Jump to content

لوی پاسټر

تړنې سمول
د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
لوی پاسټر
لوی پاسټر
د شخص مالومات
پيدايښت
مړینه
تابعیت فرانسه [۳]  ويکيډاټا کې (P27) ځانګړنې بدلې کړئ
نسل فرانسوی [۳]  ويکيډاټا کې (P172) ځانګړنې بدلې کړئ
رکن د امریکا د هنرونو او پوهنې اکاډمي [۳]  ويکيډاټا کې (P463) ځانګړنې بدلې کړئ
عملي ژوند
تعلیم پاریس پوهنتون   ويکيډاټا کې (P69) ځانګړنې بدلې کړئ
تعلیمی اسناد د فلسفې ډاکتر   ويکيډاټا کې (P512) ځانګړنې بدلې کړئ
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
د کړنې څانګه کيميا [۳]،  مایکرو بیولوژي [۳]  ويکيډاټا کې (P101) ځانګړنې بدلې کړئ
لاسليک
لوی پاسټر
  ويکيډاټا کې (P935) ځانګړنې بدلې کړئ
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

لوی پاسټر ForMemRS (ForMemRS د شاهي ټولنې د غړيتوب يو اعزاز دی) (۲۷ ديسمبر ۱۸۲۲ – ۲۸ سپتمبر ۱۸۹۵) يو فرانسوی کيمياپوه او مايکروبيالوژي پوه و، څوک چې د واکسيناسيون، مايکروبي تخمير او تعقيمولو د اصولو د کشف له امله شهرت لري. د هغه څېړنې د ناروغيو د لاملونو او مخنيوي په پوهېدو کې د پام وړ برياليتوبونه تر لاسه کړل، کومو چې د حفظ الصحې، عامې روغتيا او ډېرو نویو عصري درملو بنسټونه کېښودل. د رابيس او انتراکس لپاره د واکسينونو د جوړولو له لارې د ميليونونو انسانانو د ژوند ژغورلو امتياز د هغه کار ته ورکول کېږي. نوموړی د نوې باکتريالوژۍ يو له بنسټګرو څخه شمېرل کېږي او د «باکتريالوژۍ پلار» او د «مايکروبيالوژۍ پلار» وياړونه وربښل شوي دي (له رابرټ کوچ سره يو ځای او وروستی لقب همدا رازAntonie van Leeuwenhoek ته هم ورکول شوی دی).[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰]

لوی پاسټر د خپلسري نسل اصولو هم ناسم ثابت کړي. د فرانسې د علومو د اکاډمۍ تر څارنې لاندې، د هغه تجربې وښودله چې په تعقيم شوي او بند شوي د درملو بوتل کې، هېڅکله هېڅ هم نه دي شوي او بالعکس، په تعقيم شوي خو پرانيستي بوتل کې، کوچني ژوندي موجودات وده کولای شي. د دې تجربې لپاره، دې اکاډمۍ په ۱۸۶۲ز کال کې هغه ته د Alhumbert جايزه ورکړه چې په هغې کې ۲۵۰۰ فرانکه شامل و.[۱۱]

پاسټر همدا راز د ناروغيو د جراثيمو د تيورۍ يو پلار بلل کېږي، کوم چې هغه مهال يو کوچنی طبي تصور و. د هغه ډېريو تجربو وښودله چې د جراثيمو په وژلو يا مخنيوي سره د ډېرو ناروغيو مخه نيول کېدای شي، په همدې بنسټ يې د جراثيمو د تيورۍ او په روغتيايي درملو کې د هغې د عملي کولو ملاتړ کاوه. نوموړی په عامو خلکو کې د شيدو او شرابو په مټ د باکتريايي تلوث د مخنيوي د لارې د اختراع له امله شهرت لري، کومې پروسې ته چې اوس تعقيم (پاسټرايزيشن) ويل کېږي. پاسټر همدا راز په کيميا کې مهم اختراعات کړي دي، د يادولو وړ يې د ټاکلو کريسټالونو تر منځ توپير او «راسيمايزيشن» (په بصري ډول غېر فعال مواد) لپاره د ماليکولونو د بنسټ په اړوند دی. د خپل مسلک په لومړيو کې، د «ټارټرک اسيډ» په اړوند د هغه د څېړنو په پايله کې د هغه لومړۍ حل لاره منځ ته راغله، کوم چې اوس «اپټیکل ايزومر» بلل کېږي. د هغه کارونو د بيالوژیکي مرکباتو په جوړښت کې د يو بنسټيز اصل اوسنۍ پوهې ته لاره هواره کړه.[۱۲]

