Jump to content

مايع

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
مایع د لوښي شکل اخلي

مایع (Liquid) د مادې یو له شپږو ممکنه حالتونو څخه دی. دا شپږ حالتونه عبارت دي له جامد (Solid)، مایع (Liquid)، ګاز (Gas)، پلازما (Plasma)، بوس-آینشټین کنډنسیټ (Bose-Einstein Condensate) او فرمیون کنډنسیټ (Fermionic Condensate)، چې هر یو یې د اټومونو تنظیم، حرکت او تعامل له مخې مختلفې ځانګړتیاوې لري.

مایعات هغه مواد دي چې ثابت شکل نه لري، خو ثابت حجم لري. دا په دې معنا چې که یو مایع په هر ډول لوښي کې واچوو، نو د هماغه لوښي بڼه اخلي، خو مقدار یې نه بدلېږي. د مثال په توګه، که اوبه په یوه پیاله کې واچوو، د پیالې شکل اخلي، او که همدا اوبه په بوتل کې واچوو، د بوتل بڼه خپلوي،‌ خو هیڅلکه یې هم مقدار کميږي نه.

مایعات کولی شي په اسانه هر ځای ته حرکت وکړي، ځکه چې د دوی مالیکولونه یو له بل سره داسې تنظیم شوي چې نه د جامد مادو په څېر کلک وي او نه د ګازونو په څېر ازاد.

په عمومي ډول سره په جامد موادو کې مالیکولونه ډېر سره نږدې او په منظم ډول تنظیم شوي وي، نو نشي کولی چې خپل ځای بدل کړي، ځکه خو جامد مواد کلک شکل لري. برعکس، په ګازي موادو کې مالیکولونه یو له بله ډېر لرې وي او ازادانه حرکت کولی شي، نو د همدې لپاره ګازونه پر یو ثابت ځای نشي پاتې کیدلی او په ټول چاپېریال کې خپرېږي.

مایعات د دې دوو حالتونو ترمنځ دي: د دوی مالیکولونه نه ډېر کلک دي چې یو له بله سره نښتي دي، لکه په جامدو مادو کې، او نه دومره ازاد دي چې په هوا کې ګډ شي لکه په ګازي مادو کې. د همدې لپاره، مایعات کولی شي د لوښي شکل واخلي، خو خپل ثابت حجم ساتي.

مایع د تودوخې او فشار له بدلون سره خپل حالت بدلوي. که یو جامد ګرم شي، مایع ته اوړي، او که مایع نوره تودوخه ترلاسه کړي، ګاز ته بدلېږي. برعکس، که ګاز یخ شي، مایع ته بدلېږي، او که مایع سړه شي، جامد ته اوړي.

مایعات په ورځني ژوند کې ډېر مهم دي. د اوبو، شیدو، تېلو، جوس، او نورو مایعاتو پرته ژوند ناممکن دی. مایعات نه یوازې زموږ د ژوند برخه ده، بلکې په ساینس، صنعت، درمل جوړولو او ټکنالوژۍ کې هم مهم رول لري.