Jump to content

ګوپال کرشنا ګوکهلی

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
ګوپال کرشنا ګوکهلی
ګوپال کرشنا ګوکهلی
ګوپال کرشنا ګوکهلی
د شخص مالومات
پيدايښت
مړینه
تابعیت برېتانوي هند   ويکيډاټا کې (P27) ځانګړنې بدلې کړئ
ګوند هند ملي کانګرېس   ويکيډاټا کې (P102) ځانګړنې بدلې کړئ
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
خوځښت د هند د خپلواکۍ غورځنګ   ويکيډاټا کې (P135) ځانګړنې بدلې کړئ
وېبپاڼه
ربط=انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس مخ پر IMDB باندې  ويکيډاټا کې (P345) ځانګړنې بدلې کړئ
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

ګوپال کرشنا ګوکهلی (۹ می ۱۸۶۶ – ۱۹ فبروري ۱۹۱۵ زکال) هندي منځ لاری سیاسي رهبر او د هند د خپلواکۍ په خوځښت کې د ټولنیزو اصلاحاتو غوښتونکی و. ګوکهلي د هند د ملي کانګرس له مخکښانو او د هندي خدمتکارانو د ټولنې له بنسټګرو څخه و. ګوکهلي د یادې ټولنې، ملي کانګرس او د هغو قانون جوړوونکو بنسټونو له لارې چې په کې یې خدمت کاوه، د هند د خپلواکۍ او ټولنیزو اصلاحاتو په موخه مبارزه کوله. نوموړی د کانګرس د منځ لارې ډلې رهبر و چې له موجودو دولتي بنسټونو سره یې په مرستې له اصلاحاتو ملاتړ کاوه او د پونا ټولنې یا Poona Sarvajainik Sabha اصلي غړی و.[۲][۳][۴][۵]

لومړی ژوند

[سمول]

ګوپال کرشنا ګوکهلی (چې د ګویند کېشان ګوکهلي په نوم هم پېژندل کېده) د ۱۸۶۶ زکال د مۍ په ۹ مه د داوسني ماهراشترا (هغه مهال د بمبۍ د واکمنۍ برخه وه) د راتناګیري ناحیې د ګوهګار سیمې د کوتولوک کلي په چتپاون براهمن کورنۍ کې وزېږېد. د نسبي بې وزلۍ سربېره د هغه د کورنۍ غړو وکولای شول ګوکهلي په انګلیسي ژبه زده کړې وکړي چې له امله یې ګوکهلي کولای شول د یو منشي او یا هم په بریتانوي راج کې د یو ټیټ پوړي مامور په توګه استخدام شي. هغه د کولهاپور په راج رام کالج کې زده کړې وکړې. ګوکهلي یو له هغو لومړیو هندي وګړو څخه و چې د پوهنتون په کچه یې زده کړې وکړې او د هغه مهال د مشهور هندي فیلسوف چاکراپان تر نظر لاندې په ۱۸۸۴ زکال کې له الفینستون کالج څخه فارغ شو. نوموړی د قاضي مهادیو ګوویند رانډي د ژواندانه پر مهال د هغه له ټولنیزو آثارو اغېزمن و. نوموړی د مهادیو تر کفالت لاندې زوی په توګه بلل کېده. د ګوکهلي زده کړو د هغه په راتلونکي کاري بهیر فوق العاده اغېز درلود – نوموړی د انګلیسي په زده کولو سربېره د لویدیځو سیاسي افکارو تر اغېز لاندې راغی او د یو شمېر نظریه ورکوونکو، لکه: جان ستورات میل او اډمونډ برګ په پیاوړو ستایونکو واوښت. [۶][۷][۸][۹]

د هند ملي کانګرس، تیلاک او په سورات کې انشعاب

[سمول]