هغه تر مړينې د پاسټر انسټيټيوټ رئيس و، کومه چې په ۱۸۸۷ز کال کې جوړه شوې وه او د هغه جسد د انسټيټيوټ شاته په يوه ګومبده کې اېښودل شوی و. که څه هم پاسټر مخکښې (بدلون راوړونکې) تجربې تر سره کړې، د هغه شهرت بيا هم د ګڼو شخړو سره ملګری و. د هغه د کتابچې تاريخي ارزونې وښودله چې نوموړي په خپلو مخالفينو د بريا تر لاسه کولو تمرين کړی و.[۱۳][۱۴]

زده کړه او د ژوند لومړي کلونه

[سمول]

لوی پاسټر د ۱۸۲۲ز کال د ديسمر په ۲۷مه نېټه د فرانسې په «ډولی جورا» کې زېږېلی و، کورنۍ کاتوليک او يوه بې وزله رنګريزه کورنۍ وه. نوموړی د جين جوزيف پاسټر او جين ايټينيټ روګي درېیم بچی و. په ۱۸۲۶ز کال کې دا کورنۍ «مارنوز» ته وکوچېده او بيا په ۱۸۲۷ز کال کې «اربويس» ته ولاړه. پاسټر په ۱۸۳۱ز کال کې په لومړني ښوونځي کې داخل شو. [۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]

هغه د خپل ژوند په لومړيو کلونو کې د منځنۍ کچې زده کوونکی و، نه ځانګړی علمي زده کونکی، ځکه چې په کب نيونه او انځور جوړونه کې يې لېوالتيا درلوده. هغه د خپل مور او پلار، ملګرو او ګاونډيانو ګڼ انځورونه او عکسونه جوړ کړي وو. پاسټر په «Collège d'Arbois» کې منځنی ښوونځی ووايه. د ۱۸۳۸ز کال د اکتوبر په مياشت کې، نوموړی په «پنشن باربيټ» کې د شاملېدو لپاره له پاريس څخه ولاړ، خو له کور پسې خفه او په نومبر کې بېرته راستون شو.[۱۹][۲۰][۲۱]

په ۱۸۳۹ز کال کې، نوموړی د فلسفې د لوستلو لپاره د بيسنون په کالج رايل کې داخل شو او په ۱۸۴۰ز کال کې يې د تخصص لسانس سند تر لاسه کړ. نوموړی په بيسنون کالج کې د استاد په توګه وټاکل شو، په داسې حال کې چې په ځانګړو رياضياتو کې يې د ساينس د سند زده کړو ته هم دوام ورکړ. نوموړي په ۱۸۴۱ز کال کې په خپله لومړۍ ازموينه کې ناکام شو. نوموړي وکولای شول چې له «ډيجن» څخه د « baccalauréat scientifique » (عمومي علوم) کې سند تر لاسه کړي، چېرته چې هغه په ۱۸۴۲ز کال کې د رياضياتو په سند کې د علومو سند تر لاسه کړ (Bachelier ès Sciences Mathématiques)، په داسې حال چې په کيميا کې يې منځنۍ نومرې تر لاسه کړې وې.[۲۲][۲۳][۲۴]

پاسټر په ۱۸۴۲ز کال کې د «École Normale Supérieure» لپاره د داخلې ازموينه ورکړه. نوموړي د ازموينو لومړۍ ټولګه کې بريالی شو، خو له دې امله چې د هغه درجه ښکته وه، پاسټر پرېکړه وکړه چې دوام ورنه کړي او بل کال بيا هڅه وکړي. هغه بېرته پينشن باربيټ ته ولاړ، څو د ازموينې لپاره چمتوالی ونيسي. هغه همدا راز په «Lycée Saint-Louis» کې ټولګيو او په «Sorbonne» کې د «Jean-Baptiste Dumas» درسونو ته حاضرېدو. په ۱۸۴۳ز کال کې، نوموړي په لوړې درجې په ازموينه کې بریالی او په «École Normale Supérieure» کې شامل شو. په ۱۸۴۵ز کال کې، لوی د  «licencié ès sciences» سند تر لاسه کړ. په ۱۸۴۶ز کال کې، هغه د «Ardèche» په « Collège de Tournon» (چې اوس د Lycée Gabriel-Faure په نوم يادېږي) کې د پروفيسر په توګه وټاکل شو، خو کيمياپوه «Antoine Jérôme Balard » هغه د فارغ التحصيل لابراتوار مرستيال (agrégé préparateur) په توګه بېرته « École Normale Supérieure» ته وغوښت. هغه په بالارډ کې شامل شو او په ورته وخت کې يې په «کرايسټالوګرافي» کې څېړنې پیل کړې او په ۱۸۴۷ز کال کې، هغه خپلې دوه رسالې وسپارلې، يوه په کيميا کې وه او بله په فيزيک کې.: (الف) د کيميا رسالې نوم يې: « Recherches sur la capacité de saturation de l'acide arsénieux. Etudes des arsénites de potasse, de soude et d'ammoniaque »؛ (ب) د فيزيک رسالې نوم يې: «1. Études des phénomènes relatifs à la polarisation rotatoire des liquides. 2. Application de la polarisation rotatoire des liquides à la solution de diverses questions de chimie » و.[۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]

