ګنګا سيند

ګنګا
River
د ګنګا دننه بنارس
فرعي سيندونه
- موقعیت	اتراکهنډ, هند
- مختصات	۳۰°۵۹′ شمال ۷۸°۵۵′ ختیځ
- موقعیت	د بنګال خليج, بنګله دېش & هند
- مختصات	۲۲°۰۵′ شمال ۹۰°۵۰′ ختیځ
Discharge elsewhere (average)
Map of the combined drainage basins of the Ganges (orange) Brahmaputra (violet) and Meghna (green).

ګنګا سیند د آسیا یو له مهمو او اوږدو سیندونو څخه دی، چې د هند او بنګله‌دېش له لارې بهېږي. په هند کې دا د ګنګا په نوم یادیږي، خو کله چې دا سیند بنګله‌دېش ته ننوځي، نو نوم یې پدما ته بدلېږي. د دې سیند اوږدوالی ۲۵۲۵ کیلومتره (۱۵۶۹ میل) دی، چې د اوتراخند ایالت د هیمالیا له غرونو سرچینه اخلي. له همدې ځایه دا سیند د هند شمال، جنوب او ختیځ ته بهېږي، ترڅو د ګنګا پراخ میدان ته ورسېږي.

د ګنګا سیند سرچینه او مذهبي ارزښت

د ګنګا سیند رسمي سرچینه دیوپریګ سیمه ده، چیرې چې الکنندا سیند (چې له هیدرولوژیکي پلوه ډېر مهم دی) او بهاګیرتي سیند (چې په هندوانو مذهب کې سپېڅلی ګڼل کېږي) سره یوځای کېږي.

د هندوانو لپاره، ګنګا تر ټولو مقدس سیند ګڼل کېږي. دا د "ګنګا دیوي" (د ګنګا الهه) په توګه عبادت کېږي، او باور شته چې دا سیند د روح پاکوالي او د سپېڅلتیا ځواک لري. د دې سیند پر غاړه بې شمېره مذهبي مراسم، لمونځونه، او قربانۍ وړاندې کېږي. ډېر خلک باور لري، چې د مړو ايرې (خاوري) دې سیند ته اچول د هغوی د روح نجات ته لاره هواروي، له همدې امله، د سیند پر غاړه هره ورځ د جنازو سوزولو مراسم ترسره کېږي.

د ګنګا سیند اقتصادي او ایکولوژیک اهمیت

ګنګا د میلیونونو خلکو د ژوند اساسي برخه جوړوي، ځکه چې خلک د څښاک، کرنې، او صنعت لپاره ترې اوبه اخلي. د تاریخ په اوږدو کې، د دې سیند پر غاړه مهم ښارونه او اقتصادي مرکزونه جوړ شوي، چې له هغو څخه ډیلي، پټنه، کانپور، کلکته، او ډهاکه د یادولو وړ دي.

سربېره پر دې، ګنګا د ګڼو ژوو کور هم دی، چې پکې د کبانو، خزنده‌ګانو، او تېرندو حيواناتو بېلابېل ډولونه شامل دي. د دې سیند یو له ځانګړو حیواناتو څخه ګرهيال (Gharial) دی، چې یو نادر ډول تمساح بلل کېږي. همدارنګه، د جنوبي آسیا سیند ډالفین هم د ګنګا سیند برخه ده، چې د له منځه تلو له خطر سره هم مخ دی.

د ګنګا سیند ککړتیا او چاپېریالي تهدیدونه

سره له دې، چې ګنګا یو مقدس، کلتوري، او اقتصادي ارزښت لري، دا سیند د نړۍ له تر ټولو ککړو سیندونو څخه ګڼل کېږي. د صنعتي فاضله مواد، کورني کثافات، او د انساني فاضله موادو د نه مدیریت له امله، دا سیند د هند د چاپېریال لپاره یوه جدي ستونزه جوړه کړې ده.

په وارانسي ښار کې، چې د هندوانو یو له تر ټولو مقدسو ښارونو څخه دی، د سیند د فاضله بکتریا کچه د هند د حکومت لخوا ټاکل شوې خوندي کچې څخه ۱۰۰ چنده لوړه ده. دا نه یوازې د انسانانو روغتیا ته خطر جوړوي، بلکې د سیند د ژوو ژوند هم له ګواښ سره مخ کوي.

د ګنګا د پاکولو هڅې

د ګنګا د پاکولو لپاره، د هند حکومت "د ګنګا د اصلاح پلان" (Ganga Action Plan) پيل کړ، خو دا پروژه ډېره ناکامه شوه. د دې ناکامۍ علتونه فساد، د حکومت د ژمنتیا کمښت، تخنیکي ناپوهي، ضعيفه چاپېریالي پلانونه، او د مذهبي مشرانو د ملاتړ نشتوالی ګڼل شوي دي.