ګوکهلي په ۱۸۸۹ زکال کې د ټولنیزو اصلاح غوښتونکي مهادیو ګوویند رانډي په ملاتړ د هند ملي کانګرس ته لار ومونده. ګوکهلي له نورو معاصرو رهبرانو لکه بال ګنګادار تیلاک، دادابای نائوروجي، بیپین چاندراپال، لالا لاجپات رای او ایني بیسنټ سره په خوا کې د لسیزو لپاره مبارزه وکړه څو عام هندیان سیاسي استازولیو او په عامه چارو کې لا زیات واک ته لاسرسی ومومي. نوموړی په خپلو نظریاتو او لیدلورو کې منځلاری و او له بریتانوي چارواکو سره یې د خبرو اترو او بحث د بهیر په رامنځته کولو سره د هندوانو حقونو ته د بریتانیا د زیات درناوي لامل وګرځېد. ګوکهلي ایرلنډ ته سفر وکړ او لار یې برابره کړه چې ایرلنډي ملت پال الفرد وب په ۱۸۹۴ زکال کې د هند د ملي کانګرس د مشر په توګه خدمت وکړي. راتلونکی کال ګوکهلي له تیلاک سره په ګډه د کانګرس منشي شو. د ګڼ شمېر اړخونو له مخې د تیلاک او ګوکهلي لومړنۍ دندې له یو بل سره مساوي وې؛ دواړو په الفینستون کالج کې ونډه واخیسته، د ریاضیاتو په تدریس یې پیل وکړ او د دکهن روزنیزې ټولنې له مهمو غړو څخه شول. له دې سره د هندوانو په ژوند کې د ښه توب د رامنځته کولو په موخه د دواړو په نظریاتو کې په مخ پر زیاتېدونکي ډول توپیرونه څرګند شول. [۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]

د هندي خدمتګارانو ټولنه

[سمول]

په ۱۹۰۵ زکال کې، هغه مهال چې ګوکهلي د هند د ملي کانګرس د مشر په توګه وټاکل شو او خپل سیاسي اوج ته ورسېد، د هندي خدمتګارانو ټولنه یې جوړه کړه، څو په ځانګړې توګه د خپلې خوښې وړ موخه چې په هند کې د زده کړو پراختیا وه؛ مخکې یوسي. د ګوکهلي له نظره: په هند کې سیاسي بدلون یوازې هغه مهال شونی و؛ چې نوی هندي نسل د خپل هېواد او وګړو پر وړاندې د مدني او وطني مسئولیتونو په برخه کې وروزل شي. ګوکهلي په دې باور و چې په هند کې شته روزنیزو بنسټونو او مدني خدمتونو هندي نسل ته د کافي سیاسي زده کړې په موخه فرصتونه نه دي برابر کړي او هیله یې لرله چې د هندي خدمتکارانو ټولنه به دغه تشه ډکه کړي. ګوکهلي د دغې ټولنې د اساسنامې په سریزه کې ولیکل: «د هندي خدمتکارانو ټولنه به داسې هندوان تربیه کړي چې چمتو وي، په دیني روحیې سره خپل ژوند وطني آرمانونو ته وقف کړي او د اساسي قانون له مخې به د هندي وګړو د ملي ګټو د خوندیتوب په لټه کې اوسي». دغې ټولنې په جدي توګه د هندي زده کړو په ترویج کولو پیل وکړ او د خپلو ګڼ شمېر پروژو ترمنځ یې ګرځند کتابتون جوړ کړ، ښوونځي یې جوړول او د کارخونو د کارکوونکو لپاره یې شپني ښوونځي برابر کړل. له دې سره چې دغه ټولنې د ګوکهلي له مړینې وروسته خپل واک له لاسه ورکړ، خو له دې سره چې د غړو شمېر یې کم دی، اوس هم شتون لري.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]

په هند کې د بریتانوي سترواکۍ په دولت کې ونډه

[سمول]

ګوکهلي، په داسې حال کې چې په پراخه کچه د هند د ملي پلوه خوځښت د رهبر په توګه پېژندل کېږي، اساساً خپلواکۍ ته اندېښمن نه و او له هغو ډېر یې ټولنیزو اصلاحاتو ته پام درلود. هغه باور درلود چې دغه ډول اصلاحات په هند کې د شته بریتانوي بنسټونو سره په کار کولو په ښه توګه حاصل کېدلای شي، هغه درېځ چې له ده سره د یو شمېر سخت دریځو ملت پالو لکه د تیلاک د دښمنۍ لامل وګرځېد. ګوکهلي چې د دغه ډول مخالفتونو له امله زړه توری شوی نه و، په خپل ټول سیاسي دوران کې یې په مستقیم ډول له بریتانویانو سره د خپلو اصلاحي موخو د مخته وړلو لپاره کار وکړ.

