آغا خان دریم
| آغا خان دریم | |
|---|---|
| د شخص مالومات | |
| لقب | آقاخان سوم |
| مذهب | اسماعیلیه |
| عملي ژوند | |
سمول  |
|
سلطان محمد شاه یا آغا خان III (1957–1877 AD) د ناصرت 48 امام و. هغه د هند مسلم لیګ یو له بنسټ ایښودونکو څخه و او له 1906 څخه تر 1912 پورې یې لومړی ولسمشر او د ملګرو ملتونو په لیګ (1937–1934 AD) کې د هند استازی و او په 1937–1938 کې هغه د ملګرو ملتونو د لیګ (زاړه نسخه) مشر و. د ملګرو ملتونو). هغه له ۱۸۸۵ تر ۱۹۵۷ پورې د اسماعیلیانو امام و. [۱]
لومړنی ژوند
[سمول]نوموړې په ۱۸۷۷ کال کې په کراچۍ کې چې د برتانوي راج پر مهال سنده نومېده، په اوسني پاکستان کې د اغا خان دویم او د هغه دریمې مېرمنې نواب عالیه شمس الملک ته چې د فتح علي شاه لمسی وه، زېږېدلې ده. هغه په هند کې د انګلیسي ښوونکو او فارسي او عربي پوهانو سره زده کړې وکړې. په فارسي، عربي، انګلیسي او فرانسوي ژبو روان وو او له فارسي شعر او ادب سره یې دومره مینه درلوده چې پخپله وايي چې زموږ په کورنۍ کې تل د شعر او ادب خبرې روانې وې. د ایتون کالج وروسته، هغه د انګلستان په کیمبرج پوهنتون کې زده کړه وکړه. [۲]
سیاسي فعالیتونه
[سمول]آغا خان د دوو کلونو لپاره د هند د ولیعهد د مقننه شورا غړی و. هغه خپله ډېره توجه په ټول شموله او عصري ښوونیز نظام متمرکزه کړه. د همدې کلونو په اوږدو کې هغه پوه شو چې د هند کانګریس ګوند د یوازینۍ سیاسي ادارې په توګه د برصغیر د مسلمانانو استازیتوب نه شي کولای او له همدې امله یې د مسلمانانو د یو شمېر شخصیتونو او مشرانو په ګډون د آل هند مسلم مجلس بنسټ کېښود. ټولنې، او له 1906 څخه تر 1912 پورې، هغه د ولسمشر په توګه وټاکل شو.
په 1928 کې، آغا خان دریم د آل انډیا مسلم کانفرانس مشري او مشري وکړه. په دې کنفرانس کې مسلمانانو د هند د برصغیر د راتلونکي او د خپلواکۍ د لارې لپاره خپل سیاسي منشور جوړ کړ. په دې معنی، آغا خان دریم د هند برصغیر د خپلواکۍ د بنسټ ایښودونکي په توګه پیژندل کیږي.
علیگر پوهنتون
[سمول]آغا خان دریم د علی ګار مسلم پوهنتون له بنسټ ایښودونکو څخه دی. هغه په دې باور و، چې د برصغیر مسلمانان باید یو علمي مرکز ولري، چې په راتلونکي کې به د نړۍ تر ټولو معتبر پوهنتونونو کې ځای ولري. هغه په خپل لګښت نږدې څو ملیونه هندي روپۍ راټولې کړې او بسپنه یې هم راټوله کړه او د علی ګار پوهنتون یې تاسیس کړ. دغه پوهنتون په برصغیر کې د مسلمانانو د افکارو په جوړولو کې د پام وړ اغیزه درلوده. پاکستان د دې پوهنتون محصول دی. [1]
آغا خان د ساینس او علم ترویج ته جدي پاملرنه وکړه او پر همدې اساس یې د اسماعیلیانو په منځ کې ډېر ښوونځي جوړ کړل چې ځینې یې د نجونو لپاره وو. [۱]
آغا خان د علم او پوهې ودې ته جدي پاملرنه وکړه او په همدې خاطر یې د اسماعیلیانو په منځ کې ډېر ښوونځي جوړ کړل چې ځینې یې د نجونو لپاره وو.
