اپولو ۱۲

اړوند
تولیدوونکی	North American Aviation (en) — Grumman (en)
عمومي مالومات	بشري تشيال‌الوتنه ; Moon landing (en) (۱۹۶۹ – ۱۹۶۹); سپوږمکۍ
هېواد	د امریکا متحده ایالات
چلوونکی	ناسا
مهمې پېښې	لړۍ... ۱۴ نومبر ۱۹۶۹ : rocket launch (en) ; docking and berthing of spacecraft (en) ; orbital activity (en) ; Moon landing (en) ; docking and berthing of spacecraft (en) ; extra-vehicular activity (en) ; ۲۴ نومبر ۱۹۶۹ : splashdown (en) ;
وزن	۴۹٬۹۱۵٫۱۲ کيلوګرامه — ۵٬۰۱۲٫۳ کيلوګرامه
برخه د	اپولو پروګرام

اپولو ۱۲ (د ۱۹۶۹ زکال د نومبر ۱۴ – ۲۴مه نېټه) د متحده ایالاتو د اپولو ماموریت شپږم خدمه لرونکی فضایي ماموریت او همدارنګه دویم هغه ماموریت و چې خدمه یې د سپوږمۍ په سطحه کښته شوه. په دغه ماموریت کې کارول شوی توغندی د ۱۹۶۹ زکال د نومبر په ۱۴مه نېټه د ناسا له خوا په فلوریډا کې د کنېډې فضايي مرکز څخه وتوغول شو. د دغه ماموریت قومندان چارلز «پیټ» کنراډ او د مصنوعي سپوږمکۍ پیلوټ آلن ال. بین د سپوږمۍ په سطحه باندې یوه ورځ او اووه ساعته پاتې شول په داسې حال کې چې د قومندانۍ د خونې پیلوټ ریچارډ اف. ګورډون د سپوږمۍ په مدار کې پاتې شو.

که چېرې د اپولو ۱۱ ماموریت د سپوږمۍ په سطحه باندې د ناستې په برخه کې پاتې راغلی وای، بیا به نو اپولو ۱۲ د سپوږمۍ په سطحه باندې د ناستې له امله لومړنی ماموریت و، خو د اپولو ۱۱ په ماموریت کې د نیل ارمسټرانګ په بریالي کېدو اپولو ۱۲ دوه میاشتې وځنډېده او د اپولو نور ماموریتونه هم په کراره سره ترسره شول. د جیولوژیکي روزنو په موخه د اپولو ۱۱ په پرتله د اپولو ۱۲ ماموریت لپاره زیات وخت په پام کې نیول شوی و؛ همدا و چې کنراډ او بین خپل ماموریت ته د چمتووالي په موخه څو جیولوژیکي میداني سفرونه ترسره کړل. د اپولو ۱۲ سپوږمکۍ او توغندی تر ډېره پورې د اپولو ۱۱ سره ورته وو. یوازې په کې د استراحت په موخه راځوړندو د خوب ځایونو شتون درلود چې پر مټ یې کنراډ او بین کولای شو د سپوږمۍ په سطحه باندې په ښه توګه استراحت وکړي.