ګوکهلي په ۱۸۹۹ زکال کې، د بمبۍ د قانون جوړوونکې شورا غړیتوب ترلاسه کړ. د ۱۹۰۱ زکال د ډسمبر په ۲۰ مه یې د هند د عمومي ګورنر سترواکې شوار ته لار ومونده او بیاځلي د ۱۹۰۳ زکال د مۍ په ۲۲ مه په دغې شورا کې د بمبۍ ایالت د غیر رسمي استازي په توګه وټاکل شو. [۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

تجربي پوهې او د استازولۍ په بنسټونو کې د هغه تجربې ګوکهلي د نظریاتو او وکالت په برخو کې په منځلاري، نورو وګړیزو استازو ته په بېلګې او مخکښ سیاسي رهبر واړاوه. د هند په آزادي غوښتونکو هڅو کې، د هغه ونډه د یوې پرانیستې ټولنې او برابري غوښتونکي ملت رامنځته کول و. د ګوکهلي لاسته راوړنې باید د هماغه مهال د غالبو ایډیالوژیو او همدارنګه د سیاسي، اقتصادي او ټولنیز وضعیت په اډانه کې په ځانګړې توګه د هغه مهال قحطۍ، عوایدي سیاستونو، جګړو، د بنګال جلا کېدو، مسلم لیګ او په سورات کانګرس کې انشعاب ته په پام و ارزول شي.

د ګاندي لپاره لارښود

[سمول]