نړیوال فعالیتونه
[سمول]آغا خان د یوې متنوع او بې شمېره جماعتونو د امام په توګه چې د اسلامي نړۍ په هېوادونو کې خوره شوې وه، آغا خان د نړیوال سیاست په ډګر کې اغېزمن حضور درلود. هغه په ډېرو کنفرانسونو کې د هند د برصغیر د مسلمانانو استازیتوب وکړ. په دې کنفرانسونو کې چې د پاکستان بنسټګر محمد علي جناح او ګاندهي غړي وو. هغه په 1937-1938 کې د ملتونو د لیګ مشر و. هغه لومړنی مسلمان او لومړنی اسیایی و چې د ملتونو د لیګ د مشر په توګه وټاکل شو . اغا خان دریم د عثماني امپراتورۍ د ړنګیدو مخالف و او په دې باور وو چې دا د مسلمانانو حق دی چې خپل سیاسي برخلیک ټاکي او غربي هیوادونه باید د ترکیې د سلطان تر واکمنۍ لاندې په ځمکو کې لاسوهنه ونه کړي. هغه د اسلامي هېوادونو په چارو کې د لوېديځ د مداخلې د مخنيوي او په تېره بيا د عثماني امپراتورۍ د ړنګېدو د مخنيوي لپاره ډېرې هڅې وکړې. په دې اړه یې په ټایمز ورځپاڼه کې مقالې لیکلې. اغا خان دریم هڅه وکړه چې ترکیه د لومړۍ نړیوالې جګړې پر مهال بې طرفه وساتي، او په داسې حال کې چې لویدیځ هیوادونه په بحران کې دي، ترکیه فرصت لري چې خپل داخلي سیاست تنظیم کړي. خو ترکیه د جرمني تر فشار لاندې په جګړه کې شامله شوه او د مسلمانانو امپراتورۍ ړنګه شوه. له دې سره اغا خان دریم د ترکیې د جګړې په لګښت کې مرسته وکړه . [سرچينه پکارده]
د طاعون ناروغۍ سره مبارزه
[سمول]آغا خان دریم د طاعون د ناروغۍ پر مهال په بمبۍ کې ژوند کاوه. نوموړی په خپلو یادښتونو کې لیکي، چې د طاعون ناروغۍ وحشتناک اړخونه درلودل او د هغه مهال روغتیايي سیستم د مخنیوي له سپارښتنو پرته د دې ناروغۍ د مخنیوي لپاره کوم عملي او مهم کار نه دی کړی. له همدې امله، هغه شخصا پروفیسور هوفکین ته لاړ او د واکسین د کشفولو لپاره یې د هافکین د پلانونو سره د بشپړ ملاتړ ژمنه وکړه. آغا خان خپله یوه ماڼۍ هافکین ته ورکړه او په شخصي توګه یو له هغو لومړیو کسانو څخه و چې د هافکین واکسین یې کارولی و او خپلو پیروانو ته یې هم خبرداری ورکړی و چې د هغه مثال تعقیب کړي او د هافکین د واکسین واکسین ومني. د آغا خان او هافکین دې طریقې مثبته نتیجه ورکړه او ډېر ژر د اسماعیلیانو په منځ کې د روغو کسانو شمېر زیات شو او د طاعون د ناروغانو شمېر کم شو. هوفکین دوه کاله د آغا خان په ماڼۍ کې خپل کار وکړ او په پای کې د هند حکومت په دې قانع شو چې پلانونه یې اغېزمن دي او د یوه رسمي تړون په چوکاټ کې یې ومنل. [۲]
کار کوي
[سمول]هند پرمختګ کوي
[سمول]په دې کتاب کې آغا خان له لومړۍ نړیوالې جګړې وروسته د هند برصغیر راتلونکې څیړي او د راتلونکي لپاره یې د حل لارې وړاندیز کوي. په دې کتاب کې دریم آغا خان د " جنوبي اسیا فدراسیون " وړاندیز کړی، چې پر بنسټ به یې هند په ځینو ایالتونو کې تنظیم شي او دغه ایالتونه باید د خپلواکۍ بڼه ولري. هغه لومړی کس و چې د هند د داسې سیاسي – فدرالي جوړښت مفصل پلان یې جوړ کړ.
د آغا خان یادونه
[سمول]دا کتاب په ۱۹۵۳ کال کې د سایمن او سوچر پبلشنګ هاوس لخوا خپور شو چې د امام د نړیوالو فعالیتونو سربیره په ۱۹ او شلمې پیړیو کې د مختلفو ادارو او د نړۍ اسماعیلیه ټولنې د مدیریت او رهبرۍ د څرنګوالي مهم حساب دی. دا کتاب د ګلاب الدین سخنور او محب علي الطاف لخوا فارسي ته ژباړل شوی او د فارم پبلشنګ لخوا په جولای 2024 کې خپور شوی. د آغا خان یادداشتونه په نارویژی ژبه ژباړل شوی او د اسکاوګ مطبعې لخوا خپور شوی چې اوس مهال د دې هیواد ملي کتابتون کې د ډیجیټل آرشیف برخه کې شتون لري.
بدیل
[سمول]دریم آغا خان خپل لمسی شهزاده کریم آغا خان د اسماعیلی امامت د ځای ناستی په توګه وټاکه. هغه په خپله وصیت کې لیکلي دي چې د اتومي فزیک د کشف په شمول په نړۍ کې د پراخو بدلونونو په پام کې نیولو سره، زه باور لرم چې دا د اسماعیلي نظري ټولنې په ګټه ده چې یو ځوان چې په دې وروستیو کلونو کې وده او وده کړې وي. د عصري عمر په منځ کې، زه د دې وړتیا لرم چې د امامت لپاره یو نوی لید رامینځته کړم. له همدې امله یې خپل لمسی چې په هغه وخت کې شل کلن و، د اسماعیلي امامت لپاره غوره کړ. اغا خان دریم د ] کال [ جولای په ۱۱ مه مړ شو او د هغه د وصیت سره سم په مصر کې خاورو ته وسپارل شو.
مرګ
[سمول]اغا خان دریم له ۷۲ کاله امامت وروسته د ۱۹۵۷ کال د جولای په ۱۱ په سویس کې وفات شو. د هغه د وصیت له مخې، د هغه جسد په مصر کې د نیل سیند په لیدو سره د اسوان په ښار کې د غونډۍ په سر کې ښخ شو.
اړونده لټونونه
[سمول]فاطمی خلافت
اغا خان
د آغا خان ماڼۍ
د آغا خان پرمختیایي شبکه
سرچینې
[سمول].mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}
- ↑
- ↑ "Aga Khan, Fashionable Londoner, Holds Enormous Power in Islam", The New York Times,8 July 1923, p. XX5.
- ↑ The Aga Khan; India in Transition, Bombay,1918, pp.45-46.
- ↑
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Aga Khan III». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲۴ ژانویه
- ↑ John Keay (2001). India: A History. Grove Press. p. 468. ISBN 978-0-8021-3797-5.
- ↑ Daftary, Farhad (1990). The Ismā'īlīs: Their History and Doctrines. Cambridge: Cambridge University Press. p. 518. ISBN 0-521-42974-9.