د یوې باراني ورځې پر مهال د کنېډې فضايي مرکز څخه د دغه ماموریت د ستورمزلي توغندي له توغوولو لږ وروسته اپولو ۱۲ دوه ځله له تندر سره مخ شو چې د ستورمزلي په وسایلو کې یې یو لړ ستونزې رامنځته کړې خو دغه ستونزې ډېرې کوچنۍ وې. د انرژۍ کومکي منبع ته د توغندي د انرژۍ بدلون د هغو د ریلې ستونزه حل کړه او د هغو ماموریت یې وژغوره. که یې داسې نه وای کړي بیا یې سپوږمۍ ته سفر له یو لړ ستونزو سره مخ کېدونی و. د نومبر په ۱۹مه کنراډ او بین وکولای شول د خپل ټاکل شوي ځای څخه څو ګامه لرې چې سرویر ۳ څېړنیز روباټ ته نږدې و ښکته شول؛ دغه روباټ د ۱۹۶۷ زکال د اپرېل په ۲۰مه نېټه د سپوږمۍ په سطحه کوز کړای شوی و. د دغه ډول کره ناستې په ترسره کولو سره هغوی وښووله چې ناسا کولای شي خپل راتلونکي ماموریتونه په دې هیله پلان کړي چې ستورمزلي کولای شي د علمي لیوالتیا وړ ځایونو په نږدې کې کوز شي. په دغه ماموریت کې کنراډ او بین د سپوږمۍ د سطحې د ازمیښت په موخه د اټومي انرژۍ په واسطه د کارکوونکو علمي وسایلو یوه ټولګه او همدارنګه یوه رنګه تلویزیوني کمره له ځان سره سپوږمۍ ته یووړه، خو هغه مهال یې چې په تصادفي توګه د کمرې لنز د لمر مخې ته ونیو؛ لنز یې وسوزېد او نشرات یې قطع شول. هغوی د سپوږمۍ په سطحه باندې د دویم ځلي ګرځېدو پر مهال له سرویر ۳ روباټ څخه لیدنه وکړه د هغو یو شمېر پرزې یې راخلاصې کړې څو له ځان سره یې ځمکې ته راوړي.

د سپوږمۍ په سطحه باندې ناسته کوونکې انټرپېډ نومي سپوږمکۍ د نومبر په ۲۰مه نېټه د سپوږمۍ له سطحې پورته او د سپوږمۍ په مدار کې د قومندانۍ له خونې سره مل شوه او بیا یې د ځمکې پر لور حرکت وکړ. د اپولو ۱۲ ماموریت د نومبر په ۲۴مه نېټه په اوبو کې په بریالي ډول د دغه ماموریت د خدمې په راکوزېدو پای ته ورسېد.

خدمه او د ماموریت کنټرول کوونکی پرسونل

د اپولو ۱۲ ماموریت د سمندریزې پوځي خدمې قومندان چارلز «پیټ» کنراډ و چې د دغه ماموریت پر مهال یې ۳۹ کاله عمر درلود. نوموړی په ۱۹۵۳ زکال کې د پرینسټون پوهنتون د هوانوردۍ د انجینرۍ له څانګې څخه د لېسانس سند له ترلاسه کولو وروسته په سمندري پوځ کې پیلوټ شو او د متحده ایالاتو د سمندري ځواکونو د پیلوټۍ کورس یې د پاټوکسېنګ رېور په سمندري هوايي اډه کې پای ته ورساوه. نوموړی په ۱۹۶۲ زکال کې د ستورمزلو دویمې ډلې ته وټاکل شو او په ۱۹۶۵ زکال کې یې د جیمینای ۵ پر مټ فضا ته سفر ورکړ؛ ورپسې یې په ۱۹۶۶ زکال کې د جیمینای ۱۱ د قومندانۍ د خونې د پیلوټ په توګه هم خدمت وکړ. د قومندانۍ د خونې پیلوټ یې بیا ۴۰ کلن ریچارډ «ډیګ» ګورډون و چې په ۱۹۵۳ زکال کې د واشنګټن پوهنتون د کیمیا له څانګې څخه له فراغت وروسته د سمندریزو ځواکونو پیلوټ شوی و او د پیلوټۍ کورس یې هم په هماغه اډه کې ویلی و چېرې چې کنراډ و. نوموړی په ۱۹۶۳ زکال کې د دریمې ډلې ستورمزلو په کتار کې وټاکل شو او له کنراډ سره یې د جیمینای ۱۱ په ماموریت کې هم ونډه لرله. ^[۶]^[۷]

