ګرشک
ګرشک (په انګلیسي: Grishk)، د زمینداور نوی نوم دی چې د نادر افشار د لښکر له خوا د یرغل وروسته په اتلسمه پېړۍ کې د غلجی قوم ته ورکړل شو. ګرشک د هلمند ولایت په ګرشک ولسوالۍ کې یو ښار دی چې له جغرافيايي اړخه په افغانستان کې د هلمند سیند په اوږدو کې پروت دی، او د کندهار شمال لوېدیځ ته نږدې ۱۲۰ کیلومتره (۷۵ مایله) لرې په ۸۱۷ متره (۲۶۸۰ فوټه) ارتفاع کې موقعیت لري. په پورتنۍ برخه کې یې د کجکي بند پروت دی چې د بوغرا د اوبولګولو کانال ته اوبه اړوي او د سیمې د حاصلاتو لپاره یو اړینه زیربنا ګڼل کېږي. د ګرشک بند هم نږدې پروت دی. ګرشک په اصل کې د سیند په ختیځه څنډه کې د یوې کلا په چاپېر کې جوړ شوی و خو وروسته بیا لوېدیځ لور ته ورغول شو. دا کلا دوه ځله د انګریزانو له خوا ونیول شوه: لومړی د افغان انګلیس په لومړۍ جګړه کې او بیا په ۱۸۷۹ کال کې. په دواړو پېښو کې کلا لږ وروسته پرېښودل شوه. ګرشک نږدې ۴۸۵۴۶ نفوس لري او یو روغتون او د انجینرۍ پوهنځۍ لري چې په ۱۹۵۷ کې تاسیس شوې ده.
ګرشک د هغه مهمې ترانسپورتي لارې په اوږدو کې پروت دی چې د شماره ۱ لویې لارې په نوم یادېږي. دا لویه لار د شوروي – افغان جګړې په وخت کې جوړه شوه او په لوېديځ کې د فراه ولايت او په ختيځ کې له کندهار ولايت سره نښتې ده. د ګډو عملیاتو (مشترک عملیات) د یوې برخې په توګه بریتانوي سرتېرو او افغان کارګرانو د ټرایډنټ لاره ورغوله. دې لارې ګرشک د ولایت له مرکز لښکرګاه سره ونیښلو. همدارنګه، ګرشک د ۶۱۱ لارې سویلي تمځای هم دی. دا سیمه د هلمند او ارغنداب درې د ادارې له خوا خړوبېږي. [۱][۲]
اقلیم[سمول]
ګرشک صحرایي ګرم اقلیم لري چې لږ اورښت د اوړي او ژمي د تودوخې ترمنځ لوړ توپیر یې ځانګړنې دي. په ګرشک کې د تودوخې منځنۍ درجه ۱۹.۶ سانتیګراد ده، پداسې حال کې چې کلنی اورښت په اوسط ډول ۱۱۷ ملي متره دی. اوړي د مې میاشتې په نیمایي کې پیل کېږي او د سپتمبر تر وروستیو دوام کوي چې خورا وچ وي. جولای د کال تر ټولو ګرمه میاشت ده چې د تودوخې اوسط درجه یې ۳۲.۲ سانتيګراد ده. د جنوري تر ټولو سړه میاشت ده چې د تودوخې منځنۍ درجه ۷ سانتيګراد وي.