ګوکهلي د مهاتما ګاندي د مخکښ کېدو په کلونو کې مشهور لارښود و. په ۱۹۱۲ زکال کې ګوکهالي د ګاندي په بلنه له سویلي افریقا څخه لیدنه وکړه. د یوه ځوان مدافع په توګه ګاندي په سویلي افریقا کې د سترواکۍ پر ضد له مبارزاتو څخه له راګرځېدو وروسته له ګوکهلي څخه په شخصي بڼه یو شمېر لارښوونې ترلاسه کړې، په دغه لارښوونو کې د هند په اړه پوهه او د هغو درک او هغه مسایل شامل کېدل چې عادي هندي وګړي ورسره مخامخ و. په ۱۹۲۰ زکال کې ګاندي د هند د خپلواکۍ د خوځښت د سرلاري په توګه راڅرګند شو. ګاندي په خپله لیکلي خپل ژوند لیک (اټوبیوګرافي) کې ګوکهلي د خپل مربي او لارښود په توګه یاد کړی. ګاندي هغه د یو ستاینې وړ او مخکښ سیاستمدار په توګه بللی او هغه یې د (یوې پاکې شیشې، ځیرک ساده سړي، د زمري په څېر زړور کس، د تېروتنو په وړاندې مېړنی او په سیاسي ډګر کې یې د بشپړ کس) په توګه ستایلی، خو له دې سره ګوکهلي ته په بشپړ درناوي، سیاسي اصلاحاتو ته د لاسرسي په موخه، په لویدیځو بنسټونو باندې یې د ګوکهلي د باورونو په رد کولو سره په پای کې پرېکړه وکړه چې د ګوکهلي د هندي خدمتکارانو له ټولنې سره یوځای نه شي. [۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ https://runeberg.org/nfcp/0026.html — موضوع: Gokhale, Gopal Krisjna — ورځپاڼه: 36
  2. ↑ Talwalkar, Govind (2015). Gopal Krishna Gokhale : Gandhi's political guru. New Delhi: Pentagon Press. ISBN 9788182748330. OCLC 913778097.
  3. ↑ Sastri, Srinivas. My Master Gokhale.
  4. ↑ Talwalkar, Govind (2006). Gopal Krishna Gokhale: His Life and Times. Rupa & Co,.
  5. ↑ Talwalkar, Govind (2003). Nek Namdar Gokhale (په مراټهي). Pune, India: Prestige Prakashan.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Khan, Mohammad Shabbir (1992). Tilak and Gokhale: A Comparative Study of Their Socio-politico-economic Programmes of Reconstruction (په انګليسي). APH Publishing. ISBN 978-81-7024-478-3.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Talwalkar, Govind (2015). Gopal Krishna Gokhale : Gandhi's political guru. New Delhi: Pentagon Press. ISBN 9788182748330. OCLC 913778097.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Talwalkar, Govind (2006). Gopal Krishna Gokhale: His Life and Times. Rupa & Co,.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Talwalkar, Govind (2003). Nek Namdar Gokhale (په مراټهي). Pune, India: Prestige Prakashan.
  10. ↑ Masselos, Jim (1991). Indian Nationalism: An History. Sterling Publishers. p. 95. ISBN 978-81-207-1405-2.
  11. ↑ Datta, V.N. (6 August 2006). "A Gentle Colossus". Tribune India.com.
  12. ↑ Brown, D. Mackenzie (1961) Indian Political Thought from Ranade to Bhave, Los Angeles: University of California Press, p. 77.
  13. ↑ Bandyopadhyay, Sekhar (2015). From Plassey to Partition and After. Orient Blackswan Private Limited. p. 248. ISBN 978-81-250-5723-9.
  14. ↑ Talwalkar, Govind (2015). Gopal Krishna Gokhale : Gandhi's political guru. New Delhi: Pentagon Press. ISBN 9788182748330. OCLC 913778097.
  15. ↑ Sastri, Srinivas. My Master Gokhale.
  16. ↑ Talwalkar, Govind (2006). Gopal Krishna Gokhale: His Life and Times. Rupa & Co,.
  17. ↑ Talwalkar, Govind (2003). Nek Namdar Gokhale (په مراټهي). Pune, India: Prestige Prakashan.
  18. ↑ Wolpert, Stanley (1962) Tilak and Gokhale: Revolution and Reform in the Making of Modem India, Berkeley, U. California, pp. 158–160.
  19. ↑ Watt, Carey A. (1997). "Education for National Efficiency: Constructive Nationalism in North India, 1909-1916". Modern Asian Studies. 31 (2): 339–374. doi:10.1017/S0026749X00014335. JSTOR 313033.
  20. ↑ Talwalkar, Govind (2015). Gopal Krishna Gokhale : Gandhi's political guru. New Delhi: Pentagon Press. ISBN 9788182748330. OCLC 913778097.
  21. ↑ Talwalkar, Govind (2006). Gopal Krishna Gokhale: His Life and Times. Rupa & Co,.
  22. ↑ Talwalkar, Govind (2015) Gopal Krishna Gokhale:Gandhi's Political Guru, Pentagon Press. p. 22. ISBN 818274833X
  23. ↑ Talwalkar, Govind (2003). Nek Namdar Gokhale (په مراټهي). Pune, India: Prestige Prakashan.
  24. ↑ India List and India Office List for 1905. Harrison and Sons, London. 1905. p. 213.
  25. ↑ Talwalkar, Govind (2015). Gopal Krishna Gokhale : Gandhi's political guru. New Delhi: Pentagon Press. ISBN 9788182748330. OCLC 913778097.
  26. ↑ Talwalkar, Govind (2006). Gopal Krishna Gokhale: His Life and Times. Rupa & Co,.
  27. ↑ Talwalkar, Govind (2003). Nek Namdar Gokhale (په مراټهي). Pune, India: Prestige Prakashan.
  28. ↑ Nanda, Bal Ram (8 March 2015). Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj. Princeton University Press. p. 133. ISBN 978-1-4008-7049-3.
  29. ↑ Talwalkar, Govind (2015). Gopal Krishna Gokhale : Gandhi's political guru. New Delhi: Pentagon Press. ISBN 9788182748330. OCLC 913778097.
  30. ↑ Sastri, Srinivas. My Master Gokhale.
  31. ↑ Talwalkar, Govind (2006). Gopal Krishna Gokhale: His Life and Times. Rupa & Co,.
  32. ↑ Talwalkar, Govind (2015) Gopal Krishna Gokhale:Gandhi's Political Guru, Pentagon Press. p. 22. ISBN 818274833X
  33. ↑ Talwalkar, Govind (2003). Nek Namdar Gokhale (په مراټهي). Pune, India: Prestige Prakashan.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=ګوپال_کرشنا_ګوکهلی&oldid=280113" نه اخيستل شوی