د سپوږمۍ په سطحه باندې د ښکته کېدونکې سپوږمکۍ اصلی پیلوټ یې بیا کلېفټون سي ویلیامز جونیر و چې په ۱۹۶۷ زکال کې تالاهاسي ته څېرمه د ټي-۳۸ جیټ الوتکې په سقوط کې ومړ. کنراډ د خپلې خدمې د غړو ټاکلو پر مهال آلن ال. بین غوښت چې د پیلوټۍ په کورس کې د ده شاګرد پاتې شوی و، خو د پروازي خدمې د عملیاتو مدیر ډېک سلایټون ورته ویلي و چې نوموړی د اپولو ماموریت په بله مهمه دنده کې بوخت دی. د ویلیامز له مړینې وروسته کنراډ یوځل بیا د بین غوښتنه وکړه او دغه ځل سلایټون د هغه غوښتنه ومنله. بین د دغه ماموریت پر مهال ۳۷ کاله عمر درلود او په ۱۹۵۵ زکال کې د تکزاس پوهنتون د هوانوردۍ د انجینرۍ له برخې څخه فارغ شوی و. نوموړی همدارنګه سمندري پیلوټ و، نوموړی په ۱۹۶۳ زکال کې د ګورډون په خوا کې وټاکل شو او د لومړي ځل لپاره یې په اپولو ۱۲ ماموریت کې فضا ته سفر وکړ. د اپولو ۱۲ ماموریت درې تنه خدمې له دې وړاندې په ۱۹۶۹ زکال کې د اپولو ۹ په ملاتړیزه ډله کې ونډه لرلې وه. ^[۶]^[۸]^[۹]^[۱۰]

د اپولو ۱۲ په ملاتړیزه خدمه کې ډېوېډ آر سکاټ د سپوږمۍ په سطحه باندې د ناستې کوونکې سپوږمکۍ قومندان، آلفرډ ام. ورډن د قومندانۍ د خونې پیلوټ او جیمز بي. ایروین د یادې سپوږمکۍ پیلوټ و. دوی بیا وروسته د اپولو ۱۵ د اصلي خدمې په توګه خدمت وکړ. د اپولو لپاره د ستورمزلو دریمه ډله چې د ریزرف ډلې په توګه پېژندل کږي هم وټاکل شوه چې د مرکیوري او جیمینای په پروژو کې یې شتون درلود. سلایټون د ریزرف خدمې د جوړولو چارې مخته یووړې ځکه چې د اپولو ۹ قومندان جیمز مک ډیوېټ باوري و چې د متحده ایالاتو په بېلابېلو برخو کې د تاسیساتو په جوړېدو سره هغه غونډو ته د پرواز خدمه لاسرسی بیا نه شي موندلای چې ډېرې اړینې دي. ^[۱۱]^[۱۲]^[۱۳]^[۱۴]^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷]^[۱۸]

د سپوږمۍ په سطحه باندې فعالیتونه

هغه مهال چې د ستورمزلو له لومړۍ ډلې څخه تر ټولو لنډ قد لرونکي کنراډ د سپوږمۍ په سطحه ګام کېښود لومړنۍ جمله یې چې وویله دا وه، «واو! سړیه دا کېدای شي د نیل لپاره کوچنۍ چاره وي، خو زما لپاره ډېره لویه ده». دا یو غیر مجاز څرګندونه نه وه: کنراډ له خبریالې اوریانا فالاچي سره ۵۰۰ ډالر شرط تړلی و چې دی به د سپوږمۍ په سطحه باندې دغه خبره کوي؛ وروسته له هغه ترې وپوښتل شول ایا نیل ارمسټرانګ ته ناسا امر کړی و چې په سپوږمۍ باندې د پښې اېښودو پر مهال څه ووايي. کنراډ وروسته وویل چې هغه هېڅکله هم ونشو کولای پیسې راغونډې کړي. ^[۱۹]^[۲۰]

د سپوږمۍ له سطحې څخه د تلویزیوني انځورونو د غوره کیفیت په موخه په اپولو ۱۲ ماموریت کې یوه رنګه کمره هم د سپوږمۍ سطحې ته یووړل شوه؛ په داسې حال کې چې د اپولو ۱۱ ماموریت پر مهال یوازې یو رنګ لرونکې کمره وړل شوې وه. هغه مهال چې دوی دغه کمره په سپوږمۍ باندې د ښکته شوې سپوږمکۍ په خوا کې په ټاکل شوي ځای باندې د نصب کولو په موخه یووړه په تصادفي ډول یې لنز د لمر مخې ته شو، دغې چارې د هغو ثانوي الکترون رسونکی ټیوب له منځه یووړ. له همدې امله د دغه ماموریت تلویزیوني پوښښ له ځنډ پرته له منځه ولاړ. ^[۲۱]^[۲۲]

