هېنري واډسورت لانګفیلو

هېنري واډسورت لانګفیلو
د شخص مالومات
پيدايښت
مړینه
استوګنځای	مین
تابعیت	د امریکا متحده ایالات
رکن	د امریکا د هنرونو او پوهنې اکاډمي
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
کار ورکوونکی	هروارد پوهنتون
مؤثر	دانتې الیګيري ،  چارلېز ډيکېنز
خوځښت	Romanticism
لاسليک
وېبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

هېنري واډسورت لانګفیلو (زېږون د ۱۸۰۷ د فبروري ۲۷م - مړینه د ۱۸۸۲ کال د مارچ ۲۴مه) یو امریکایی شاعر او روزونکی و چې "پاول رېورېز رايډ" ، د هېواتا سندره او ايوانجلین د هغه له اثارو څخه وو. هغه لومړنی امریکایی و چې د ډانټ علیګېري کامیډي يې وژباړه او د نیوانګلنډ د اور تر څنګ  (fireside poets)څخه و.

لانګفیلو د پورټلنډ په مېن کې چې هغه مهال د ماساچوسېټ برخه وه، زېږېدلی. هغه په باوډېن کالج کې زده کړې وکړې او په اروپا کې تر یوې مودې ژوند کولو وروسته په باوډن او ورپسې په هاوارډ پوهنتون کې استاد شو. د هغه لومړنۍ لویې شعري ټولګې د شپې غږونه (چې په ۱۸۳۹ کال کې خپره شوه) قصیدې او نور  شعرونه (۱۸۴۱ کال) دي. هغه په ۱۸۵۴ کال کې له تدریس څخه تقاعد شو تر څو په خپلو لیکنو تمرکز وکړي او خپل پاتې عمر یې د ماساچوسېټ په کمبرېج کې د جورج واشنګټن په انقلابي جګړه کې تېر کړ. د هغه لومړۍ مېرمنه ماري پاټر په ۱۸۳۵ کال کې د یو ماشوم تر سقط/ لرې کولو وروسته ومړه. د هغه دویمه مېرمن فرانسېس اپلېټون په ۱۸۶۱ کال کې کله چې په اورلګېدنه کې د هغې کمیس اور واخیست ومړه. لانګفیلو د هغې تر مړینې وروسته د یوې مودې لپاره له شعر  لیکلو سره ستونزه لرله او له بهرنیو ژبو څخه يې د اثارو پر ژباړه تمرکز درلود. لانګفیلو په ۱۸۸۲ کال کې  ومړ.

لانګفولو ډېر غزلونه ولیکل چې د موسیقیت او تر ډېره د نکلي او افسانوي داستانونو د وړاندې کولو له امله پېژندل شوي وو. هغه د خپل وخت تر ټولو وتلی امریکایي شاعر و او له هېواده بهر یې هم لاسته راوړنې لرلې. له اروپایي سبک څخه د تقلید او ډېرو احساساتي شعرونه د ویلو  له امله پر هغه نيوکه شوې.

کار او ژوند

د ژوند لومړي کلونه او زده کړې

لانګفیلو د ۱۸۰۷ کال د فبرورۍ په ۲۷ د سټېفن لانګفیلو او زېلپا (واډزورث) لانګفیلو په کور کې د پورټالنډ په مېن کې چې هغه مهال د ماساچوسېټ یوه ولسوالي وه نړۍ ته راغلی. هغه په هغه ځای کې لوی شو چې اوس مهال د واډزورث - لانګفیلو د کور په نوم پېژندل کېږي. د هغه پلار یو وکیل و او مورنی نیکه یې پلېګ واډزورث د امریکا په انقلابي جګړه کې جنرال او د پوځ غړی و. د هغه نوم د ماما له نوم هېنري واډزورث څخه اخیستل شوی و، چې د سمندري پوځ استازی/ دویم بریدمن و، هغه په نږدې دریو تېرو کلونو کې د طرابلس په جګړه کې مړ شوی و، هغه له اتو ماشومانو څخه دویم و.

لانګفیلو له هغه انګلیسي استعمارګرانو څخه و چې د ۱۶۰۰ لسیزې په لومړیو کې په نیوانګلنډ کې مېشت شول. چې د مېفلاور، ریچارډ وارن، وېلیم بريوېسټر سیلانیان او جان او پرسیلا الډون د خپلې لور الیزابېت پابوډي له لارې چې په پلیموت مستعمره کې زېږدلې لومړۍ ماشومه وه، شامل وو.

لانګفیلو په درې کلنۍ کې په یوه ډَم ښوونځي (د ماشومانو لپاره یو ډول کوچنی خصوصي ښوونځی چې په سیمه کې د یوې ښځې له خوا په لږ فیس سره مخته وړل کېده، ژباړن) او په شپږ کلنۍ کې د پورټلنډ په خصوصي اکادمۍ کې شامل شو. په هغه ځای کې د اوسېدو پر مهال یې خورا شهرت ډېرې لاسته راوړنې او له لاتیني  ژبې سره بلدتیا ومونده. مور یې هغه لیک او لوست ته وهڅاوه او له روبېن سون کروزوي او ډان کېژویټ سره یې معرفي کړ. هغه خپل لومړی شعر د ۱۸۲۰ کال د نوامبر په ۱۷ په پورټلنډ ګزېټي (Portland Gazette) کې خپور کړ چې د " لاوال ډنډوکي د جګړې" په نوم يوه میهني او تاریخي څلوریزه وه. هغه تر څوارلس کلنۍ پورې په پورټلنډ کې زده کړې وکړې. هغه د خپل ماشومتوب ډېر اوړي د خپل نېکه پلېګ په کرونده کې د مېن سيمې په هېرم ښارګوټي کې تېر کړل.

لانګفیلو په ۱۸۲۲ کال کې د ۱۵کلنۍ په عمر له خپل ورور سټيفن سره د مېن په برونسوېک کې په باوډوین کالج کې شامل شو. نېکه یې د یاد کالج بنسټ اېښودونکی او پلار یې د پوهنتون د ګټو د چارو سمبالوونکی و. لانګفیلو هلته له ناتانیل هاثورن سره ولیدل چې د ​​​​ټول عمر لپاره یې ملګری شو. هغه مخکې له دې چې په ۱۸۲۳ کال کې په درېيم منزل کې چې اوس د وېنټروپ‌حال په نوم یادیږي مېشت شي د څه مودې لپاره له یو روحاني سره پاتې شو. هغه د پېسېنین له ​​​​​ټولنې سره چې د فېدرالیستي تمایلاتو د زده کوونکو یوه ډله وه یو ځای شو. لانګفیلو په خپلو وروستیو کلونو کې د خپلو هیلو په اړه خپل پلار ته داسې ولیکل:

زه به هېڅکله هغه پټ نه کړم … حقیقت دا دی چې زه په ډېرې لېوالتیا سره په ادبیاتو کې خپلې راتلونکې ته هیله من یم، زما روح په شدید ډول ورپسې سوځي او هر ځمکنی فکر مې پرې متمرکز دی. زه نږدې ډاډمن او باوري یم، که چېرې زه یوه ورځ وکولی شم په نړۍ کې راپورته شم باید د ادبیاتو په پراخه برخه کې زما د استعدادونو د کارولو له لارې وي.

هغه خپلې ادبي موخې ورځپاڼو او مجلو ته د خپلو شعرونو او نثرونو له لېږلو سره وڅارلې چې تر یوې کچې د پروفیسور توماس کاګزول اپهام د هڅونې له امله وو. هغه د ۱۸۲۴ کال له جنوري څخه  تر خپل فراغت پورې (۱۸۲۵کال) نږدې خپل ۴۰ کوچني شعرونه خپاره کړل. نږدې ۲۴ یې د متحده ایالاتو رسمي ادبي مجلې (The United States Literary Gazette)  په نوم د بوستون په لنډمهاله خپرونه کې خپاره شول. لانګفیلو چې کله له باوډوین څخه فارغ شو هغه په ټولګې کې په څلورمه درجه راغی او فای بېټا کپا (دا یوه امریکايي ټولنه ده چې په ټوله امریکا کې د علم او هنر په برخه کې وتلو زده‌کړیالانو ته د امریکا په ۲۸۶ پوهتونونو کې افتخاري غړیتوب ورکوي، ژباړن) ته وټاکل شو. هغه زده کړیالانو ته د پیل پته ورکړه.

اروپایي سفرونه او استادۍ

لانګفیلو په ۱۸۲۵ کال تر فراغت وروسته له خپل پوهنتون څخه د مدرنو ژبو د استاد په توګه د دندې وړاندیز ترلاسه کړ. یوه مشکوکه کیسه ادعا کوي چې د کالج د مالي چارو سمبالوونکی بېنجامین اور د لانګفیلو دهوراس د ژباړې تر اغېز لاندې راغلی و او هغه یې په دې شرط په دنده وګماره چې اروپا ته سفر وکړي او فرانسوي، هسپانوي او ایټالیايي ژبې زده کړي.

لامل چې هر څه و، لانګفیلو د ۱۸۲۶ کال په مې میاشت کې په کادوموس بېړۍ کې اروپا ته خپل سفر پيل کړ، په بهر کې د هغه مېشتېدو درې کاله وخت ونیوه چې پلار ته يې ۲۶۰۴.۲۴ ډالره لګښت درلود، چې اوس‌مهال له نږدې ۶۷۰۰۰ ډالرو سره برابر دي. هغه متحده ایالاتو ته تر راستنېدو مخکې د ۱۸۲۹ کال په اګست کې فرانسې، اسپانيې، ايټالیا، جرمني، بېرته فرانسې او انګلستان ته سفر وکړ. کله چې له هېواده بهر و، فرانسوي، ايټالیايي، اسپانیوي، پرتګالي او جرمني ژبې يې له رسمي زده‌کولو پرته زده کړې. هغه په مادرید کې څه موده له واشنګټن اېروېنګ سره تېره کړه او په ځانګړي ډول د لیکوال د کاري اخلاقو تر اغېز لاندې راغی. اېروېنګ ځوان لانګفیلو وهڅاوه چې لیکوالۍ ته دوام ورکړي. هغه مهال چې لانګفیلو په هسپانیې کې و، د خپلې ګرانې خور شل کلنې الیزابېت له مړينې څخه چې د سل ناروغۍ له امله په مې میاشت کې مړه وه، غم‌جن شو.

هغه د ۱۸۲۹ کال د اګسټ په ۲۷ د باوډین رييس ته ولیکل چې هغه غواړي استادي پرېږدي ځکه هغه د استادۍ ۶۰۰ ډالري معاش «د دندې د اړتیاوو پر وړاندې» غیر متناسب باله. د مالي چارو مسؤلینو د هغه معاش ۸۰۰ ډالرو ته لوړ کړ او د کالج د کتابتون د مسؤل په توګه يې د خدمت لپاره ۱۰۰ ډالر زیات ورکول یاد پوست په ورځ کې یوازې یو ساعت کار ته اړتیا لرله. هغه په کالج کې د تدریس د کالونو په بهیر کې له فرانسوي، ايټالوي او هسپانيايي ژبو څخه درسي کتابونه وژباړل.

سرچينې

---

[1] د روم د امپراتورۍ وتلی او نومیالی شاعر، ژباړن