. ↑ "Atlas of the Human Journey-The Genographic Project". National Geographic Society. 1996–2008. Archived from the original on 2011-05-01. نه اخيستل شوی 2017-01-27.
  16. ↑ "The peopling of the Americas: Genetic ancestry influences health". Scientific American. نه اخيستل شوی 2019-05-08.
  17. ↑ Fladmark, K. R. (1979). "Alternate Migration Corridors for Early Man in North America". American Antiquity. 44 (1): 55–69. doi:10.2307/279189. JSTOR 279189. S2CID 162243347.
  18. ↑ "68 Responses to "Sea will rise 'to levels of last Ice Age'"". Center for Climate Systems Research, Columbia University. 26 January 2009. نه اخيستل شوی 2009-11-17.
  19. ↑ Ardelean, Ciprian F.; Becerra-Valdivia, Lorena; Pedersen, Mikkel Winther; Schwenninger, Jean-Luc; Oviatt, Charles G.; Macías-Quintero, Juan I.; Arroyo-Cabrales, Joaquin; Sikora, Martin; Ocampo-Díaz, Yam Zul E.; Rubio-Cisneros, Igor I.; Watling, Jennifer G.; De Medeiros, Vanda B.; De Oliveira, Paulo E.; Barba-Pingarón, Luis; Ortiz-Butrón, Agustín; Blancas-Vázquez, Jorge; Rivera-González, Irán; Solís-Rosales, Corina; Rodríguez-Ceja, María; Gandy, Devlin A.; Navarro-Gutierrez, Zamara; de la Rosa-Díaz, Jesús J.; Huerta-Arellano, Vladimir; Marroquín-Fernández, Marco B.; Martínez-Riojas, L. Martin; López-Jiménez, Alejandro; Higham, Thomas; Willerslev, Eske (2020). "Evidence of human occupation in Mexico around the Last Glacial Maximum". Nature. 584 (7819): 87–92. Bibcode:2020Natur.584...87A. doi:10.1038/s41586-020-2509-0. PMID 32699412. S2CID 220697089.
  20. ↑ Becerra-Valdivia, Lorena; Higham, Thomas (2020). "The timing and effect of the earliest human arrivals in North America". Nature. 584 (7819): 93–97. Bibcode:2020Natur.584...93B. doi:10.1038/s41586-020-2491-6. PMID 32699413. S2CID 220715918.
  21. ↑ Gruhn, Ruth (22 July 2020). "Evidence grows that peopling of the Americas began more than 20,000 years ago". Nature. 584 (7819): 47–48. Bibcode:2020Natur.584...47G. doi:10.1038/d41586-020-02137-3. PMID 32699366. S2CID 220717778.
  22. ↑ Somerville, Andrew D.; Casar, Isabel; Arroyo-Cabrales, Joaquín (2021). "New AMS Radiocarbon Ages from the Preceramic Levels of Coxcatlan Cave, Puebla, Mexico: A Pleistocene Occupation of the Tehuacan Valley?". Latin American Antiquity. 32 (3): 612–626. doi:10.1017/laq.2021.26.
  23. ↑ Zimmer, Carl (23 September 2021). "Ancient Footprints Push Back Date of Human Arrival in the Americas". The New York Times. نه اخيستل شوی 23 September 2021.
  24. ↑ Matthew Bennett; et al. (23 September 2021). "Evidence of humans in North America during the Last Glacial Maximum". Science. 373 (6562): 1528–1531. Bibcode:2021Sci...373.1528B. doi:10.1126/science.abg7586. PMID 34554787. S2CID 237616125. نه اخيستل شوی 24 September 2021.
  25. ↑ Fladmark, Knute R. (January 1979). "Routes: alternate migration corridors for early man in North America". American Antiquity. 44 (1): 55–69. doi:10.2307/279189. JSTOR 279189. S2CID 162243347.
  26. ↑ Erlandson, Jon M. & Braje, Todd J. (2011). "From Asia to the Americas by boat? Paleogeography, paleoecology, and stemmed points of the northwest Pacific". Quaternary International. 239 (1–2): 28–37. Bibcode:2011QuInt.239...28E. doi:10.1016/j.quaint.2011.02.030.
  27. ↑ Erlandson, Jon M.; Graham, Michael H.; Bourque, Bruce J.; et al. (2007). "The Kelp highway hypothesis: marine ecology, the coastal migration theory, and the peopling of the Americas". The Journal of Island and Coastal Archaeology. 2 (2): 161–174. doi:10.1080/15564890701628612. S2CID 140188874.
  28. ↑ Callaway, Ewen (11 August 2016). "Plant and animal DNA suggests first Americans took the coastal route". Nature. 536 (7615): 138. Bibcode:2016Natur.536..138C. doi:10.1038/536138a. PMID 27510205.
  29. ↑ Summer, Thomas (10 August 2016). "Humans may have taken different path into Americas than thought Arctic passage wouldn't have provided enough food for the earliest Americans' journey". Science News.
  30. ↑ Rasmussen, Morten; Anzick, Sarah L.; Waters, Michael R.; Skoglund, Pontus; DeGiorgio, Michael; Stafford, Thomas W., Jr; et al. (February 2014). "The genome of a Late Pleistocene human from aClovis burial site in western Montana". Nature. 506 (7487): 225–229. Bibcode:2014Natur.506..225R. doi:10.1038/nature13025. PMC 4878442. PMID 24522598.