وروسته له هغه چې دوی د سپوږمۍ په سطحه باندې د متحده ایالاتو بیرغ اوچت کړ، کنراډ او بین د سپوږمۍ په سطحه باندې د خپل لومړني ګرځېدن په موخه په سپوږمۍ باندې د راښکته شوې سپوږمکۍ له ازمیښتي کڅوړې څخه توکي د نصب په موخه راوویستل. د دغو توکو په ځای پر ځای کولو کې یو لړ جزیي ستونزو هم شتون درلود. ورته مهال بین له خوندي ساتونکي پوښ څخه د آرټي جي پولوتونیومي سون توکو په ویستو کې له ستونزو سره مخ شو او ستورمزلي اړ شول چې د هغو پوښ په څټګ مات او سون توکي ترې راوباسي. د سپوږمۍ په سطحه باندې د هغوی لومړني ګرځېدن ۳ ساعته، ۵۶ دقیقې او ۳ ثانیې وخت ونیو. ^[۲۳]^[۲۴]^[۲۳]

سرچينې

↑ سرچينې تړی: https://history.nasa.gov/SP-4029/Apollo_18-10_Designations.htm.
↑ ^۲٫۰۰ ^۲٫۰۱ ^۲٫۰۲ ^۲٫۰۳ ^۲٫۰۴ ^۲٫۰۵ ^۲٫۰۶ ^۲٫۰۷ ^۲٫۰۸ ^۲٫۰۹ ^۲٫۱۰ ^۲٫۱۱ ^۲٫۱۲ ^۲٫۱۳ ^۲٫۱۴ ^۲٫۱۵ ^۲٫۱۶ ذکر کېدنه: Jonathan's Space Report. ليکوال: Jonathan McDowell.
↑ ^۳٫۰۰ ^۳٫۰۱ ^۳٫۰۲ ^۳٫۰۳ ^۳٫۰۴ ^۳٫۰۵ ^۳٫۰۶ ^۳٫۰۷ ^۳٫۰۸ ^۳٫۰۹ ^۳٫۱۰ ^۳٫۱۱ ^۳٫۱۲ ^۳٫۱۳ ^۳٫۱۴ ^۳٫۱۵ ^۳٫۱۶ سرچينې تړی: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1969-099A.
↑ ذکر کېدنه: Apollo: The Definitive Sourcebook. Page(s): 585. Publisher: Springer Science+Business Media. اثر ژبه: انګرېزي ژبه. خپرېدو نېټه: ۲۰۰۶. ليکوال: Richard W. Orloff.
↑ ذکر کېدنه: Apollo: The Definitive Sourcebook. Page(s): 581. Publisher: Springer Science+Business Media. اثر ژبه: انګرېزي ژبه. خپرېدو نېټه: ۲۰۰۶. ليکوال: Richard W. Orloff.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ Orloff & Harland 2006، م. 327.
↑ Press Kit، مم. 75–78.
↑ Chaikin 1995، مم. 246–248.
↑ Press Kit، م. 79.
↑ Orloff & Harland 2006، مم. 223–224.
↑ Hersch, Matthew (July 19, 2009). "The fourth crewmember". Air & Space/Smithsonian. بياځلي په October 4, 2019.
↑ Williams, Mike (September 13, 2012). "A legendary tale, well-told". Rice University Office of Public Affairs. خوندي شوی له the original on August 17, 2020. بياځلي په October 5, 2019.
↑ Orloff & Harland 2006، م. 577.
↑ Orloff & Harland 2006، م. 566.
↑ Orloff & Harland 2006، م. 614.
↑ Brooks, Grimwood, & Swenson 1979، م. 261.
↑ Slayton & Cassutt 1994، م. 184.
↑ Orloff & Harland 2006، مم. 327–328, 426.
↑ Chaikin 1995، مم. 261–262, 627.
↑ Chaikin 1995، مم. 261–262.
↑ Jones, Eric M., ed. (August 4, 2017). "TV troubles". Apollo 12 Lunar Surface Journal. NASA. بياځلي په January 24, 2021.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
↑ Chaikin 1995، م. 264.
↑ ^۲۳٫۰ ^۲۳٫۱ Orloff & Harland 2006، م. 335.
↑ Mission Report، مم. 9-12–9-14.