په ۱۸۴۸ز کال کې په ډيجن ليسه کې د لنډې مودې لپاره د فيزیک د استاد په توګه د خدماتو وړاندې کولو څخه وروسته، نوموړی د سټراسبرګ په پوهنتون کې د کيميا پروفيسر وټاکل شو، چېرته چې نوموړي له ماري لاورينټ سره وکتل، څوک چې په ۱۸۴۹ز کال کې د پوهنتون د رئيس لور وه. دوی د ۱۸۴۹ز کال د مۍ په ۲۹مه نېټه واده وکړ او پنځه بچيان يې درلود، يواځې دوه یې تر بلوغ ورسېدل، او درې نور يې په محرقه تبه مړه شول.[۳۳][۳۴][۳۵]

مسلک

[سمول]

پاسټر په ۱۸۴۸ز کال کې د سټراسبرګ په پوهنتون کې د کيميا پروفيسر وټاکل شو او په ۱۸۵۲ز کال کې د کيميا رئيس وګرځېد.[۳۶]

د ۱۸۵۴ز کال په فبرورۍ مياشت کې، په دې موخه چې داسې وخت ولري، څو هغه کارونه تر سره کړي چې کولای شي د هغه لپاره د انسټيټيتوټ د مالي مرستې يو څه اندازه ګټه په لاس راوړي، هغه د طبي قناعت د سند په مرسته د درې مياشتو د حق الزحمې لرونکي رخصتي واخيسته. هغه د اګست تر لومړۍ مياشتې رخصتي وغزوله، کومه چې د ازموينو د پيل کېدو نېټه وه. «زه وزير ته وايم چې زه به ولاړ شم ازموينې به تر سره کړم، تر څو د خدمت شرم نور هم زيات نه کړم. دا همدا راز په دې ډول ده چې د شپږو يا اوه سوو فرانکو نور مبلغ هم بل ته خوشې نه کړم».[۳۷][۳۸]