له همدې امله، که څه هم دا سیند د هند د ژوند مهمه برخه ده، بیا هم دا د نړۍ له تر ټولو چټل شويو سیندونو څخه پاتې شوی، او د دې د ژغورنې لپاره لا ډېرې جدي هڅې ته اړتیا ده.

د ګنګا سیند تاریخي یادونې او د اوبو شخړې

لومړنی اروپايي مسافر چې د ګنګا سیند یادونه یې کړې، یوناني سفیر میګاستینس (Megasthenes) و، چې د ۳۵۰–۲۹۰ ق.م کلونو ترمنځ ژوند کاوه. هغه د خپل "اندیکا" (Indica) نومي کتاب کې د دې سیند ذکر کړی، چیرې چې یې د هند د شمالي غرونو څخه بهېدونکو لویو سیندونو یادونه کړې، چې د دښتو له لارې تېرېږي. میګاستینس لیکلي چې ډېر سیندونه له یو بل سره یوځای کېږي مخکې له دې چې ګنګا ته ورسېږي. د هغه د معلوماتو له مخې، د ګنګا سور د سرچینې په سیمه کې ۳۰ ستادیا (شاوخوا ۵.۵ کیلومتره) و. هغه دا هم لیکلي چې ګنګا د شمال نه جنوب ته بهېده او په پای کې سمندر ته تویېده، چې دا د ګنګاریداي (Gangaridai) د سلطنت ختیځ حد جوړاوه. دا سلطنت د خپلو لویو جګړه‌يي فیلانو لپاره مشهور و.

د ګنګا سیند د اوبو شخړه

په ۱۹۵۱ کال کې، د ګنګا سیند د اوبو پر سر شخړه هغه مهال پیل شوه، کله چې هند د فارکه بند (Farakka Barrage) د جوړولو اعلان وکړ. دا بند په ۱۹۷۵ کال کې بشپړ شو، چې هدف یې دا و، چې تر ۱۱۰۰ مکعب متره فی ثانیه (m³/s) پورې اوبه د ګنګا نه د بهاګیرتي–هوګلي سیند ته واړوي، تر څو د کلکته بندر (Port of Kolkata) ته د اوبو جریان زیات کړي. د بندر د اوبو سطحه کمېدله، چې د کښتۍ چلولو لپاره یې مشکلات جوړ کړي وو.

د هند او بنګله‌دېش ترمنځ د شخړې پیل

هند باور درلود، چې حتی په تر ټولو وچ فصل کې به هم د ګنګا جریان ۱۴۰۰–۱۶۰۰ m³/s وي، نو له دې مقدار څخه ۲۸۰–۴۲۰ m³/s به ختیځ پاکستان ته پاتې شي. خو ختیځ پاکستان (اوسنی بنګله‌دېش) دا پرېکړه جدي رد کړه، ځکه چې دا یې د خپلو اوبو د کمښت لامل ګاڼه، او داسې یې ګڼله چې هند د دوی د اوبو حق محدودوي. دا شخړه د لسیزو لپاره روانه پاتې شوه، او د دواړو هېوادونو ترمنځ د ډیپلوماتیکو اړیکو د ترینګلتیا سبب شوه.

د هند او بنګله‌دېش تړون

په ۱۹۹۶ کال کې، هند او بنګله‌دېش د دې ستونزې د حل لپاره یو ۳۰ کلن تړون لاسلیک کړ، چې له مخې یې د ګنګا سیند اوبه د دواړو هېوادونو ترمنځ د مشخصو اصولو له مخې وویشل شوې. د دې تړون له مخې:

• که د فارکه بند ته راتلونکی جریان له ۲۰۰۰ m³/s څخه کم وي، نو دواړه هېوادونه به اوبه مساوي وېشي، او هر هېواد به لږ تر لږه ۱۰۰۰ m³/s ترلاسه کوي، د لس ورځو لپاره.
• که د سیند د اوبو جریان لوړ وي، نو بنګله‌دېش به د اړتیا له مخې زیاته اندازه اوبه ترلاسه کوي.

خو په ۱۹۹۷ کال کې، د سیند د اوبو سطحه ۱۸۰ m³/s ته ښکته شوه، چې له تاریخي اوسط څخه ډېر لږ و، او د تړون عملي کول ناممکن شول. که څه هم په وروستیو کلونو کې د اوبو جریان یو څه ښه شوی، خو بنګله‌دېش لا هم د اوبو د کمښت له ستونزې سره مخ پاتې شوی، او دا شخړه تر ننه پورې دوام لري.

د پنګشا بند وړاندیز

بنګله‌دېش د دې ستونزې د حل لپاره د پنګشا بند (Pangsha Barrage) د جوړولو وړاندیز کړی، چې د ډهاکې لویدیځ ته موقعیت لري. دا بند به بنګله‌دېش ته د ګنګا د اوبو ښه کنټرول ورکوي، او په خاص ډول به د وچ فصل پر مهال د دې هېواد د اوبو اړتیاوې پوره کړي.