[33c9c4ce2aa56492166b9c57f487250ba1459cb9-1] سرچينې تړی: https://history.nasa.gov/SP-4029/Apollo_18-10_Designations.htm.

[5ba6cdcbe4fe3321cb0b2a4b7792abd6f60c8817-2] ۲٫۰۰ ^۲٫۰۱ ^۲٫۰۲ ^۲٫۰۳ ^۲٫۰۴ ^۲٫۰۵ ^۲٫۰۶ ^۲٫۰۷ ^۲٫۰۸ ^۲٫۰۹ ^۲٫۱۰ ^۲٫۱۱ ^۲٫۱۲ ^۲٫۱۳ ^۲٫۱۴ ^۲٫۱۵ ^۲٫۱۶ ذکر کېدنه: Jonathan's Space Report. ليکوال: Jonathan McDowell.

[a70367dba0f6e59e5720beeba0dd748ee096342a-3] ۳٫۰۰ ^۳٫۰۱ ^۳٫۰۲ ^۳٫۰۳ ^۳٫۰۴ ^۳٫۰۵ ^۳٫۰۶ ^۳٫۰۷ ^۳٫۰۸ ^۳٫۰۹ ^۳٫۱۰ ^۳٫۱۱ ^۳٫۱۲ ^۳٫۱۳ ^۳٫۱۴ ^۳٫۱۵ ^۳٫۱۶ سرچينې تړی: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1969-099A.

[ef7ead321ca39dc450d29b42e5a9db262be787a4-4] ذکر کېدنه: Apollo: The Definitive Sourcebook. Page(s): 585. Publisher: Springer Science+Business Media. اثر ژبه: انګرېزي ژبه. خپرېدو نېټه: ۲۰۰۶. ليکوال: Richard W. Orloff.

[108bed41b63d86adbbe02f5333fcde0d3c812498-5] ذکر کېدنه: Apollo: The Definitive Sourcebook. Page(s): 581. Publisher: Springer Science+Business Media. اثر ژبه: انګرېزي ژبه. خپرېدو نېټه: ۲۰۰۶. ليکوال: Richard W. Orloff.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006327-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ Orloff & Harland 2006، م. 327.

[FOOTNOTEPress_Kit75–78-7] Press Kit، مم. 75–78.

[FOOTNOTEChaikin_1995246–248-8] Chaikin 1995، مم. 246–248.

[FOOTNOTEPress_Kit79-9] Press Kit، م. 79.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006223–224-10] Orloff & Harland 2006، مم. 223–224.

[11] Hersch, Matthew (July 19, 2009). "The fourth crewmember". Air & Space/Smithsonian. بياځلي په October 4, 2019.

[12] Williams, Mike (September 13, 2012). "A legendary tale, well-told". Rice University Office of Public Affairs. خوندي شوی له the original on August 17, 2020. بياځلي په October 5, 2019.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006577-13] Orloff & Harland 2006، م. 577.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006566-14] Orloff & Harland 2006، م. 566.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006614-15] Orloff & Harland 2006، م. 614.

[FOOTNOTEBrooks,_Grimwood,_&_Swenson1979261-16] Brooks, Grimwood, & Swenson 1979، م. 261.

[FOOTNOTESlayton_&_Cassutt1994184-17] Slayton & Cassutt 1994، م. 184.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006327–328,_426-18] Orloff & Harland 2006، مم. 327–328, 426.

[FOOTNOTEChaikin_1995261–262,_627-19] Chaikin 1995، مم. 261–262, 627.

[FOOTNOTEChaikin_1995261–262-20] Chaikin 1995، مم. 261–262.

[21] Jones, Eric M., ed. (August 4, 2017). "TV troubles". Apollo 12 Lunar Surface Journal. NASA. بياځلي په January 24, 2021.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)

[FOOTNOTEChaikin_1995264-22] Chaikin 1995، م. 264.

[FOOTNOTEOrloff_&_Harland_2006335-23] ۲۳٫۰ ^۲۳٫۱ Orloff & Harland 2006، م. 335.

[FOOTNOTEMission_Report9-12–9-14-24] Mission Report، مم. 9-12–9-14.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]