  31. ↑ Perego, Ugo A.; Achilli, Alessandro; Angerhofer, Norman; et al. (2009). "Distinctive Paleo-Indian Migration Routes from Beringia Marked by Two Rare mtDNA Haplogroups". Current Biology. 19 (1): 1–8. doi:10.1016/j.cub.2008.11.058. PMID 19135370. S2CID 9729731.
  32. ↑ Gornitz, Vivian (January 2007). "Sea Level Rise, After the Ice Melted and Today". Goddard Institute for Space Studies. NASA. Archived from the original on 2007-02-02. نه اخيستل شوی 23 April 2015.
  33. ↑ Erlandson, Jon M. & Braje, Todd J. (2011). "From Asia to the Americas by boat? Paleogeography, paleoecology, and stemmed points of the northwest Pacific". Quaternary International. 239 (1–2): 28–37. Bibcode:2011QuInt.239...28E. doi:10.1016/j.quaint.2011.02.030.
  34. ↑ Hetherington, Renée; Barrie, J. Vaughn; MacLeod, Roger & Wilson, Michael (February 2004). "Quest for the Lost Land". Geotimes.
  35. ↑ "California islands give up evidence of early seafaring: Numerous artifacts found at late Pleistocene sites on the Channel Islands". Science Daily. University of Oregon. 3 March 2011.
  36. ↑ White, Phillip M. (2006). American Indian chronology: chronologies of the American mosaic. Greenwood. p. 1. ISBN 978-0-313-33820-5.
  37. ↑ Wells, Spencer & Read, Mark (2002). The Journey of Man - A Genetic Odyssey. Random House. pp. 138–140. ISBN 978-0-8129-7146-0.
  38. ↑ Blaise, B.; Clague, J.J. & Mathewes, R.W. (1990). "Time of maximum Late Wisconsin glaciation, west coast of Canada". Quaternary Research. 34 (3): 282–295. Bibcode:1990QuRes..34..282B. doi:10.1016/0033-5894(90)90041-i.
  39. ↑ Lovgren, Stefan (March 13, 2008). "Americas Settled 15,000 Years Ago, Study Says". National Geographic.
  40. ↑ Bonatto, Sandro L. & Salzano, Francisco M. (1997). "A single and early migration for the peopling of the Americas supported by mitochondrial DNA sequence data". Proceedings of the National Academy of Sciences. 94 (5): 1866–1871. Bibcode:1997PNAS...94.1866B. doi:10.1073/pnas.94.5.1866. PMC 20009. PMID 9050871.
  41. ↑ Cinq-Mars, J. (1979). "Bluefish Cave 1: A Late Pleistocene Eastern Beringian Cave Deposit in the Northern Yukon". Canadian Journal of Archaeology (3): 1–32. JSTOR 41102194.
  42. ↑ Bonnichsen, Robson (1978). "Critical arguments for Pleistocene artifacts from the Old Crow basin, Yukon: a preliminary statement". In Alan L. Bryan (ed.). Early Man in America from a Circum-Pacific Perspective. Occasional Papers No. 1. Edmonton: Archaeological Researches International Department of Anthropology, University of Alberta. pp. 102–118. ISBN 9780888649997.
  43. ↑ Wells, Spencer & Read, Mark (2002). The Journey of Man - A Genetic Odyssey. Random House. pp. 138–140. ISBN 978-0-8129-7146-0.
  44. ↑ Oppenheimer, Stephen. "Journey of mankind". Bradshaw Foundation.
  45. ↑ Mandryk, Carole A.S.; Josenhans, Heiner; Fedje, Daryl W. & Mathewes, Rolf W. (January 2001). "Late Quaternary paleoenvironments of Northwestern North America: implications for inland versus coastal migration routes". Quaternary Science Reviews. 20 (1): 301–314. Bibcode:2001QSRv...20..301M. doi:10.1016/s0277-3791(00)00115-3.
  46. ↑ Goodyear, Albert C. (2005). "Evidence of Pre-Clovis sites in the eastern United States". In Robson Bonnichsen; et al. (eds.). Paleoamerican Origins: Beyond Clovis. Peopling of the Americas. Center for the Study of the First Americans, Texas A&M University. pp. 103–112. ISBN 978-1-60344-812-3.
  47. ↑ Dillehay, Thomas (2000). The Settlement of the Americas: A New Prehistory. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-07669-7.
  48. ↑ Kaplan, Sarah (October 24, 2018). "Continent's oldest spear points provide new clues about the first Americans". Washington Post.
  49. ↑ Dillehay, Thomas (2000). The Settlement of the Americas: A New Prehistory. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-07669-7.
  50. ↑ Pedersen, Mikkel W.; Ruter, Anthony; Schweger, Charles; et al. (August 10, 2016). "Postglacial viability and colonization in North America's ice-free corridor". Nature. 537 (7618): 45–49. Bibcode:2016Natur.537...45P. doi:10.1038/nature19085. PMID 27509852. S2CID 4450936.
  51. ↑ Chung, Emily (August 10, 2016). "Popular theory on how humans populated North America can't be right, study shows: Ice-free corridor through Alberta, B.C. not usable by humans until after Clovis people arrived". CBC News. نه اخيستل شوی August 10, 2016.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=په_امریکا_کې_مېشتېدنه&oldid=277278" نه اخيستل شوی