تانبه:مېنځپانگه/تانبه/هڅوب او هونرونه
کلتور پېژندنه[سمول]کلتور يا هڅوب هغه ټولنیز چلند او نورمونه چې په انساني ټولنو کې موندل کیږي او همدارنګه په دې ګروپونو کې د افرادو پوهه، باورونه، هنرونه، قوانین، دودونه، وړتیاوې او عادتونه شامل دي. کلتور پوهنه[سمول]کولتورپوهنه يا د هڅوب په اړه پوهنه، له ټولنيزو پوهنو څخه يوه پوهنه ده چې د بېلابېلو هڅوبونو په اړه څېړنه، شننه، د هغوی پر تاريخ او پېژندنه باندې بحث کوي. په بله وينا کولتورپوهنه هغې پوهنې ته ويل کېږي، چې د هڅوب يا کولتور په اړه هر اړخيزه څېړنه کوي. د کولتور نومونه له آره د لرغونې یوناني ژبې له (cultura) څخه اخيستل شوي، چې د ځمکې د ابادولو، کرنې، او روزنې مانا لري. کولتورپوهنې ته په انګرېزي ژبه کې کولتورولوجي (Culturology) وايي. دا نومونه لومړی ځل امريکايي وګړپوه لېسلي اېلوين اوايټ د يوې نوې پوهنڅانګې (دسپلين)، يانې کولتورپوهنې لپاره، لکه د ټولنيزو پوهنو له شمېر څخه، د یوې خپلواکې پوهنې د نامه په توګه وړانديز کړې وه. د کلتور کلمه د لاتیني ریښې (cultura) یا (cultus) څخه اخیستل شوې چې مانا یې "اوسېدل، کرل، یا عزت" دی. په عموم کې، کلتور د انسان فعالیت ته اشاره کوي؛ د کلتور د بېلابېلو تعریفونو د پوهېدو لپاره بېلابېل ليدلوري (تيوري ګانې)شته. د نن ورځې انتروپولوژیست دا اصطلاح د نړیوالو بشري ظرفیت ته راجع کولو لپاره کاروي ترڅو تجربې طبقه بندي کړي او په سمبولیک ډول یې کوډ او اړیکه ونیسي. دوی دا ظرفیت د هومو ژانر یوه مشخصه ځانګړتیا ګڼي. له هغه وخته چې کلتور زده شوی، په مختلفو ځایونو کې اوسېدونکي مختلف کلتورونه لري. په بېلابېلو هېوادونو کې بېلابېل کلتورونه کېدی شي، او د لويو وچو ترمنځ ګډ کلتورونه هم شتون لري. هنر[سمول]هنر د کلتور یوه پراخه فرعي څانګه ده، چې د ډېری تخلیقي هڅو (پنځونو) او ډسپلینونو څخه جوړه شوې ده. دا د "هنر" په پرتله پراخه اصطلاح ده، کوم چې د ساحې د تشریح په توګه معمولا یوازې د بصري هنرونو مانا لري. په هنرونو کې بصري هنرونه، ادبي هنرونه او د نندارې هنرونه شامل دي - میوزیک، تیاتر، نڅا، خبرې کول او فلم هم د هنرونو فرعي څانګې ګڼلی شو هنر، په پراخه مانا د تخلیقیت یا تخیل بیان دی. د هنر کلمه د لاتیني کلمې آرس څخه اخيستل شوې، کوم چې د "ترتیب" مانا لري. هنر په عمومي ډول د کارونو (هنري کارونو) رامینځته کولو عمل په توګه پېژندل کیږي کوم چې د انسان تخلیقي حوصلې کاروي او د ساده توضیح څخه بهر مانا لري. هنر اکثرا د هنري او تفریحي شوقي فعالیتونو څخه توپیر لري. تخليقي هنر[سمول]د تخلیقي هنر اصطلاح د ډیسپلینونو ټولګه ده چې اصلي هدف یې د لیدونکي یا لیدونکو لپاره د تفسیر لپاره د موادو تولید دی. په دې توګه، هنر کېدای شي د نثر لیکلو، شعر، نڅا، اداکارۍ یا ډرامې، فلم، موسیقۍ، مجسمې، عکاسۍ، انځورګرۍ، معمارۍ، کولاج، ډيزاين، هنر او فېشن په څېر متنوع ډولونه ولري. سرچينې[سمول] |