په همدې ۱۸۵۴ز کال کې، نوموړی د «ليلي» پوهنتون کې د علومو د پوهنځي رئيس وټاکل شو، چېرته چې هغه د تخمير په اړه خپلې څېړنې پيل کړې. دا همدا وخت و چې پاسټر خپله ډېره نقل شوې تبصره دود کړه چې ویلي يې دي: « dans les champs de l'observation, le hasard ne favorise que les esprits prepares» («د مشاهدې په ډګر کې، فرصت يواځې چمتو شوی ذهن غوره کوي»).[۳۹][۴۰]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ https://rkd.nl/explore/artists/62039 — د نشر نېټه: ۲۳ اگسټ ۲۰۱۷
  2. ↑ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6q52tg1 — subject named as: Louis Pasteur — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ https://www.biography.com/people/louis-pasteur-9434402 — د نشر نېټه: ۲۶ اگسټ ۲۰۱۸
  4. ↑ Ligon, B. Lee (2002). "Biography: Louis Pasteur: A controversial figure in a debate on scientific ethics". Seminars in Pediatric Infectious Diseases. 13 (2): 134–141. doi:10.1053/spid.2002.125138. PMID 12122952.
  5. ↑ Adam, P. (1951). "Louis Pasteur: Father of bacteriology". Canadian Journal of Medical Technology. 13 (3): 126–128. PMID 14870064.
  6. ↑ Feinstein, S (2008). Louis Pasteur: The Father of Microbiology. Enslow Publishers, Inc. pp. 1–128. ISBN 978-1-59845-078-1.
  7. ↑ Fleming, Alexander (1952). "Freelance of Science". British Medical Journal. 2 (4778): 269. doi:10.1136/bmj.2.4778.269. PMC 2020971.
  8. ↑ Tan, S. Y.; Berman, E. (2008). "Robert Koch (1843–1910): father of microbiology and Nobel laureate". Singapore Medical Journal. 49 (11): 854–855. PMID 19037548.
  9. ↑ Gradmann, Christoph (2006). "Robert Koch and the white death: from tuberculosis to tuberculin". Microbes and Infection. 8 (1): 294–301. doi:10.1016/j.micinf.2005.06.004. PMID 16126424.
  10. ↑ Lane, Nick (2015). "The unseen world: reflections on Leeuwenhoek (1677) 'Concerning little animals'". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 370 (1666): 20140344. doi:10.1098/rstb.2014.0344. PMC 4360124. PMID 25750239.
  11. ↑ Seckbach, Joseph, ed. (2004). Origins: Genesis, Evolution and Diversity of Life. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers. p. 20. ISBN 978-1-4020-1813-8.
  12. ↑ Ullmann, Agnes (August 2007). "Pasteur-Koch: Distinctive Ways of Thinking about Infectious Diseases". Microbe. 2 (8): 383–387. Archived from the original on 10 May 2016. نه اخيستل شوی 12 December 2007. {{cite journal}}: More than one of |archivedate= و |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= و |archive-url= specified (help)
  13. ↑ Geison, Gerald L (1995). The Private Science of Louis Pasteur. Princeton, NJ: Princeton university press. ISBN 978-0-691-01552-1.
  14. ↑ Anderson, C. (1993). "Pasteur Notebooks Reveal Deception". Science. 259 (5098): 1117. Bibcode:1993Sci...259.1117A. doi:10.1126/science.259.5098.1117-a. PMID 8438162.
  15. ↑ کينډۍ:CathEncy
  16. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 6–7. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  17. ↑ Robbins, Louise (2001). Louis Pasteur and the Hidden World of Microbes. New York: Oxford University Press. p. 14. ISBN 978-0-19-512227-5.
  18. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. p. 8. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  19. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 12–13. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  20. ↑ Robbins, Louise (2001). Louis Pasteur and the Hidden World of Microbes. New York: Oxford University Press. p. 15. ISBN 978-0-19-512227-5.
  21. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 11–12. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  22. ↑ Keim, Albert; Lumet, Louis (1914). Louis Pasteur. Frederick A. Stokes Company. pp. 10, 12.
  23. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 19–20. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  24. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 14, 17. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  25. ↑ Robbins, Louise (2001). Louis Pasteur and the Hidden World of Microbes. New York: Oxford University Press. p. 18. ISBN 978-0-19-512227-5.
  26. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 20–21. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  27. ↑ Keim, Albert; Lumet, Louis (1914). Louis Pasteur. Frederick A. Stokes Company. pp. 15–17.
  28. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 23–24. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  29. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. p. 502. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  30. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 29–30. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  31. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. p. 502. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  32. ↑ Keim, Albert; Lumet, Louis (1914). Louis Pasteur. Frederick A. Stokes Company. pp. 28–29.
  33. ↑ Keim, Albert; Lumet, Louis (1914). Louis Pasteur. Frederick A. Stokes Company. pp. 37–38.
  34. ↑ Holmes, Samuel J. (1924). Louis Pasteur. Harcourt, Brace and company. pp. 34–36.
  35. ↑ Robbins, Louise E. (2001). Louis Pasteur and the Hidden World of Microbes. Oxford University Press. p. 56. ISBN 978-0-19-028404-6.
  36. ↑ Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 502–503. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  37. ↑ "Without this work that I was asked to do for the Correspondence of the Institute, I would have stayed in Strasbourg. But you understand that this leave that these missions made me have with full salary is an irregularity that needs to be covered by a health reason." (Pasteur, letter of 25 February 1854 to his father, in Pasteur, Correspondance, t. 1, Paris, 1940, p. 261.)
  38. ↑ Pasteur, letter of 8 May 1854 to his father, in Pasteur, Correspondance, t. 1, Paris, 1940, p. 267. This episode in Pasteur's career is noted by Pierre-Yves Laurioz, Louis Pasteur. La réalité après la légende, Paris, 2003, pp. 79–81. On Pasteur's attitude towards money, see Richard Moreau, La Préhistoire de Pasteur, Paris, L'Harmattan, 2000, pp. 257–262.
  39. ↑ "Louis Pasteur". Science History Institute. June 2016. نه اخيستل شوی 20 March 2018.
  40. ↑ L. Pasteur, "Discours prononcé à Douai, le 7 décembre 1854, à l'occasion de l'installation solennelle de la Faculté des lettres de Douai et de la Faculté des sciences de Lille" (Speech delivered at Douai on 7 December 1854 on the occasion of his formal inauguration to the Faculty of Letters of Douai and the Faculty of Sciences of Lille), reprinted in: Pasteur Vallery-Radot, ed., Oeuvres de Pasteur (Paris, France: Masson and Co., 1939), vol. 7, p. 131.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=لوی_پاسټر&oldid=302031" نه اخيستل شوی