څلورم ایوان (وېروونکی ایوان)

مهیب ایوان یا وېروونکی ایوان یاهم څلورم ایون چي په شپاړسمه زیږدیزه پېړي کي دروسیې تزاري واکمن وو په ۱۵۳۰ز کال کي داګسټ میاشتي پر۲۵نېټه پيدا اود۱۵۸۴ز کال دمارچ پر۲۸ نېټه مړسوی دی .

څلورم ایوان (وېروونکی ایوان)

Іѡа́ннъ Васи́лїевичъ (روسي)
Іѡанъ (زړه کليسايي سلاويک)

اړوند

زېږونځای	Kolomenskoye (en)
ښاروندتوب	Grand Principality of Moscow (en) — تزاري روسيه
زېږون نېټه	۲۵ اگسټ ۱۵۳۰ — ۱۵ اگسټ ۱۵۳۰
مړينې نېټه	۱۸ مارچ ۱۵۸۴ (Julian) — ۲۸ مارچ ۱۵۸۴
مړينې ځای	مسکو
مړينې لامل	poisoning (en)
ښخولو ځای	Cathedral of the Archangel (en)
ژبې	روسي
دنده	سياستوال — raspevschik (en)
بلننوم	Иван Грозный Ivan the Terrible Ivan Teribilul

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	انسان
وروڼه او خويندې	Yuri of Uglich (en)
دین	Eastern Orthodoxy (en)

اړين مالومات

جګړه	Russo-Kazan War of 1535-1552 (en) Livonian War (en)

دایوان واکمني

ایون د دریو کلونوپه عمر دروسیې شهزاده ونومول سو . روسان نوموړي ته دګروزني (Grozny) بې رحمه لقب ورکوي ځکه ایوان ترواکمن وروسته چي په ۱۵۴۷ز کال کي یې د۱۷ کلونو په عمر لاسته راوړه دروسي یوله بې رحمه واکمنانو څخه وګڼل سو . څرنګه چي ایوان عیسايي وو له همدې کبله به یې ځان ته دختیځي رومي واکمني ځایناستی وایه (ختیځه رومي واکمني په ۱۴۵۳ز کال دمسلمانانو عثماني ټولواکمني خلافت له منځه یووړه) .

ترواک لاسته راوړلو وروسته ایوان غوښتل چي روسیه دمغولو له واکمنی څخه ازاده کړي اودهمدې لپاره یې دهغوی سره جګړه پيل کړې . دغه جګړې که څه هم چي دایوان هیله په پوره توګه سرته ونه رسول خو داستراخان اوقازان مهم ښارونه دروسانو لاسته ورغله او ایوان خپل ځان خلکوته قوي څرګند کړ . دمغولو په ماتي سره ایوان فکرکاوه چي روسیه په لویدیځ اوشمال کي هم پراخه کړي اودهمدې لپاره یې سایبیریا اولویدیځ ته یرغلونه پيل کړه خوپه لویدیځ کي دکریمیا واکمني چي دمسلمانانو په لاس کي وه ایوان ته یې سخته ماته ورکړه اونوموړي یې مخکی تګ ته پرېنښاوه ځکه له هغوی سره دعثماني خلافت مرسته اوملاتړ ورسره وو .

دایوان ظلمونه او وحشت

ایوان پخپله واکمني کي دروسيې زرګونه کسان ووژل اودخپلو ګټولپاره یې هغه روسي قوي مشران هم په نښه کړه چي دده په فکر ګواښ یې ورته درلود . په دې ترڅ کي ایوان نژدې ۱۲۰۰۰ قومي مشران ترور کړه اودهغوی ځمکي یې لاندي کړې . دایوان دغه عادت په اصل کي له ځوانۍ څخه ورپاته وو اوهغه وخت یې دانسانانو سربېره دحیواناتو له ازارولوڅخه هم خوند اخیست . یوځل یې دکوم شخص ژبه له دې کبله پرې کړه چي دده یې خبره نه وه خوښه اوبل ځل یې خپل کوچنئ زوی لمړې له غاړي ونیوی او وروسته یې په چاقو وواژه چی په دې توګه نوموړی دخپل زوی قاتل وګرځېدی . ایوان دخپلو مخالفینو اوخلکو ځورلو لپاره دپولیسو یوه ډله رامنځ ته کړه اوهرهغه څوک چي شکمن به وو په ډېرسخت مرګ یې واژه چي دغه مرګونه اوشکنجې عبارت وې له ترمرګه پوري وهل، په خلکوکي میخونه ټک وهل، په اوبوکي ننه ایستل، په لرګیوباندي تړل اوبیا سوځول اوداسي نوروڅخه .......

ایوان به دخلکو پرمرګ او ازارولو باندي ځانګړ خوند اخیست اوکله کله به یې امروکړ چي مجرمین دده په وړاندي ووژل سي ترڅودئ یې له کریږو او ناروڅخه خوند واخلي . ددغه وحشتونو سربېره ایوان په فحشاکي هم ډېرغرق وو اولوی شمېر روسی نجوني یې هم خپله اوهم دخپلو ظالمو چارواکو اوپولیسو دهوس ښکار کړه، ترټولو بیامشهوره داوه چي نوموړي به دعزت داره خلکو مېرمني ترې بېولې اوبیابه یې له هغوی سره وحشیانه اعمال ترسره کول .

دایوان مرګ

ایوان په ۱۵۸۴ز کال کي مړ سو، ویل کیږي چي نوموړي دمرګ پروخت باندي له یوځایي عبادت ځای څخه کوم دیني کس راوغوښت اوله هغه څخه یې هیله وکړه چي دده دګناهونوپه اړه دعاګاني ورته وکړي .

سرچیني

دنړۍ تاریخي سل شیطانان ۳۰، ۳۱ او۳۲مخونه

https://abadgar-q.com/wiki/Ivan_the_Terrible