| د ګرشک اقلیمي دېټا | |||||||||||||
| میاشت | جدی | دلو | حوت | حمل | ثور | جوزا | سرطان | اسد | سنبله | میزان | عقرب | قوس | کال |
| منځنۍ لوړه تودوخه په سانتیګراد (فارانهایت) | ۱۴.۰(۵۷.۲) | ۱۶.۷ (۶۲.۱) | ۲۳.۴(۷۴.۱) | ۲۸.۵ (۸۳.۳) | ۳۴.۹ (۹۴.۸) | ۴۰.۱ (۱۰۴.۲) | ۴۱.۳ (۱۰۶.۳) | ۳۹.۶ (۱۰۳.۳) | ۳۵.۱ (۹۵.۲) | ۲۹.۲ (۸۴.۶) | ۲۱.۶ (۷۰.۹) | ۱۶.۰ (۶۰.۸) | ۲۸.۴ (۸۳.۱) |
| ورځنی اوسط په سانتیګرا (فارانهایت | ۷.۰ (۴۴.۶) | ۹.۷ (۴۹.۵) | ۱۵.۷ (۶۰.۳) | ۲۰.۳ (۶۸.۵) | ۲۵.۹(۷۸.۶) | ۳۰.۳ (۸۶.۵) | ۳۲.۲ (۹۰.۰) | ۲۹.۹ (۸۵.۸) | ۲۴.۶(۷۶.۳) | ۱۸.۹ (۶۶.۰) | ۱۲.۳ (۵۴.۱) | ۸.۰ (۴۶.۴) | ۱۹.۶ (۶۷.۲) |
| منځنۍ ټيټه تودوخه په سانتیګراد (فارانهایت | ۰.۰ (۳۲.۰) | ۲.۷ (۳۶.۹) | ۸.۰ (۴۶.۴) | ۱۲.۱ (۵۳.۸) | ۱۶.۹ (۶۲.۴) | ۲۰.۶ (۶۹.۱) | ۲۳.۲(۷۳.۸) | ۲۰.۳ (۶۸.۵) | ۱۴.۲ (۵۷.۶) | ۸.۷ (۴۷.۷) | ۳.۱ (۳۷.۶) | ۰.۰ (۳۲.۰) | ۱۰.۸ (۵۱.۵) |
| سرچینه: [۳]Climate-Data.org | |||||||||||||
توکم پېژندنه[سمول]
د ګرشک د نفوس لویه برخه له پښتنو څخه جوړېږي، خو د هزاره ګانو او شیعه تاجکانو لوی لږکي هم ورسره دی. دا د هلمند ولایت یوازینۍ سیمه ده چې د پام وړ شیعه لږکي لري. ګرشک د طالبانو د لومړي حکومت اوږدو کې د نورزيو قوم تر کنټرول لاندې و او ملا مير حمزه د نورزي قوم يو پښتون، د ګرشک ولسوال و او ملا محمد اعظم، د نورزيو قوم یو بل پښتون، د ګرشک امنیه قومندان و. [۴][۵][۶]
د تلپاتې ازادۍ عملیات[سمول]
د ۲۰۰۳ کال په نومبر میاشت کې، د عبدالواحد په نوم یو افغان ملکي هغه وخت په ګرشک کې د ځانګړو ځواکونو په قرارګاه کې مړ شو چې د افغان پوځ له خوا د شکنجې ښکار شو. د ۲۰۰۸ کال د اپرېل په میاشت کې د سمندري اوم ځواک د دوهم کنډک، Echo Co، چې هلته د افغان پولیسو د روزنې په برخه کې د مرستې لپاره استول شوی و، د ډنمارکي او بریتانوي ځواکونو سره یې کار کاوه.[۷][۸]
د ۲۰۰۸ کال د ډسمبر په ۴ نېټه، دوه ډنمارکي عسکر ګرشک ته نژدې ووژل شول.[۹]
د ۲۰۱۷ کال په جون میاشت کې، د طالبانو د مشر هبت الله اخندزاده زوی، چې حافظ عبدالرحمن نومېده، په ښار کې د مېشتو افغان ځواکونو پر وړاندې ځانمرګی برید وکړ.[۱۰]
نوموړی ښار، د هلمند ولایت او د ټول افغانستان د نورو برخو په ګډون، د ۲۰۲۱ کال د طالبانو د بریدونو په پایله کې د طالبانو لاس ته ولوېد.
سرچينې[سمول]
- ↑ (په 28 January 2010 باندې). Progress slow and messy in Afghanistan. BBC News
- ↑ (pdf) The Helmand Valley Project in Afghanistan: A.I.D. Evaluation Special Study No. 18 C Clapp-Wicek & E Baldwin, U.S. Agency for International Development, published December 1983
- ↑ Dennys, Christian (2014-05-30). Military Intervention, Stabilisation and Peace: The search for stability (په انګلیسي ژبه کي). Routledge. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-317-90833-3. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Dennys, Christian (2014-05-30). Military Intervention, Stabilisation and Peace: The search for stability (په انګلیسي ژبه کي). Routledge. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-317-90833-3. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Dupree, Louis (1973). Afghanistan (په انګلیسي ژبه کي) (الطبعة 1st). الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Adamec, Ludwig W. (2003). Historical Dictionary of Afghanistan (په انګلیسي ژبه کي) (الطبعة 3rd). د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0810878150. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ [۱] NYTimes: US Fails to Investigate Abuses
- ↑ "Marine Corps News Room: Hard-hit 2/7 begins return from Afghanistan". د اصلي آرشيف څخه پر ۰۴ مارچ ۲۰۱۶ باندې. د لاسرسينېټه ۲۲ فبروري ۲۰۱۲. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ [۲] Two Danish soldiers killed in Afghanistan
- ↑ "Son of Taliban's emir kills himself in suicide attack on Afghan forces | FDD's Long War Journal". www.longwarjournal.org (په انګلیسي ژبه کي). 2017-07-22. د لاسرسينېټه ۰۷ مې ۲۰۲۲. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة)