هيريټ بيچر سټو

هيريټ بيچر سټو
(انګلیسي: Harriet Beecher)
هيريټ بيچر سټو هيريټ بيچر سټو
د شخص معلومات
زیږون نوم	(انګلیسي: Elizabeth Harriet Beecher)
پيدايښت	۱۴ جون ۱۸۱۱
مړینه	1 جولای 1896 (85 کاله)
د مړینې لامل	الزایمر
تابعیت	د امریکا متحده ایالات
خور/ورور	هينري وارډ بيچر
عملي ژوند
کار/مسلک	شاعر ليکوال
مورنۍ ژبه	انگليسي
کاروونکي ژبه(ي)	امریکايي انګرېزي انگليسي
د کړنې څانګه	ليکوال
لاسليک
هيريټ بيچر سټو
ويبپاڼه
ويبپاڼه	د تاييدولو سرچينه
	مخ پر IMDB مخونو

هیریټ بیچر سټو (جون ۱۴، ۱۸۱۱ – جولای ۱، ۱۸۹۶) یوه امریکایۍ لیکواله او د مرییتوب مخالفه وه. نوموړې د «بيچر» په نوم په يوه مذهبي کورنۍ کې زېږېدلې وه، په (۱۸۵۲) کال کې د خپاره شوي ناول «Uncle Tom's Cabin» له امله يې خورا شهرت موندلی و، په کوم کې چې د افريقايي الاصله امريکايي مريانو له خوا تجربه شوي سخت شرايط انځور شوي دي. د يو ناول او ډرامې په بڼه د دې کتاب د مينه والو شمېر يو ميليون کسانو ته ورسېد، په امريکا او لويه برتانيه کې اغېزمن کتاب وګرځېد، په شمالي امریکا کې يې د مريتوب ضد ځواک غښتلی کړ، په داسې حال کې چې په سويل کې په پراخه کچه د غوصې پارولو لامل وګرځېد. «سټو» د ناولونو، د سفر د درې یادښتونو او د مقالو او لیکونو ټولګې په ګډون ۳۰ کتابونه لیکلی وو. هغه د خپلې لیکوالۍ او په ورځنيو ټولنیزو مسایلو د هغې د عامه دریځونو او بحثونو له امله ډېره اغېزمنه وه.

ژوند او اثار

هیریټ الیزابیت بیچر د ۱۸۱۱ د جون په څوارلسمه نېټه د «کنیکټیکټ» په لیچفیلډ کې زیږیدلې وه. هغه د روښانه دريځ څښتن «کالونیسټ» مذهبي مبلغ «لیمان بیچر» د ۱۱ بچيانو په منځ کې شپږم بچی و. د هغې مور «روکسانا» (فوټ) د لیمان بیچر لومړۍ مېرمنه وه چې د مذهب سخته پلوۍ ښځه وه او د مړینې پر مهال يې «سټو» یواځې پنځه کلنه وه. د انقلابي جګړې جنرال «انډریو وارډ» د روکسانا مورنی نیکه و. د هغې په وروڼو خوېندو کې د «کاترین بیچر» په نوم يوه خور يې ښونکې او لیکواله شوه، ورونه يې مذهبي مشران شول، دهینري وارډ بیچر» په نوم يو ورور يې یو مشهور مبلغ او د مرییتوب له منځه وړونکی شو، نور وروڼه يې «چارلیس بیچر» او «ایډورډ بیچر» وو.

هیریټ د «هارټفورډ» په ښځینه دینی ښوونځي کې چې د هغې د مشرې خور «کاترین» له خوا پر مخ وړل کیدو داخله واخسته. هلته هغې هغه څه ترلاسه کړل چې نجونو په ډیره کمه کچه ترلاسه کړي و، هغې دودیزې علمي زدکړې وکړې، تر څنګ يې په کلاسیک، ژبو او ریاضي تمرکز درلود. د هغې د ټولګیوالو څخه یو یې «سارا پی. ویلس» وه چا چې وروسته د «فینی فیرن» په مستعار نوم لیکنې کولې.

په ۱۸۳۲ کې د ۲۱ کلنۍ په عمر «هیریټ بیچر» د سنسناټي «اوهایو» ښار ته ولاړه، څو له خپل پلار سره يو ځای شي، څوک چې د «لین» الاهياتو د ښوونځي رییس شوی و. هلته نوموړې د «Semi-Colon Club» (دا د ليکوالانو يوه ټولنه وه) سره يو ځای شوه، چې یو ادبي مرکز او ټولنیز کلب و، د دې ټولنې په غړيو کې د بیچر خویندې، کارولین لی هینټز، سالمون پی. چیس (د اوهایو راتلونکې والي او د ولسمشر لینکولن پر مهال د خزانې مشر)، ایملی بلاکویل او نورې شاملې وې. د اوهایو پر سیند د سنسناټی د پير او پلور او د بېړۍ له لارې سوداګرۍ په بریالیتوب سره وده کوله، د تښتیدلو مريانو، د دوی په لټه کې د انعام په نيت وتلو نيونکو او ايرلينډي کډوال، چا چې د حکومت په اورګاډي پټليو او کانالونو کې کار کړی و، په ګډون يې د هېواد له بېلا بېلو سيمو کډوال ځان ته راکاږل. په ۱۸۹۲ز کال کې ايرلينډي توکمو په تور پوستو برید وکړ، د ښار سیمې یې ویجاړې کړې، هڅه یی کوله چې د دندې لپاره دا سيالي کونکي وباسي. بیچر د یو څه افریقايي الاصله امریکایانو سره چې په دې برید کې کړیدلي وو، وکتل او د هغوی تجربو د مريتوب په اړه د هغې د وروستي لیکلي کتاب سره مرسته وکړه. په ۱۸۳۶ او ۱۸۴۱ز کلونو کې کې یو ځل بیا بلوا ګانې وشوې چې دا بلواوې د هغه ځای د اصلي اوسېدونکو له خوا پر مخ وړل کېدې څوک چې د مريتوب د منځه وړلو مخالف وو.

د مريتوب په اړه د «لين» بحثونو هم په «هیریټ»اغېز کړی و. تر ټولو ستره پیښه چې په «لین» کې منځ ته راغله، دا د بحثونو لړۍ وه چې د ۱۸۳۴ز کال په فبرورۍ  کې په ۱۸ ورځو کې د نېواک او د مرییتوب د مخنوي مدافعینو تر منځ تر سره شوې، دا لړۍ په پریکنده ډول «تیوډر ویلډ» او د مرییتوب نورو مخالفينو وګټله. «الیزبیت» په ډېريو بحثونو کې ونډه اخستې وه. د هغې پلار او پالونکو د مرییتوب د مخالفينو له خوا د لا زيات تاوتريخوالي وېره درلوده او پر دې موضوع لا زیات بحثونه يې منع کړل. پایله يې د «لین» د زده کونکو ډله ایز شړل وو، تر څنګ يې ملاتړ پالونکی او ښوونکی هم و ايستل شول، له يوې سختې او ستغې رايې وروسته د «لين» پالونکو موافقه وکړه او دوی د یوې ډلې په توګه د نوي «اوبرلین» کالج انسټیټیوټ ته ولاړل، څو د توکم په پام کې نيولو پرته زده کونکي ومني او د هرې موضوع بحثونو ته اجازه ورکړي.

دا په «لین» کې ادبي کلب و، چیرته چې هغې له «ریو. کالوین ایلیس سټو» سره ولیدل، څوک چې کونډ شوی (مېرمن يې مړه وه)ه او په ښوونځي کې د بايبلي ادب پروفیسر و. دوی دواړو د ۱۸۳۶ز کال د جنورۍ په شپږمه نېټه په ښوونځي کې واده وکړ. دوی يو ځای د غبرګو خویندو په شمول اوه بچيان درلود.

« Uncle Tom's Cabin » کتاب او کورنۍ جګړه

په ۱۸۵۰ز کال کې کانګریس د تښیدلي مريي قانون تصویب کړ چې د تښتیدلي مريي سره مرسته کول يې منع کول او ان تر دې چې په ازادو ايالتونو کې يې هم بنديزونه سخت ګرځول. دا مهال«سټو» له خپلې کورنۍ سره «برونسویک، ماین»  ته تللې وه، کوم ځای کې چې د هغې میړه په باوډوین کالج کې استاد و. د کالج له ودانۍ سره نږدې د دوی کور اوس د يوې ملي تاریخي نښې په توګه ساتل شوی دی. د سټو کورنۍ په مريتوب سختې نيوکې کولې، د «ځمکې لاندې پټلۍ» (د مريانو یو خوځښت و) ملاتړي وو، د دوی په کور کې ځینی تښتیدلی مريان میشت وو. د مریتوب تښتیدلی «جان انډریو جاکسون» په نوم یو مريی چې کله کاناډا ته ولاړ، نو د «په سويلي کارولینا کې د یو مريي تجربه» په نوم داستان کې یې په «برونسویک» کې د «سټو» په کور کې د پټیدو په اړه ولیکل (لندن: پاسمور او البسټر، ۱۸۶۲).

سټو د «برونسویک اول پاریش» کلیسا کې د ملګرتیا خدمت پر مها د یو مريي د مړینې د لیدو ادعا وکړه، کوم چې هغه وهڅوله د نوموړي په اړه کيسه وليکي. همداراز، هغه څه چې نوموړې یې په ډېرې شونتيا  د مريانو سره خواخوږۍ ته وهڅوله، د هغې د ۱۸ میاشتو زوی «سامیول چارلیس سټو» مړینه وه. ان هغې لاندې جملې وويلې «د داسې يو چا له لاسه ورکولو تجربې په لرلو سره چې ماته ډېر نږدې و، زه له ټولو بې وزلو، بې واکو مريانو سره خواخوږي کولای شم چې په غېر عادلانه پير او پلور کې دي. سامیول چارلیس سټو، ته به تل لپاره زما په زړه کې وې». د ۱۸۵۰ز کال د مارچ مياشتې په نهمه نېټه، «سټو» د «ملي پړاو the national Era» په نوم اونيزې جورنال مدير «ګاماليل بايل» ته، چې د مریتو ضد خپرېدونکی اونيز جورنال و، وليکل چې هغه په پام کې لري د مريتوب د ستونزو په اړه کيه وليکي: «زه داسې احساس کوم چې اوس هغه وخت رارسېدلی چې ان يوه ښځه يا يو ماشوم، څوک چې د خپلواکۍ او انسانيت لپاره يو ټکی هم ويلی شي، بايد وغږېږي... زه هيله لرم هره ښځه چې لیکل کولای شي، غلې به نه شي».

لږه موده وروسته، د ۱۸۵۱ز کال په جون مياشت کې، کله چې هغه ۴۰ کلنه وه، د «Uncle Tom's Cabin» لومړۍ برخه د « The National Era» په ورځپاڼه کې په پرله پسې ډول خپره شوه. هغې په اصل کې د «هغه سړی چې یو شی و» سرلیک وکاراوه، خو ډېر ژر بدل او د «ټيټو خلکو منځ کې ژوند» ته واوښت. دا برخې په اونيز ډول د ۱۸۵۱ز کال د جون له پنځمې د ۱۸۵۲ز کال د اپریل تر لومړۍ نېټې خپرېدل. ورځپاڼې ته د خپل ناول د لړۍ برابرولو په مقابل کې هغې ته څلور سوه ډالر ورکول کېدل.د ۱۸۵۲ز کال د مارچ په شلمه نېټه د « Uncle Tom's Cabin» کتاب د کتاب په بڼه د «جان پي.سويټ» له خوا خپور شو، په لومړي سر کې يې پنځه زره نسخې چاپ شوې. د دې کتاب هرو دوه جلدونو کې درې انځورونه وو او سرليک پاڼه يې د «هاماټ بيلينګ» له خوا طرحه شوې وه. له یو کال څخه کمه موده کې، دا کتاب په بې سارې توګه  ۳۰۰۰۰۰ ټوکه وپلورل شو. د ديسمبر په مياشت کې، څنګه چې خرڅلاو کم شو، «جیویټ» د خرڅلاو د هڅولو په پار یوه ارزانه نسخه په اوه دېرش نيم سينټه خپره کړه. له هېواد بهر خرڅلاو، لکه په برتانیه کې، چیرته چې کتاب یوه لویه بريا وه، «سټو» ته يې هیڅ ګټه ونه کړه، ځکه چې هغه مهال هلته د کاپي نړیوال حق موافقه نه وه. د ۱۸۵۳ز کال په وروستیو کې «سټو» د برتانيې يو تدريسي سفر تر سره کړ او د امتياز حق د جبران کولو لپاره چې نه يې شول کولای هلته يې تر لاسه کړي، د مريتوب د ختمولو لپاره د «ګلاسکو» نوې ټولنې د « Uncle Tom's » وړانديزونه منځ ته راوړل.